Dłużec (województwo małopolskie)

Dłużec – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie olkuskim, w gminie Wolbrom, przy drodze wojewódzkiej nr 794.

Dłużec

wieś
Szkoła
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	olkuski
Gmina	Wolbrom
Liczba ludności (2011)	780
Strefa numeracyjna	32
Kod pocztowy	32-340
Tablice rejestracyjne	KOL
SIMC	0223830
Położenie na mapie gminy Wolbrom Dłużec
Położenie na mapie Polski Dłużec
Położenie na mapie województwa małopolskiego Dłużec
Położenie na mapie powiatu olkuskiego Dłużec
50°23′59″N 19°42′40″E

Kaplica św. Józefa

Remiza OSP

W latach 1931–1954 istniała gmina Dłużec. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Dłużec. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.

Miejscowość leży na niebieskim Szlaku Warowni Jurajskich oraz Szlaku Architektury Drewnianej.

Integralne części wsi Dłużec

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0223846	Lizak	część wsi
0223852	Nowa Wieś	część wsi
0223869	Rędziny	część wsi
0223875	Sośliny	część wsi
0223881	Stara Wieś	część wsi

Historia

• czasy przedhistoryczne – istniało tu grodzisko albo było tu miejsce pogańskiego kultu;
• 1311 – powstała wieś Dłużec za sprawą zasadźców braci Wolframa i Hilarego;
• 1325 – istniał tu pierwotny kościół, obecnie nieistniejący;
• 1327 – sołtysi Dłużca (wsi królewskiej) – Wolfram i Hilary otrzymali od Władysława Łokietka pozwolenie na kolonizację okolicznych lasów. Bracia ci wykarczowali lasy koło Dłużca i osadzili tam mieszkańców. Założyli też wkrótce osadę Wolfram (obecny Wolbrom), która niedługo potem uzyskała prawa miejskie. Wraz z miastem Wolbrom oraz okolicznymi wsiami: Łobzów i Lgota, Dłużec wchodził w skład starostwa niegrodowego w powiecie Książ Wielki. Należące do Dłużca lasy były bardzo rozległe, gdyż z dokumentu Łokietka z 1327 roku wynika, że sięgały do granic ówczesnej wsi Pilica (według L. Marca, K. Mazurka i T. Sucheckiech nadanie miało miejsce w 1321 roku);
• ok. poł. XIV wieku – wieś Dłużec stała się własnością potężnego i zamożnego Ottona h. Topór z pobliskiej Pilicy;
• 12 kwietnia 1432 – podniesione zostało pilickie probostwo do godności prepozytury, zagrodnicy z Dłużca zmuszeni byli płacić dziesięcinę snopową na jego rzecz;
• XVIII wiek – budowa murowanych kapliczek św. Barbary i św. Józefa;
• 1780 – budowa kościoła z fundacji starościny wolbromskiej Urszuli z Morsztynów Dembińskiej (według serwisu diecezji sosnowieckiej kościół pochodzi z 1786 roku);
• 1825 – budowa wolno-stojącej wieży dzwonnicy przy kościele parafialnym;
• 1838 – po powstaniu listopadowym z okolicznych dóbr w tym: Dłużca, Wolbromia, Łobzowa i Nowej Łąki władze carskie utworzyły majorat donacyjny, który otrzymał gen. Niejołow za zasługi dla państwa rosyjskiego;
• 1920 – przedłużenie nawy kościoła i połączenie jej z wolnostojącą dotychczas wieżą;
• 1921 – otynkowano miejscowy drewniany kościół;
• 26 października 1939 – gmina Dłużec została włączona do utworzonej przez okupanta Generalnego Gubernatorstwa;
• 1939–1945 – podczas pacyfikacji wsi zostało zamordowanych 5 osób;
• 1942 – gmina Dłużec wchodziła w skład obwodu 15 BCh. Jej komendantem był Stanisław Myszor ps. „Obuch” a od listopada 1942 roku Józef Barczyk ps. „Bartosik”, zastępcą został Stanisław Pasich ps. „Młot”. Instruktorem szkolenia wojskowego był „Tomasz” a Władysław Myszor był szefem łączności tej jednostki. Gmina Dłużec wraz z gminą Jangrot i miastem Wolbrom stanowiły Środkowy II rejon organizacyjny BCh w powiecie olkuskim;
• 1943 – Dłużec został przypisany w strukturach PPR do dzielnicy „Warka” (Wolbrom) w Podokręgu Zachodnim okręgu Miechów. M. in. z Dłużca odnotowano sporo młodych rekrutów zaciągających się do oddziału BCh/AK pod dowództwem Jana Pieńkowskiego ps. „Mohort”.

Zabytki

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego.

• Kościół pw. św. Mikołaja i św. Wawrzyńca
  Kościół modrzewiowy z 1780 roku (według serwisu diecezji sosnowieckiej z 1786), jednonawowy o konstrukcji zrębowej, otoczony starymi drzewami. Stoi na miejscu starszego kościoła wzmiankowanego w 1325 roku i z wykorzystaniem jego podmurowania. Fundatorem była „starościna wolbromska” Urszula z Morsztynów Dembińska. W 1920 roku nawę kościoła przedłużono i połączono ze stojącą dotychczas wolno wieżą-dzwonnicą z 1825 roku. W 1921 roku był otynkowany.
  Wyposażenie kościoła z XV, XVII i XVIII w. Wewnątrz późnorenesansowy, bogato zdobiony ołtarz główny z pocz. XVII w., dwa manierystyczne ołtarze boczne z przeł. XVI i XVII w., jeden z dwoma wcześniejszymi posągami Świętych Niewiast z 2 poł. XV wieku (według wyd. Compass z 3 ćw. XV) oraz drugi z późnogotyckim tryptykiem z końca XV wieku, (rzeźba Madonny na tronie). Rzeźba św. Mikołaja z ok. 1500 roku oraz obrazy z 1 ćw. XVI wieku. Dzwony z 1595 i 1720 roku.
• Zespół kaplicy św. Józefa, kopiec, drzewostan.
  Naprzeciw kościoła wznosi się niewielki kopiec porośnięty drzewami, na którym stoi murowana ośmioboczna kapliczka św. Józefa z XVIII wieku (według L. Marca, K. Mazurka i T. Sucheckiech kapliczka pochodzi z 1 poł. XIX wieku). Być może, że kopiec ten stanowi część jakiejś przedhistorycznej fortyfikacji lub też mógł być miejscem kultowym pogan. Stojąca na nim kapliczka z wieżyczką o sklepieniu kolebkowym w uprzednich latach kryta była gontem. Od frontu ma niewielki przedsionek.

Inne zabytki

• Na północnym skraju Dłużca przy drodze do Pilicy, na tzw. Lizaku, na niewielkiej skałce wśród zabudowań gospodarczych stoi czworoboczna kapliczka św. Barbary z XVIII wieku z posągiem św. Barbary z początku XVII wieku.

Przyroda

Ok. 250 metrów od centrum wsi w kierunku Domaniewic na wzgórzu górującym nad wsią znajduje się niewielka jaskinia zwana Posełkową.

Zobacz też

• Dłużec Mały
• Dłużec Wielki