Dean Acheson

Dean Gooderham Acheson
Data i miejsce urodzenia	11 kwietnia 1893 ; Middletown
Data i miejsce śmierci	12 października 1971 ; Sandy Springs
	51. Sekretarz stanu Stanów Zjednoczonych
Okres	od 21 stycznia 1949; do 20 stycznia 1953
Poprzednik	George Catlett Marshall
Następca	John Foster Dulles
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dean Gooderham Acheson (ur. 11 kwietnia 1893 w Middletown, zm. 12 października 1971 w Sandy Springs) – amerykański polityk, dyplomata i prawnik.

Życiorys

Urodził się w Middletown (Connecticut), był synem Edwarda Campiona Achesona i Eleanor Gertrude Gooderham. Dorastał w wygodnych warunkach klasy średniej. Bogactwo rodziny matki i nominacja ojca na biskupa w 1915 r. świadczą o bezpiecznym miejscu jego rodziny w lokalnym społeczeństwie stanu Connecticut. Acheson studiował w Groton, a następnie na Uniwersytecie Yale, otrzymując tytuł licencjata w 1915 r., niewyróżniając się wśród innych studentów. W maju 1917 r. ożenił się z Alice Caroline Stanley, mieli troje dzieci. W Harvard Law School studiował pod kierunkiem Felixa Frankfurtera, który zaszczepił w nim miłość do prawa na całe życie. Po uzyskaniu dyplomu w 1918 r. krótko służył w marynarce wojennej. W następnym roku (1919), dzięki Frankfurterowi, został radcą prawnym sędziego Sądu Najwyższego Louisa Brandeisa^[1].

Kariera polityczna

Był współtwórcą doktryny Trumana. W 1941 r. podjął pracę w Departamencie Stanu na stanowisku podsekretarza (1945–1947), a następnie sekretarza stanu w rządzie Trumana (1949–1953).

Do jego osiągnięć należało wprowadzenie w 1947 r. w życie planu Marshalla, silne wspieranie idei utworzenia NATO (1949). Jego książka Present at the Creation (1969) została uhonorowana Nagrodą Pulitzera. Miał znaczny wpływ na politykę zagraniczną USA w początkowym okresie zimnej wojny.

Jest autorem tak zwanego planu Achesona, który stanowił podstawę uchwalenia przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucji Uniting for Peace (Zjednoczenie dla pokoju) w 1950 r. Rezolucja ta przekazywała w ręce Zgromadzenia Ogólnego kompetencje Rady Bezpieczeństwa w przedmiocie utrzymania pokoju, gdyby ta znalazła się z przyczyn politycznych w stanie paraliżu decyzyjnego^[2]. Dotychczas ONZ skorzystała z niej 12 razy^[3].

Przypisy

↑ Robert A.R.A. Divine Robert A.R.A., Acheson, Dean Gooderham (11 April 1893–12 October 1971), lawyer and secretary of state, American National Biography Online, Oxford University Press, luty 2000, DOI: 10.1093/anb/9780198606697.article.0700002 [dostęp 2022-02-19] .
↑ Resolution 377 (V) (ang. • fr. • hiszp. • ros.). Przekład polski punktu A: Uchwały prawotwórcze Rady Bezpieczeństwa OZN s. 238n.
↑ Security Council Deadlocks and Uniting for Peace. Omówienie: Akty ultra vires w świetle odpowiedzialności organizacji międzynarodowych – wybrane zagadnienia s. 26n, Od interwencji Sojuszu Północnoatlantyckiego do orzeczenia Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości : aktywność Organizacji Narodów Zjednoczonych w celu rozwiązania konfliktu w Kosowie s. 229, Miejsce interwencji zbrojnej w koncepcji „odpowiedzialność za ochronę” s.65 - 75.

Bibliografia

Biographies of the Secretaries of State: Dean Gooderham Acheson. [w:] Departament Stanu Stanów Zjednoczonych [on-line]. history.state.gov. [dostęp 2014-10-07]. (ang.).
AldenA. Whitman AldenA., Architect of Postwar Policy, Acheson Advocated Containment of the Soviet Union, nytimes.com, 13 października 1971 [dostęp 2014-10-07] (ang.).

[1] Robert A.R.A. Divine Robert A.R.A., Acheson, Dean Gooderham (11 April 1893–12 October 1971), lawyer and secretary of state, American National Biography Online, Oxford University Press, luty 2000, DOI: 10.1093/anb/9780198606697.article.0700002 [dostęp 2022-02-19] .

[2] Resolution 377 (V) (ang. • fr. • hiszp. • ros.). Przekład polski punktu A: Uchwały prawotwórcze Rady Bezpieczeństwa OZN s. 238n.

[3] Security Council Deadlocks and Uniting for Peace. Omówienie: Akty ultra vires w świetle odpowiedzialności organizacji międzynarodowych – wybrane zagadnienia s. 26n, Od interwencji Sojuszu Północnoatlantyckiego do orzeczenia Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości : aktywność Organizacji Narodów Zjednoczonych w celu rozwiązania konfliktu w Kosowie s. 229, Miejsce interwencji zbrojnej w koncepcji „odpowiedzialność za ochronę” s.65 - 75.

[1]

[2]

[3]