Czesław Łabęcki
Czesław Łabęcki[a] (ur. 26 października 1907 w Ostrowie Lubelskim, zm. 17 grudnia 1979 we Włocławku) – kapitan obserwator lotnictwa Wojska Polskiego, kierownik wyszkolenia ogólno-wojskowego w Szkole Podchorążych Lotnictwa – Grupa Techniczna, dowódca eskadry szkolnej w Bazie Lotniczej Nr 1 podczas wojny obronnej Polski w 1939 r., uczestnik bitwy pod Kockiem, członek konspiracji antyhitlerowskiej w szeregach Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej.
 por. Czesław Łabęcki | |
 kapitan obserwator
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1931–1946 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja |
|
| Jednostki |
14 pułk piechoty |
| Stanowiska |
dowódca plutonu |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
Cywilna Szkoła Pilotów i Mechaników |
| Odznaczenia | |
         
| |
.svg){kind=small}
.jpg)
.jpg)
Życiorys
edytujUrodził się w Ostrowie Lubelskim jako syn Jana i Feliksy z domu Korol. Był najstarszym z sześciorga rodzeństwa. Pochodził z rzymskokatolickiej rodziny mieszczańskiej o korzeniach szlacheckich i bogatych tradycjach narodowo-wyzwoleńczych. Jego ojciec służył jako weterynarz w armii carskiej, walczył w wojnie rosyjsko-japońskiej i brał udział w bitwie pod Mukdenem. Następnie został żołnierzem „Błękitnej Armii” generała Józefa Hallera, z którą powrócił do Polski w 1919 roku. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej[1].
Czesław początkowe lata życia spędził w domu swego dziadka – Mikołaja Łabęckiego – w Ostrowie Lubelskim. W roku 1915 został wraz z rodziną (ojciec, jako emigrant zarobkowy, przebywał wówczas w Stanach Zjednoczonych) wypędzony z miasta przez Rosjan, po czym (po przełamaniu frontu i ustaniu walk między wojskami rosyjskimi a austro-węgierskimi i niemieckimi) wyzwolony przez Węgrów został przekazany Niemcom. Początkowo naukę pobierał w Türkheim (Bawaria), Wrocławiu i Namysłowie (w szkole ewangelickiej). Do wolnej Polski powrócił razem z rodziną w 1920 roku i zamieszkał w Lublinie, gdzie przez rok uczęszczał do państwowego gimnazjum im. Stanisława Staszica. Następnie rodzina Łabęckich powróciła do Ostrowa Lubelskiego i zamieszkała u starszego brata ojca – Józefa, by po pewnym czasie przenieść się (już z ojcem) do Parczewa, gdzie zamieszkali w częściowo własnym domu. W trakcie roku szkolnego 1921/1922 przez krótki okres uczył się w modlińskim Korpusie Kadetów Nr 2, z którego ostatecznie zrezygnował. Dalszą naukę pobierał w Gimnazjum Sejmikowym w Radzyniu Podlaskim, a od klasy czwartej uczęszczał do Gimnazjum Państwowego im. Marii Rodziewiczówny w Kobryniu, które ukończył w maju 1928 roku, uzyskując świadectwo dojrzałości[2]. Podczas nauki w Kobryniu utrzymywał się z udzielania korepetycji i pracy u właściciela stancji, na której mieszkał[1].
Ze względu na trudną sytuację materialną zrezygnował z nauki na wyższej uczelni i zdecydował poświęcić się służbie wojskowej. Po zdaniu egzaminu konkursowego został przyjęty jako słuchacz do Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej. Naukę pobierał w klasie 59, a kurs unitarny SPP odbył w okresie od dnia 17 września 1928 r. do 28 lipca 1929 roku w Różanie[3]. W trakcie edukacji w Szkole Podchorążych odbywał praktyki w 15 pułku piechoty z Dęblina (1928), 81 pułku piechoty z Grodna (1929), 14 pułku piechoty z Włocławka (1930) i 26 pułku piechoty ze Lwowa (1931), a jednym z jego przełożonych był mjr Henryk Sucharski[4]. Szkolił się również na poligonach w Czerwonym Borze, Biedrusku i Grudziądzu. W późniejszym okresie ukończył również kurs w Centralnej Szkole Strzelniczej w Toruniu oraz kurs w grudziądzkim Centrum Wyszkolenia Kawalerii[5].
Zarządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego (opublikowanym w Dzienniku Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 6 z 1931 roku) mianowany został na stopień podporucznika[b] w korpusie oficerów piechoty, ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1931 roku i 86. lokatą[6]. Zarządzeniem Ministra Spraw Wojskowych, marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, wcielony został do 14 pułku piechoty[7], stacjonującego we Włocławku. Z dniem 1 września 1931 roku został wyznaczony na stanowisko dowódcy plutonu we włocławskim pułku[8]. Początkowy okres jego służby to dowodzenie I plutonem Szkoły Podoficerskiej przy 14 pułku piechoty, a jednocześnie pełnienie obowiązków zastępcy dowódcy tejże szkoły – kapitana Jana Wilczaka[5][c]. W roku 1932 jako podporucznik 14 pp[9] zajmował 85. lokatę w swoim starszeństwie[10], a na dzień 1 lipca 1933 roku była to już 84. lokata w starszeństwie (158. lokata łączna wśród podporuczników piechoty)[11]. We wrześniu 1933 r. odnotowany został na stanowisku młodszego oficera 4 kompanii strzeleckiej 14 pp.
Od października 1933 roku przebywał na kursie w dęblińskim Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa[d]. Awansowany na stopień porucznika został zarządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 lutego 1934 roku (opublikowanym dzień później) – ze 151. lokatą w korpusie oficerów piechoty i starszeństwem z dniem 1 stycznia 1934 roku[12]. Na dzień 4 września 1934 roku pozostawał oficerem 14 pp bez ustalonego przydziału (przebywał wówczas nadal na kursie w Dęblinie, który to kurs ukończył 15 sierpnia 1934 r. otrzymując odznakę pilota obserwatora)[13]. W dniu 22 grudnia 1934 roku opublikowano zarządzenie Ministra Spraw Wojskowych o przeniesieniu por. Łabęckiego, w korpusie oficerów piechoty, z 14 pułku piechoty do 6 pułku lotniczego[e][14]. Pozostając oficerem 6 pułku lotniczego, zajmował w dniu 5 czerwca 1935 roku 148. lokatę pośród poruczników korpusu piechoty w swoim starszeństwie (była to zarazem 1906. lokata łączna wśród poruczników piechoty)[15]. W 6 pułku lotniczym, stacjonującym na lotnisku Skniłów pod Lwowem, pełnił początkowo służbę w 61 eskadrze liniowej, a następnie w 63 eskadrze towarzyszącej. Podczas wykonywanych lotów por. Łabęcki miał kilka awarii, kilkukrotnie rozbił również samolot[f], a w następstwie jednej z kraks był hospitalizowany w szpitalu w Jarosławiu. W tym okresie przeniesiony został z korpusu oficerów piechoty do korpusu oficerów lotnictwa. W październiku 1936 roku ukończył kurs „ciężkiego bombardowania” i przeniesiony został do 1 pułku lotniczego z Warszawy (stacjonującego na lotnisku Okęcie) oraz przydzielony do II dywizjonu niszczycielskiego nocnego, na stanowisko zastępcy oficera taktycznego. W okresie od września 1937 do stycznia 1938 roku zajmował stanowisko zastępcy dowódcy 213 eskadry niszczycielskiej nocnej (eskadra bombardowania nocnego)[g]. Jesienią 1938 roku został przeniesiony na stanowisko zastępcy komendanta Szkoły Podchorążych Lotnictwa – Grupy Technicznej w Warszawie (stacjonującej na Polu Mokotowskim)[16]. Przeniesienie to było wynikiem choroby płuc, której por. Łabęcki nabawił się wskutek latania bez aparatury tlenowej[17].
