Czernidłak srokaty
Czernidłak srokaty (Coprinopsis lagopus (Fr.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo) – gatunek grzybów z rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
czernidłak srokaty |
| Nazwa systematyczna | |
| Coprinopsis lagopus var. lagopus (Fr.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo Taxon 50(1): 229 (2001) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Coprinopsis, Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1821 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus lagopus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 2001 r. Redhead, Vilgalys i Moncalvo, przenosząc go do rodzaju Coprinopsis[1].
- Agaricus lagopus Fr. 1821
- Coprinopsis lagopus (Fr.) Redhead (2001) var. lagopus
- Coprinopsis lagopus var. vacillans (Uljé) P. Roux & Guy García 2006
- Coprinus lagopus (Fr.) Fr. 1838
- Coprinus lagopus (Fr.) Fr. 1838, f. lagopus
- Coprinus lagopus f. macrospermus Romagn. 1945
- Coprinus lagopus (Fr.) Fr. (1838), var. lagopus
- Coprinus lagopus var. vacillans Uljé, in Uljé, Doveri & Noordeloos 2000
Nazwę polską podał F. Kwieciński w 1896 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako czernidłak kurze nogi i czernidłak białawy[3]. Jednak w wyniku badań filogenetycznych w 2001 r. przeniesiony został do rodzaju Coprinellus[1], tak więc polskie nazwy stały się niespójne z nazwą naukową.
Morfologia
edytujŚrednica 1,5–5,5 cm. Wysokość 1–3 cm. Początkowo jest walcowaty i niemal całkowicie otoczony osłoną całkowitą pokrytą białymi szczecinkami lub włoskami. Jednak bardzo szybko się rozpościera, staje się łukowaty, a na koniec odwijają mu się na zewnątrz brzegi. U starszych okazów kosmki i włoski zanikają, kapelusz staje się gładki i nabiera koloru jasnoszarego, później myszowatego. Jest żłobiony niemal do środka. W typowy dla czernidłaków sposób podczas dojrzewania rozpływa się, jego brzegi ulegają pofałdowaniu, poszarpaniu i kapelusz staje się coraz cieńszy[4].
Szerokie, wolne, o gładkich brzegach. Początkowo są białawe, później szare, na koniec czarne[4].
Wysokość 7–15 cm, grubość 0,3–0,7 cm. Jest cylindryczny, pusty,kruchy. Kolor biały, powierzchnia gładka lub włóknista[4].
Biały, cienki, bez zapachu i bez smaku[4].
Czarny. Zarodniki eliptyczne, gładkie, dekstrynoidalne, z szeroką porą rostkową. Wyrastają po 4 na podstawce. Mają rozmiar 14–10 × 6–8,5 μm[5]
Występowanie i siedlisko
edytujWystępuje w Ameryce Północnej, Europie oraz Australii i Nowej Zelandii[6]. W piśmiennictwie naukowym podano wiele jego stanowisk na terenie całej Polski[3].
Gatunek pospolity, jednak zazwyczaj rośnie pojedynczo. Ze względu na małe rozmiary i nieefektowny kolor często jest niezauważany. Rośnie w lasach, w ogrodach, na łąkach[7]. Saprotrof. Czasami rośnie na ziemi, jednak w rzeczywistości jego grzybnia rozwija się na zakopanych w niej kawałkach drewna, trocinach i innych materiałach zawierających ligninę[5].
Znaczenie
edytuj-
Kapelusz młodego owocnika -
Kapelusz dojrzałego owocnika -
Młode owocniki -
Zarodniki
Gatunki podobne
edytujIstnieje wiele podobnych gatunków czernidłaków. Pewne ich rozróżnienie często jest niemożliwe bez badań mikroskopowych. Bardzo podobne są np:
- Coprinopsis lagopides (dawniej zwany czernidłakiem pogorzeliskowym), który rośnie głównie na wypaleniskach i różni się budową zarodników[7]
- Coprinellus flocculosus (tzw. czernidłaczek kłaczkowaty), który rośnie głównie na kompoście i glebie bogatej w azot. Ma brązowawy wierzchołek kapelusza[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-04-15]. (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b MushroomExpert. Coprinopsis lagopus. [dostęp 2012-10-30].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-12-16].
- ↑ a b Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.