Dąb zębaty

Dąb zębaty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bukowce
Rodzina	bukowate
Rodzaj	dąb
Gatunek	dąb zębaty
	Nazwa systematyczna
	Quercus dentata R.E.Fr.; Syst. Veg. ed. 14 858 1784
Synonimy
	Quercus coreana Nakai; Quercus daimio K.Koch; Quercus dentata subsp. dentata; Quercus dentata var. fallax Nakai; Quercus dentata f. fallax (Nakai) W.Lee; Quercus dentata f. grandifolia (Koidz.) Kitag.; Quercus dentata var. grandifolia Koidz.; Quercus dentata var. laciniata Makino; Quercus dentata var. pinnatifida (Franch. & Sav.) Matsum.; Quercus dentata f. pinnatifida (Franch. & Sav.) Kitam. & T.Horik.; Quercus dentata var. pinnatiloba Makino; Quercus dentata var. skworzovii Kozlov; Quercus dentata var. wrightii A.DC.; Quercus obovata Bunge; Quercus pinnatifida Franch. & Sav.; Quercus pseudodentata Uyeki;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dąb zębaty (Quercus dentata R.E.Fr.) – gatunek rośliny z rodziny bukowatych (Fagaceae Dumort.). Występuje naturalnie w Japonii, na Półwyspie Koreańskim oraz w Chinach (w prowincjach Anhui, Gansu, Kuejczou, Hebei, Heilongjiang, Henan, Hubei, Hunan, Jiangsu, Jiangxi, Jilin, Liaoning, Shaanxi, Szantung, Shanxi, Syczuan, Junnan i Zhejiang)^[5]^[6], we wschodniej Mongolii i na Wyspach Kurylskich^[7]. Gatunek ten w Chinach i Japonii bywa sadzony przy świątyniach. Zalecany jest do nasadzeń jako drzewo ozdobne w parkach i na innych terenach zieleni miejskiej w strefie klimatu umiarkowanego, w tym także w Polsce, ze względu na efektowne ulistnienie w czasie wegetacji i jesienią, podczas przebarwiania się^[7].

Morfologia

Liście

Pokrój: Zrzucające liście drzewo dorastające do 25 m wysokości^[6]. Pędy sztywne, gęsto omszone żółtawoszarymi, gwiazdkowatymi włoskami^[8].
Liście: Mają odwrotnie jajowaty kształt. Mierzą 10–30 cm długości oraz 6–30 cm szerokości. Są szarawobrązowo omszone od spodu. Z wierzchu ciemnozielone, początkowo omszone, z czasem łysiejące^[8]. Nasada liścia jest zaokrąglona. Blaszka liściowa jest ząbkowana na brzegu, o spiczastym wierzchołku. Ogonek liściowy jest gęsto, brązowo omszony i ma 2–5 mm długości^[6]. Blaszka liściowa sztywna, efektownie przebarwia się jesienią^[7].
Kwiaty: Rozdzielnopłciowe. Kwiaty żeńskie rozwijają się w kątach liści w szczytowych partiach młodych pędów^[8].
Owoce: Orzechy zwane żołędziami o jajowatym kształcie, dorastają do 15–23 mm długości i 12–15 mm średnicy. Osadzone są pojedynczo w miseczkach w kształcie kubka, które mierzą 12–20 mm długości i 20–50 mm średnicy^[6]. Orzechy otulone są miseczkami w 1/2 do 2/3 ich długości^[8].

Biologia i ekologia

Rośnie w lasach mieszanych^[6] na glebach suchych i piaszczystych^[7], w niższych położeniach górskich na wysokościach do 2700 m n.p.m. Kwitnie od kwietnia do maja, natomiast owoce dojrzewają od września do października^[6]^[8].

Zmienność i mieszańce

W obrębie tego gatunku oprócz podgatunku nominatywnego wyróżniono dwa podgatunki^[3]:

Quercus dentata subsp. stewardii (Rehder) A.Camus
Quercus dentata subsp. yunnanensis (Franch.) Menitsky – dorasta do 20 m wysokości. Liście mają odwrotnie jajowaty lub eliptyczny kształt. Mierzą 12–25 cm długości oraz 6–20 cm szerokości. Blaszka liściowa jest drobno ząbkowana na brzegu, ma klinową lub zaokrągloną nasadę i krótko spiczasty wierzchołek. Orzechy osadzone są w miseczkach w kształcie kubka, które mierzą 15–18 mm długości i 10–25 mm średnicy. Owoce otulone są miseczkami w 35–65% ich długości^[9].

Za prawdopodobne mieszańce tego gatunku uważane są taksony^[8]:

Quercus fangshanensis Liou – prawdopodobnie mieszaniec z Quercus aliena var. pekingensis
Quercus stewardii Rehder – prawdopodobnie mieszaniec z Quercus aliena var. acutiserrata
Quercus mongolicodentata Nakai i Quercus hopeiensis Liou – prawdopodobnie mieszańce z Quercus mongolica

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-01] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Quercus dentata Thunb.. The Plant List. [dostęp 2016-05-16]. (ang.).
↑ Quercus dentata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Discover Life: Point Map of Quercus dentata. Encyclopedia of Life. [dostęp 2016-05-16]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Quercus dentata. Plantes & botanique. [dostęp 2016-05-16]. (fr.).
↑ ^a ^b ^c ^d Jerzy Hrynkiewicz-Sudnik, Bolesław Sękowski, Mieczysław Wilczkiewicz: Rozmnażanie drzew i krzewów liściastych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 206. ISBN 83-01-13434-8.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Quercus dentata. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-05-19].
↑ Quercus yunnanensis. Plantes & botanique. [dostęp 2017-02-20]. (fr.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-01] (ang.).

[tpl-3] Quercus dentata Thunb.. The Plant List. [dostęp 2016-05-16]. (ang.).

[iucn-4] Quercus dentata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[eol-5] Discover Life: Point Map of Quercus dentata. Encyclopedia of Life. [dostęp 2016-05-16]. (ang.).

[peb-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Quercus dentata. Plantes & botanique. [dostęp 2016-05-16]. (fr.).

[sudnik-7] Jerzy Hrynkiewicz-Sudnik, Bolesław Sękowski, Mieczysław Wilczkiewicz: Rozmnażanie drzew i krzewów liściastych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, s. 206. ISBN 83-01-13434-8.

[china-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Quercus dentata. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-05-19].

[9] Quercus yunnanensis. Plantes & botanique. [dostęp 2017-02-20]. (fr.).

[5]

[6]

[7]

[1]

[2]

[3]

[4]

[8]

[9]