Dekalina – organiczny związek chemiczny, dwupierścieniowy węglowodór nasycony, produkt całkowitego uwodornienia naftalenu. Bezbarwna ciecz o słabym zapachu, stosowana jako rozpuszczalnik (np. żywic). Używana również jako składnik paliw do silników spalinowych, a także zamiast terpentyny w produkcji lakierów i pokostów.
Dekalina
|
| dekalina o konfiguracji trans (po lewej) i cis (po prawej)
|
|
| Nazewnictwo
|
|
|
| Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
|
1,2,3,4,4a,5,6,7,8,8a-dekahydronaftalen
|
| Inne nazwy i oznaczenia
|
| bicyklo[4.4.0]dekan
|
|
| Ogólne informacje
|
| Wzór sumaryczny
|
C10H18
|
| Masa molowa
|
138,25 g/mol
|
| Wygląd
|
bezbarwna, przezroczysta ciecz[1]
|
| Identyfikacja
|
| Numer CAS
|
91-17-8
493-01-6 (izomer cis)
493-02-7 (izomer trans)
|
| PubChem
|
7044
|
|
|
| InChI
|
InChI=1S/C10H18/c1-2-6-10-8-4-3-7-9(10)5-1/h9-10H,1-8H2
|
| InChIKey
|
NNBZCPXTIHJBJL-UHFFFAOYSA-N
|
|
|
|
| Niebezpieczeństwa
|
| Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich
|
|
|
Globalnie zharmonizowany system
klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
|
| Na podstawie podanej karty charakterystyki
|
|
|
|
|
| Zwroty H
|
H226, H314, H331, H411
|
| Zwroty P
|
P261, P273, P280, P305+P351+P338, P310
|
|
|
| Europejskie oznakowanie substancji
|
| oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
|
| Na podstawie podanego źródła[4]
|
|
|
Żrący
(C)
|
Groźny dla
środowiska
(N)
|
|
|
|
| Zwroty R
|
R20, R34, R51/53
|
| Zwroty S
|
S26, S36/37/39, S45, S61
|
|
|
| Temperatura zapłonu
|
57 °C[2]
|
| Numer RTECS
|
QJ3150000
|
| Dawka śmiertelna
|
LD50 4170 mg/kg (szczur, doustnie)
|
|
| Podobne związki
|
| Podobne związki
|
naftalen, tetralina
|
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
|
|
|
Występuje w postaci dwóch izomerów geometrycznych, cis (o temperaturze topnienia −43 °C i temperaturze wrzenia 196 °C) i trans (odpowiednio −30 °C i 187 °C)[3]. Izomer trans jest trwalszy od izomeru cis o ok. 2 kcal, głównie z powodu oddziaływań sterycznych pomiędzy stłoczonymi atomami wodoru w izomerze cis. Produkt handlowy jest mieszaniną obu izomerów.
- ↑ a b Decahydronaphthalene, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 7044 [dostęp 2024-04-03] (ang.).
- ↑ a b Decahydronaphthalene, mixture of cis + trans (nr 294772) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski.
- ↑ a b c d e Physical Constants of Organic Compounds, [w:] David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 3-134, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
- ↑ Decahydronaphthalene, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 35140 [dostęp 2011-02-01] (niem. • ang.).
- Encyklopedia techniki. Chemia, WładysławW. Gajewski (red.), Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1965, OCLC 33835352 .
- J.D.J.D. Roberts J.D.J.D., M.C.M.C. Caserio M.C.M.C., Chemia organiczna, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1969 . Brak numerów stron w książce
