Dekstroamfetamina

Dekstroamfetamina
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	(S)-1-fenylopropan-2-amina
	Inne nazwy i oznaczenia
	D-amfetamina, deksamfetamina, deksedryna
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C9H13N
Masa molowa	135,21 g/mol
Wygląd	bezbarwna ciecz
	Identyfikacja
Numer CAS	51-64-9; 51-63-8 (siarczan); 1462-73-3 (chlorowodorek)
PubChem	5826
DrugBank	DB01576
SMILES
	CC(CC1=CC=CC=C1)N
InChI
	InChI=1S/C9H13N/c1-8(10)7-9-5-3-2-4-6-9/h2-6,8H,7,10H2,1H3/t8-/m0/s1
	InChIKey
	KWTSXDURSIMDCE-QMMMGPOBSA-N
Właściwości
	Gęstość
	0,949 g/cm³ (15 °C); ciało stałe
	Rozpuszczalność w wodzie
	słabo rozpuszczalna
	w innych rozpuszczalnikach
	rozpuszczalna w etanolu i eterze dietylowym
Temperatura topnienia	27,5 °C
Temperatura wrzenia	203,5 °C
logP	1,76
Kwasowość (pKa)	9,9
Współczynnik załamania	1,4704 (589 nm, 20 °C)
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2020-01-17]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki; hemisiarczan D-amfetaminy
Niebezpieczeństwo
Zwroty H	H300
Zwroty P	P264, P301+P310
Numer RTECS	SH9100000
Dawka śmiertelna	LD50 4,4 mg/kg (mysz, dootrzewnowo)
	Podobne związki
Podobne związki	metamfetamina
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	N06BA02
Legalność w Polsce	substancja psychotropowa grupy II-P
Stosowanie w ciąży	kategoria C
Farmakokinetyka
Działanie	stymulujące
Biodostępność	>75% (doustnie)
Okres półtrwania	10–28 h
Metabolizm	wątrobowy
Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania	doustnie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dekstroamfetamina (łac. dexamfetaminum) – organiczny związek chemiczny, prawoskrętny enancjomer amfetaminy (drugim jest lewoamfetamina), dwukrotnie silniej od niej działający. Jest lekiem o działaniu stymulującym ośrodkowy układ nerwowy (sympatykomimetyk). Zwiększa psychiczną i fizyczną wytrzymałość, znosi zmęczenie, pomaga w koncentracji. Wpływa pośrednio na receptory adrenergiczne α i β.

Ten artykuł od 2012-07 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

W działaniu dekstroamfetamina podobna jest do metylofenidatu, w USA również przepisywana jest na ADHD i narkolepsję oraz w stanach hiperkinetycznych u dzieci. Niepożądane efekty i interakcje dekstroamfetaminy są takie same jak amfetaminy.

W Polsce od 2017 r.^[3] na liście leków znajduje się (wg stanu na listopad 2022) dimezylan lisdeksamfetaminy^[4], prolek dekstroamfetaminy^[3].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 3-456, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).
↑ ^a ^b Dextroamphetamine, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2020-01-17] (ang.).
↑ ^a ^b Elvanse. Charakterystyka produktu leczniczego [online], Rejestry medyczne, 2022 [dostęp 2023-03-06] .
↑ Urzędowy Wykaz Produktów Leczniczych [online], Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia, 29 listopada 2022 [dostęp 2023-03-06] .

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[CRC-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 3-456, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).

[CID-2] Dextroamphetamine, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2020-01-17] (ang.).

[Elvanse-3] Elvanse. Charakterystyka produktu leczniczego [online], Rejestry medyczne, 2022 [dostęp 2023-03-06] .

[4] Urzędowy Wykaz Produktów Leczniczych [online], Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia, 29 listopada 2022 [dostęp 2023-03-06] .

[1]

[2]

[3]

[4]