Czubacz garbonosy
Czubacz garbonosy[3] (Mitu mitu) – gatunek dużego ptaka z rodziny czubaczy (Cracidae). Endemit Brazylii. Uznany za wymarły na wolności.
| Mitu mitu[1] | |||
| (Linnaeus, 1766) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
czubacz garbonosy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
- Systematyka i wczesne obserwacje
- Po raz pierwszy wspomniany w wydanej pośmiertnie w 1648 publikacji Georga Marggrafa[4], który napotkał go na terenie obecnego brazylijskiego stanu Pernambuco[5]. W 1766 gatunek został opisany naukowo przez Linneusza, nadał on mu nazwę Crax mitu. Obecnie umieszczany w rodzaju Mitu. Od czasów odkrycia ptak nie był obserwowany przez ponad trzy wieki, przez co przez wiele lat kwestionowano jego istnienie jako osobnego gatunku i utożsamiano go z podobnym czubaczem brzytwodziobym (Mitu tuberosum)[4], po raz pierwszy opisanym naukowo w 1825. W 1951 ponownie odkryto go w stanie Alagoas. Jeszcze przez pewien czas nie było zgody wśród autorów co do systematyki tego taksonu – jedni uznawali M. mitu za osobny gatunek, inni traktowali M. mitu i M. tuberosum jako podgatunki tego samego gatunku, a niektórzy nadal uznawali je za identyczne[6].
- Wygląd
- Upierzenie w większości błyszcząco czarne, z kasztanowato ubarwionym brzuchem i podogoniem oraz szeroką białą przepaską na końcu ogona. Czubek czarny, dziób czerwony, górna połowa z charakterystycznym wysokim grzebieniem[7]. Długość ciała – 89 cm[7].
- Zasięg, środowisko
- Pierwotnie Ameryka Południowa – nizinne lasy pierwotne wschodniego wybrzeża Brazylii[5].
- Zachowanie
- Zwykle spotykany w stadach, na ziemi; zaniepokojony wzlatuje na drzewa[7]. Na wolności ptaki odżywiały się owocami roślin Phyllanthus, Eugenia i Hancornia speciosa (tzw. mangabeira). Samice w niewoli w jednym lęgu składają 2–3 jaja. Najmłodsza samica, która przystąpiła do rozrodu miała 2 lata[5].
- Status
- Obecnie gatunek uznany za wymarły na wolności. Ostatniego osobnika w stanie dzikim obserwowano i zabito w 1984. Możliwe, że niektóre przetrwały do 1987 lub 1988[2]. Ocalała w niewoli populacja została w dużym stopniu skrzyżowana z czubaczem brzytwodziobym (Mitu tuberosum)[8][9] i pozostało tylko kilkadziesiąt ptaków czystej krwi. Gatunek jest podtrzymywany, ale rozmnaża się tylko w dwóch prywatnych ptaszarniach, głównie ze względu na długotrwałe wątpliwości co do jego odrębności[6]. Planuje się reintrodukcję tego gatunku[2].
Przypisy
edytuj- ↑ Mitu mitu, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Mitu mitu, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Cracidae Rafinesque, 1815 - czubacze - Guans (Wersja: 2020-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-16].
- ↑ a b Alagoas Curassow (Mitu mitu). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-17)]. (ang.).
- ↑ a b c Species factsheet: Mitu mitu. BirdLife International. [dostęp 2020-08-16]. (ang.).
- ↑ a b Luís Fábio Silveira, Fábio Olmos, Adrian J. Long. Taxonomy, history, and status of Alagoas Curassow Mitu mitu (Linnaeus, 1766), the world’s most threatened cracid. „Ararajuba”. 12 (2), s. 125–132, 2004. (ang.).
- ↑ a b c Wiesław Dudziński, Marek Keller, Andrew Gosler: Atlas ptaków świata. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Multico, 1994. ISBN 83-7073-059-0.
- ↑ Jest to przykład udanego chowu krzyżowego pomiędzy blisko spokrewnionymi gatunkami z rodziny czubaczy.
- ↑ Sérgio Luiz Pereira, Allan J. Baker, Anita Wajntal. Combined nuclear and mitochondrial DNA sequences resolve generic relationships within the Cracidae (Galliformes, Aves). „Systematic Biology”. 51 (6), s. 946–958, 2002. DOI: 10.1080/10635150290102519. (ang.).