Awansowany na stopień kapitana został ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939 roku i 52. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa – grupa liniowa[18][19]. Na dzień 23 marca 1939 r. pełnił funkcję kierownika wyszkolenia ogólno-wojskowego w warszawskiej Szkole Podchorążych Lotnictwa – Grupa Techniczna[20]. Jeszcze w marcu tego roku powrócił do 1 pułku lotniczego i objął eskadrę szkolną na Okęciu, a od czerwca 1939 roku dowodził dywizjonem szkolnym 1 pułku lotniczego (składającym się z eskadry szkolnej i eskadry treningowej)[21].
Kampania wrześniowa i II wojna światowa
edytujZ chwilą ogłoszenia sierpniowej mobilizacji 1 pułk lotniczy uległ rozwiązaniu, a w jego miejsce powstała Baza Lotnicza Nr 1. Kapitan obs. Czesław Łabęcki na dzień 31 sierpnia 1939 roku piastował stanowisko dowódcy eskadry szkolnej w Bazie Lotniczej Nr 1. Eskadra pozbawiona rzutu kołowego i uzbrojenia przemieszczała się, pod jego dowództwem, w kierunku Białej Podlaskiej. W tym czasie została zbombardowana na Służewcu i w Mińsku Mazowieckim. Kpt. Łabęcki walczył z wojskami III Rzeszy i Armii Czerwonej w rejonach Mińska Mazowieckiego, Kałuszyna, Mrozów, Borek i Bedlna. Dołączył do Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” gen. bryg. Franciszka Kleeberga i wziął udział w bitwie pod Kockiem[h]. Uniknął niewoli i w cywilnym przebraniu przez Sosnowicę i Parczew dotarł do Suchowoli, gdzie przystąpił do organizowania ruchu oporu i gromadzenia porzuconej broni. Jego oddział, skupiony następnie w Związku Walki Zbrojnej, działał w trójkącie Włodawa – Chełm – Lubartów. Okupacyjne pseudonimy Czesława Łabęckiego to „Kaktus” i „Szubienica”. Od marca do grudnia 1940 roku leczył się w Szpitalu Ujazdowskim w Warszawie na gruźlicę płuc. Następnie powrócił do Parczewa, gdzie zorganizował siatkę wywiadowczą i utrzymywał łączność z partyzantami działającymi w Lasach Parczewskich. Zagrożony aresztowaniem wyjechał w 1943 roku do Warszawy, skąd został wysiedlony wiosną 1944 roku. Wyzwolenie zastało go w Mogielnicy (w dniu 17 stycznia 1945 roku)[22].
Po wyzwoleniu został w lutym 1945 roku powołany do Ludowego Wojska Polskiego i pełnił służbę w 15 Zapasowym Pułku Lotniczym z Radomia. Był jednym z pierwszych oficerów uruchamiających lotnisko dla samolotów biorących udział w bitwie o Berlin. Po wojnie pomagał w organizacji Wojskowej Technicznej Szkoły Lotniczej w Zamościu[i], następnie przeniesiony do Wojskowej Szkoły Pilotów w Dęblinie, gdzie objął stanowisko zastępcy dowódcy 3 eskadry szkolnej ds. wyszkolenia liniowego i lotniczego. W marcu 1946 roku, ze względu na stan zdrowia, został zdemobilizowany[j][23][17].
