Czyreń gładki

Czyreń gładki
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	szczeciniakowce
Rodzina	szczeciniakowate
Rodzaj	czyreń
Gatunek	czyreń gładki
	Nazwa systematyczna
	Phellinus laevigatus (P. Karst.) Bourdot & Galzin; Hyménomyc. de France (Sceaux): 624 (1928) [1927]
	Multimedia w Wikimedia Commons

Czyreń gładki (Phellinus laevigatus (P. Karst.) Bourdot & Galzin) gatunek grzybów z rzędu szczeciniakowców (Hymenochaetaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Phellinus, Hymenochaetaceae, Hymenochaetales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Takson ten w 1881 r. opisał Petter Adolf Karsten nadając mu nazwę Poria laevigata. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu Hubert Bourdot i Amédée Galzin w 1927 r.^[1]

Ma 8 synonimów. Niektóre z nich:

Fomes igniarius var. laevigatus (P. Karst.) Overh. 1931
Fuscoporia laevigata (P. Karst.) G. Cunn. 1948
Ochroporus laevigatus (P. Karst.) Fiasson & Niemelä 1984
Polyporus igniarius var. laevigatus (P. Karst.) Jørst. 1937^[2].

Polską nazwę nadał mu Stanisław Domański w 1965 r.^[3]

Morfologia

Owocnik

Wieloletni, rozpostarty, na pionowych powierzchniach rozpostarto-odgięty, czasami guzowaty, silnie przyrośnięty do podłoża. Rozrasta się wzdłuż pni i gałęzi drzew. Powierzchnia nierówna, gruzełkowata, początkowo o barwie od tabaczkowej do cynamonowobrązowej, potem szarobrązowa. Brzeg wyraźny, odstający od podłoża, jaśniejszy i sterylny. Kontekst korkowaty, twardy. Hymenofor rurkowaty. Rurki tworzą wyraźnie odróżniające się warstwy o grubości do 4 mm. Pory okrągłe i bardzo drobne, na 1 mm mieści się ich 5–8^[4].

Cechy mikroskopowe

W hymenium znajdują się proste lub zagięte, brązowe, grubościenne szczecinki o wymiarach 10–20 × 4–8 µm. Bazydiospory owalne, łezkowate z ostrą podstawą, gładkie, grubościenne, przezroczyste, 4–5 × 3,5–4 µm^[4].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej (USA i Kanada), Europie, Azji, Australii i na Nowej Zelandii^[5]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano 5 stanowisk^[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony, który zapewne w najbliższej przyszłości przesunie się do kategorii wymierających, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia^[6]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech^[3].

Grzyb nadrzewny, saprotrof i słaby pasożyt. Występuje w lasach na martwych lub zamierających pniach drzew liściastych, głównie brzóz, rzadziej na olszach, grabach, dębach i wierzbach. Powoduje zgniliznę białą jednolitą twardzieli^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-01-01] .
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-01-01] .
↑ ^a ^b ^c WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ ^a ^b ^c PiotrP. Łakomy PiotrP., Atlas hub, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008, ISBN 978-83-7073-650-7 .
↑ Mapa występowania czyrenia gładkiego na świecie [online], gbif.org. [dostęp 2022-01-01] .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2022-01-01] .

[sf-2] Species Fungorum [online] [dostęp 2022-01-01] .

[check-3] WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .

[ah-4] PiotrP. Łakomy PiotrP., Atlas hub, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008, ISBN 978-83-7073-650-7 .

[gbif-5] Mapa występowania czyrenia gładkiego na świecie [online], gbif.org. [dostęp 2022-01-01] .

[mirek-6] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]