Czyreń brązowożółty
Czyreń brązowożółty (Phellinus viticola (Schwein.) Donk) – gatunek grzybów z rzędu szczeciniakowców (Hymenochaetaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
czyreń brązowożółty |
| Nazwa systematyczna | |
| Phellinus viticola (Schwein.) Donk Persoonia 4(3): 342 (1966) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Phellinus, Hymenochaetaceae, Hymenochaetales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Takson ten w 1828 r. opisał Lewis David von Schweinitz, nadając mu nazwę Polyporus viticola. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Marinus Anton Donk w 1966 r[1].
Ma 23 synonimy. Niektóre z nich:
- Fomes viticola (Schwein.) J. Lowe 1957
- Fuscoporia viticola (Schwein.) Murrill 1907
- Phellinus isabellinus (Fr.) Bourdot & Galzin 1925
- Trametes isabellina var. azurea Rick 1960[2].
Stanisław Domański w 1965 r. nadał mu polską nazwę czyreń izabelowaty, Władysław Wojewoda w 1996 zmienił ją na czyreń brunatnożółty, a w 2003 r. na czyreń brązowożółty[3].
Morfologia
edytujNajczęściej rozpostarty, lub rozpostarto odgięty, poduszeczkowaty, osiągający długość do 20 cm, szerokość do 5 cm i grubość do 1 cm, czasami jednak tworzy przyrośnięte bokiem kapelusze o wymiarach 0,5–2 × 0,5–15 × 0,2–1,2 cm. Powierzchnia górna szorstka, strefowana, początkowo kasztanowobrązowa, potem szarawa lub ciemnoszara, w młodych owocnikach aksamitno-włochata, potem naga. Brzeg płonny, w owocnikach rozpostartych filcowaty, p szerokości do 0,5 mm, ostry. Kontekst o grubości do 1 cm, skórzasto-włóknisty, cynamonowy lub kremowobrunatny[4].
- Cechy mikroskopowe
Hymenofor rurkowaty. Rurki grzyba o długości do 10 mm, żółtawobrunatne lub rudobrunatne, wewnątrz szarawe. Pory okrągłe lub nieco kanciaste, o średnicy 0,2–0,5 mm, przeciętnie w liczbie 4–5 na 1 mm. Zarodniki bezbarwne, cylindryczne, z jednej strony słabo spłaszczone i nieco ukośnie zwężone u podstawy[4].
Występowanie i siedlisko
edytujWystępuje w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, Europie, Azji i Australii. W Europie najliczniejsze stanowiska podano na Półwyspie Skandynawskim[5]. W. Wojewoda w 2003 r. przytacza 6 jego stanowisk na terenie Polski, wszystkie w górach[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[6]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech[3].
Grzyb nadrzewny, saprotrof. Występuje w lasach iglastych na martwych, leżących na ziemi pniach świerka i sosny[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-01-01].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-01-01].
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b Stanisław Domański, Flora Polska. Grzyby (Fungi). Żagwiowate I (Polyporaceae I), Szczeciniakowate I (Mucronoporaceae I), PWN, 1965.
- ↑ Mapa występowania czyrenia brązowożółtego na świecie [online], gbif.org. [dostęp 2022-01-01].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.