Okres powojenny
edytujW okresie od połowy kwietnia 1946 do końca 1947 roku pracował na stanowisku zastępcy komendanta Cywilnej Szkoły Pilotów i Mechaników w Ligocie Dolnej koło Gogolina[k]. Na początku stycznia 1948 r. przyjechał do Włocławka, gdzie przebywały jego żona i córka. Od 1 marca 1948 r. pracował w „Polskim Radiu – Radiofonii Przewodowej” – początkowo jako technik dyżurny, następnie jako starszy instruktor. Po przekształceniu jego zakładu pracy w Oddział Radiofonii Przewodowej w Rejonowym Urzędzie Telekomunikacji we Włocławku, przez wiele lat piastował stanowisko zastępcy kierownika tegoż Oddziału. Na emeryturę przeszedł 1 marca 1973 roku. Był jednym z założycieli i działaczy włocławskiej Ligi Lotniczej, przekształconej następnie w Aeroklub Włocławski (zajmował w nim, między innymi, stanowisko prezesa i zastępcy prezesa). Przyczynił się do powstania lotniska we wsi Krzywa Góra, lotniska w Kruszynie, Klubu Lotnika oraz modelarni we Włocławku. Udzielał się w Klubie Seniorów Lotnictwa, Towarzystwie Ochrony Przyrody oraz Powiatowym Zarządzie Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”[24][17]. Współorganizował spotkania z lotnikami Polonii, które odbywały się w siedzibie Aeroklubu Polskiego na Krakowskim Przedmieściu[25]. W okresie stalinizmu był prześladowany za swą przynależność do przedwojennego korpusu oficerskiego[24].
W roku 1978, z okazji 60-tej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, ufundował wraz z kpt. Dyonizym Pulińskim tablicę poświęconą pamięci żołnierzy 14 pułku piechoty poległych w latach 1939-1945, umieszczoną we włocławskiej bazylice katedralnej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny[26].
Rodzina
edytujW roku 1936 zawarł związek małżeński z Karoliną Racinowską, absolwentką Wyższej Szkoły Architektonicznej, z którą mieli córkę Wandę Marię (urodzoną w 1937 roku). Kapitan pilot Czesław Łabęcki zmarł we Włocławku dnia 17 grudnia 1979 roku, w następstwie choroby serca[27]. Pochowany został na tamtejszym Cmentarzu Komunalnym, razem z żoną (zmarłą w dniu 2 lipca 1994 roku) – sektor: 21, rząd: 5, nr grobu: 146[28].
Awanse
edytuj
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Walecznych (1974)[26]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1979)[26]
- Srebrny Krzyż Zasługi[23]
- Medal „Za udział w walkach o Berlin”[23]
- Medal „Za zasługi dla obronności kraju”[23]
- Odznaka Grunwaldzka[23]
- Złota Odznaka „Zasłużony Pracownik Łączności”[30]
- Państwowa Odznaka Sportowa[31]
- Odznaka Strzelecka[31]
- Odznaka pilota-obserwatora II klasy[23]
- Odznaka XX Lecia Oficerskiej Szkoły Lotniczej[23]
- Odznaka Zasłużony Działacz Lotnictwa Sportowego[26]
- Medal 50-lecia Polskiego Lotnictwa Sportowego[26]
Uwagi
edytuj- ↑ W większości źródeł z okresu przedwojennego nazwisko tego oficera pisane jest jako Łabencki.
- ↑ Patent oficerski ppor. Czesława Łabęckiego miał nr 4441.
- ↑ Szkoła Podoficerska przy 14 pułku piechoty mieściła się wówczas przy ulicy Toruńskiej we Włocławku.
- ↑ Na kurs ten został skierowany wskutek pisemnej prośby przedłożonej dowódcy lotnictwa – płk. pil. Ludomiłowi Rayskiemu.
- ↑ Służbę w 6 pułku lotniczym por. Czesław Łabęcki rozpoczął we wrześniu 1934 roku.
- ↑ Według przekazanych rodzinie wspomnień Czesław Łabęcki rozbijał swe samoloty w Kiwercach koło Łucka, w Sokalu nad Bugiem i w Muninie koło Przemyśla.
- ↑ Według części źródeł w 1938 roku, przez krótki okres, był dowódcą tejże eskadry.
- ↑ Podlegał wówczas rozkazom ppłk. Władysława Deca – dowódcy 178 pułku piechoty rezerwowego.
- ↑ Szkoła ta powstała po rozwiązaniu zamojskiej Wojskowej Szkoły Lotniczej Wojska Polskiego.
