Denar gdański (1573)
Denar gdański (1573) – moneta miejska Gdańska wybita w 1573 r., według literatury numizmatycznej z XIX w. – w czasie panowania na tronie polskim i wielkoksiążęcym litewskim Henryka Walezego[1]. W opracowaniach z przełomu XX/XXI w. denar ten zaliczany jest do monet okresu bezkrólewia (1572–1573)[2][3][4][5].
W 1573 r., który był drugim kalendarzowym rokiem pierwszego bezkrólewia w Rzeczypospolitej Obojga Narodów i jednocześnie pierwszym kalendarzowym rokiem panowania Henryka Walezego, Gdańsk wybił dwa gatunki swoich monet – denar i szeląg. Były to pierwsze emisje od zamknięcia mennicy miejskiej w 1558 r[5].
Charakterystyka
edytuj- awers: tarcza herbowa Gdańska, przedzielająca liczbę 73 (skrócona wersja daty rocznej 1573)
- rewers: orzeł ziem pruskich
Opis
edytujW XVI w. denary gdańskie bito zarówno przed jak i po roku 1573. Emisje przeprowadzano za panowania:
- Zygmunta I Starego (1539, 1546–1548 oraz bez daty rocznej)[7],
- Zygmunta II Augusta (1549–1558)[8],
- Stefana Batorego (1578–1586)[9][10] oraz
- Zygmunta III Wazy (1590–1599)[11].
Według katalogów z końca XX w. wcześniejsze denarowe emisje miasta odróżniały się od tej z 1573 r. brakiem tarczy herbowej na awersie – bito jedynie herb[12].
Identycznie jak na denarach bitych przed 1573 r., ani na awersie ani na rewersie, nie umieszczono żadnych elementów tytulatury panującego władcy[13], inaczej niż na drugiej monecie miejskiej z tego samego roku – szelągu – na którym, z nie do końca wiadomych powodów, pojawiła się tytulatura: SIGIS DEI GRA REX POLONI – tożsama z tą umieszczaną za szelągach gdańskich z okresu panowania Zygmunta I Starego, a nie jego syna, zmarłego przed rokiem Zygmunta II Augusta (SIGIS AVG REX POLO M D LI)[14][15].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Kazimierz Władysław Stężnyński Bandkie, Numismatyka Krajowa, t. I, Warszawa: J.Glücksberg, Księgarz Szkół Publicznych w Królestwie Polskiem, 1839, s. 78.
- ↑ Borys Paszkiewicz, Podobna jest moneta nasza do urodnej panny. Mała historia pieniądza polskiego, Warszawa: Warszawskie Centrum Numizmatyczne, 2012, s. 83–84, ISBN 978-83-62939-00-8.
- ↑ Janusz Kurpiewski, Katalog monet polskich 1506–1573, Warszawa: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, Zarząd Główny, 1994, s. 229–231, ISBN 83-85057-24-2.
- ↑ Edmund Kopicki, Ilustrowany skorowidz pieniędzy polskich i z Polską związanych, część 1 i 2, Lech Kokociński (red.), Warszawa: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, 1995, s. 329, ISBN 8385075250.
- ↑ a b Marian Gumowski, Mennica gdańska, Antoni Domaradzki (red.), Marta Męclewska, Jarosław Dutkowski, Gdańsk: Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne, Oddział w Gdańsku, 1990, s. 82–83.
- ↑ Marian Gumowski, Mennica gdańska, Antoni Domaradzki (red.), Marta Męclewska, Jarosław Dutkowski, Gdańsk: Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne, Oddział w Gdańsku, 1990, s. 83.
- ↑ Janusz Kurpiewski, Katalog monet polskich 1506–1573, Warszawa: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, Zarząd Główny, 1994, s. 97–98, ISBN 83-85057-24-2.
- ↑ Janusz Kurpiewski, Katalog monet polskich 1506–1573, Warszawa: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, Zarząd Główny, 1994, s. 209–210, ISBN 83-85057-24-2.
- ↑ Janusz Kurpiewski, Katalog monet polskich 1576–1586, Warszawa: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, Zarząd Główny, 1994, s. 103–104, ISBN 83-85057-23-4.
- ↑ Edmund Kopicki, Ilustrowany skorowidz pieniędzy polskich i z Polską związanych, część 1 i 2 Teksty, Lech Kokociński (red.), Warszawa: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, 1995, s. 330, ISBN 8385075250.
- ↑ Edmund Kopicki, Ilustrowany skorowidz pieniędzy polskich i z Polską związanych, część 1 i 2 Teksty, Lech Kokociński (red.), Warszawa: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, 1995, s. 331–332, ISBN 8385075250.
- ↑ Edmund Kopicki, Ilustrowany skorowidz pieniędzy polskich i z Polską związanych, część 2, Tablice, Lech Kokociński (red.), Warszawa: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, 1995, s. 13, 16–17, 20, 22, ISBN 8385075250.
- ↑ Janusz Kurpiewski, Katalog monet polskich 1506–1573, Warszawa: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, Zarząd Główny, 1994, s. 97–98, 209–210, ISBN 83-85057-24-2.
- ↑ Borys Paszkiewicz, Podobna jest moneta nasza do urodnej panny. Mała historia pieniądza polskiego, Warszawa: Warszawskie Centrum Numizmatyczne, 2012, s. 83–84, ISBN 978-83-62939-00-8.
- ↑ Janusz Kurpiewski, Katalog monet polskich 1506–1573, Warszawa: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, Zarząd Główny, 1994, s. 98–105, 210–211, ISBN 83-85057-24-2.