Dendera

Dendera (egip. Junet, gr. Tentyris), Tentyra – miasto w Górnym Egipcie (Tebaida), na prawym brzegu Nilu; w starożytności ośrodek kultu bogini Hathor, przez Greków utożsamianej z Afrodytą. Położone w okolicy, w której bieg Nilu nietypowo kieruje się ze wschodu na zachód.

Dendera

‏دندرة‎

Świątynia Hathor w Denderze
Państwo	Egipt
Muhafaza	Kina
Populacja (2006) • liczba ludności	53 109
Położenie na mapie Egiptu Dendera
26°09′N 32°40′E

Głowica z wyobrażeniem Hathor

Zodiak z Dendery

Junet – zapis nazwy hieroglifami

Miasto istniało już w okresie Starego Państwa. Król Nektanebo I z XXX dynastii wzniósł tam swoje mammisi, najstarszy zabytek tego rodzaju odnaleziony w Egipcie. Podczas panowania rzymskiego powstały: świątynia Izydy (z czasów Oktawiana Augusta), mammisi Nerona oraz tzw. kaplica Nowego Roku.

Sanktuarium Hathor

Jest najlepiej zachowanym zabytkiem na terenie Dendery, swym kształtem przypominającym sistrum – kultową grzechotkę Złotej Bogini

Budowę świątynnego kompleksu rozpoczęto za panowania Ptolemeusza IX, a zakończono w czasach Nerona. Świątynia stanęła na miejscu starszej budowli, pochodzącej najprawdopodobniej z czasów Cheopsa. Plan zachowanej do dnia dzisiejszego budowli mocno się różni od klasycznych budowli egipskich. Zwróconej fasadą w kierunku Nilu świątyni nie poprzedzają pylony, brak też dziedzińca z portykami. Dziedziniec otoczony murem poprzedza wejście do pronaosu (dużej sali ozdobionej 24 kolumnami). Za nim znajduje się sala hypostylowa, zamknięta po bokach pomieszczeniami magazynowymi, pracownią perfum, skarbcem itp. Dalej umieszczono salę ofiarną i pomieszczenie poprzedzające sanktuarium. Wokół sanktuarium biegnie pasaż z 11 kaplicami, poświęconymi różnym bóstwom i symbolom religijnym. Na dachu, dostępnym schodami biegnącymi przy murze, pomiędzy salą hypostylową a kaplicami, zbudowano kiosk Nowego Roku. Kolumny sali hypostylowej i pronaosu zdobione są hatoryckimi głowicami. Sufit jednej z kaplic w kiosku pokrywał okrągły fresk z symbolicznym wyobrażeniem nieba: gwiazdozbiorów, planet i gwiazd – jest to tzw. Zodiak z Dendery (oryginał znajduje się obecnie w paryskim Luwrze, w świątyni tylko kopia). Podobne przedstawienie, jednak na planie kwadratu, znajduje się w sali hypostylowej.

Kompleks świątynny poprzedza mammisi Augusta. Pomiędzy nim a murem otaczającym świątynię zachowane są ruiny kościoła koptyjskiego. Na południe od sanktuarium Hathor znajdują się jeszcze ruiny niewielkiej świątyni Izydy, na zachód – święte jezioro.

Wybudowana za panowania Trajana świątynia „Nowej Afrodyty” (Nea Afrodite) poświęcona była prawdopodobnie małżonce cesarza Plotynie.

W pobliżu ruin położone jest współczesne miasto Dandara (arab. Dandarah).

Zobacz też

• architektura i rzeźba starożytnego Egiptu