- ↑ Według części rodzinnych dokumentów kapitan pilot Czesław Łabęcki został zdemobilizowany w dniu 11 kwietnia 1946 roku, a w czynnej służbie wojskowej pozostawał do dnia 15 kwietnia 1946 roku.
- ↑ W ówczesnym okresie miejscowość ta nazywała się Ligotka Dolna, szkoła podlegała Ministerstwu Komunikacji, a Czesław Łabęcki pracował w niej od 15 kwietnia 1946 do 1 stycznia 1948 roku.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Jankowski 2018 ↓, s. 92.
- ↑ Markiewicz 2011 ↓, s. 227-228.
- ↑ Księga Pamiątkowa 1830-29.XI.1930: szkice z dziejów piechoty polskiej ↓, s. 386, 487.
- ↑ Jankowski 2018 ↓, s. 92-93.
- ↑ a b Markiewicz 2011 ↓, s. 228.
- ↑ a b Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 6 z 15 VIII 1931, s. 304.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 6 z 15 VIII 1931, s. 310.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 6 z 15 VIII 1931, s. 317.
- ↑ Rocznik oficerski 1932 ↓, s. 544.
- ↑ Rocznik oficerski 1932 ↓, s. 131.
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1933 ↓, s. 142.
- ↑ a b Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 5 z 23 II 1934, s. 76.
- ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 290.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 XII 1934, s. 260.
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1935 ↓, s. 140, 185–191, 194.
- ↑ Markiewicz 2011 ↓, s. 228-229.
- ↑ a b c Jankowski 2018 ↓, s. 93.
- ↑ Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 492.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 212.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 476.
- ↑ Markiewicz 2011 ↓, s. 229.
- ↑ Markiewicz 2011 ↓, s. 229-230.
- ↑ a b c d e f g Markiewicz 2011 ↓, s. 230.
- ↑ a b Markiewicz 2011 ↓, s. 230-231.
- ↑ Jankowski 2018 ↓, s. 94.
- ↑ a b c d e Jankowski 2018 ↓, s. 93-94.
- ↑ Markiewicz 2011 ↓, s. 229, 231.
- ↑ śp. CZESŁAW ŁABĘCKI. Grobonet e-PRO. [dostęp 2021-01-25].
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 212, 476.
- ↑ Markiewicz 2011 ↓, s. 231.
- ↑ a b Na podstawie
Bibliografia
edytuj- Marian Markiewicz: Wojsko Polskie i żołnierze z Ostrowa Lubelskiego i okolicy. Ostrów Lubelski: Wydawnictwo IFRYT, 2011. ISBN 978-83-62980-97-0. (rozdział poświęcony Czesławowi Łabęckiemu sporządził Wiesław Łabęcki)
- Księga Pamiątkowa 1830-29.XI.1930: szkice z dziejów piechoty polskiej. Szkoła Podchorążych Piechoty. Ostrów-Komorowo, 1930. [dostęp 2019-03-31].
- Rocznik oficerski 1932. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1932. [dostęp 2019-03-31].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty: dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”. 1 lipca 1933 r. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1933. [dostęp 2019-03-31].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty: dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”. 5 czerwiec 1935 r. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1935. [dostęp 2019-03-31].
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Zdzisław Ciesielski: Dzieje 14 Pułku Piechoty w latach 1918–1939. Toruń: Wyd. Adam Marszałek, 2008. ISBN 978-83-7441-937-6.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w wojsku polskim 1935–1939. Warszawa: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 978-83-7188-691-1.
- Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z lat 1920–1937. [dostęp 2019-03-31].
- Jerzy Pawlak: Płonące bazy – wrzesień 1939. Warszawa: Wydawnictwo Retro-Art, 2004. ISBN 978-83-8799-234-7.
- Zbigniew Jankowski: Czesław Łabęcki. W: Włocławski Słownik Biograficzny pod redakcją Stanisława Kunikowskiego. Tom VII. Włocławek: Włocławskie Towarzystwo Naukowe, 2018. ISBN 978-83-60150-74-0.