Czerkasy (1976)

Czerkasy
(Черкаси)
	; „Czerkasy” w 2012
Klasa	trałowiec
Typ	Akwamarin
Projekt	266M
Oznaczenie NATO	Natya
	Historia
Stocznia	Stocznia Średnio-Newska, Leningrad
Położenie stępki	12 grudnia 1975
Wodowanie	24 grudnia 1976
	Marynarka Wojenna ZSRR
Nazwa	Razwiedczyk
Wejście do służby	18 lipca 1977
Wycofanie ze służby	5 sierpnia 1997
	Siły Zbrojne WNP
Nazwa	Razwiedczyk
Wejście do służby	grudzień 1991
	Marynarka Wojenna Ukrainy
Nazwa	Czerkasy
Wejście do służby	24 sierpnia 1997
Los okrętu	przejęty przez Rosję 25 marca 2014
	Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	715 t standardowa; 770 t pełna
Długość	61 m
Szerokość	10,2 m
Zanurzenie	3,5 m
	Napęd
	2 silniki wysokoprężne M-503 o mocy 5000 KM, 2 śruby
Prędkość	17 w
Zasięg	2700 Mm przy prędkości 12 w
	Uzbrojenie
	4 armaty plot. kalibru 30 mm AK-230M (2×II); 4 armaty plot. kalibru 25 mm 2M-3M (2×II); 2 × IV wyrzutnie rakiet plot. bliskiego zasięgu Strieła (16 rakiet); 2 × V wyrzutnie rbg RBU-1200M (30 bomb RGB-12); 7 min KMD-1000 lub 32 bomby głębinowe BB1
Załoga	68 (6 oficerów)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Czerkasy (ukr. Черкаси), poprzednio Razwiedczyk − trałowiec morski projektu 266M (w kodzie NATO: Natya) Marynarki Wojennej Ukrainy. Początkowo służył we Flocie Czarnomorskiej marynarki wojennej ZSRR, a następnie Rosji pod nazwą „Razwiedczyk”, w 1996 roku został przekazany Ukrainie, gdzie otrzymał nazwę „Czerkasy” i numer burtowy U311. W marcu 2014 roku został zagarnięty przez siły rosyjskie podczas kryzysu krymskiego.

Historia

Okręt należał do licznej serii radzieckich trałowców morskich projektu 266M (typu Akwamarin, w kodzie NATO: Natya). Zbudowany został pod numerem budowy 950 w Stoczni Średnio-Newskiej (Sriednie-Niewskij Sudostroitielnyj Zawod) w Leningradzie, która zbudowała większość okrętów tej serii^[2]. Położenie stępki miało miejsce 12 grudnia 1975 roku, a wodowanie 24 grudnia 1976 roku^[3]. Otrzymał nazwę „Razwiedczyk” (Разведчик, pol. zwiadowca)^[2].

Służba

W ZSRR i WNP

Okręt wszedł do służby w radzieckiej Flocie Czarnomorskiej 18 lipca 1977 roku^[2] (według innych informacji, 30 czerwca tego roku)^[3]. Wchodził w skład 418 Dywizjonu Trałowców 68 Brygady Okrętów Obrony Rejonu Wodnego w Sewastopolu^[4].

Między styczniem a sierpniem 1990 roku, podczas rebelii Erytrei, „Razwiedczyk” operował na Morzu Czerwonym, trałując obszary z zagrożeniem minowym^[3]. Konwojował też łącznie 52 statki, przy czym 11 konwojów było ostrzeliwane przez Erytrejczyków z brzegu pociskami rakietowymi^[3]. 14 maja 1990 roku przed godz. 5 „Razwiedczyk” odparł ogniem atak czterech łodzi uzbrojonych w działami bezodrzutowymi na tankowiec „Internacyonał”, niszcząc jeden kuter, przy czym jeden z członków załogi został ranny^[3]. Za cały ten okres 17 członków załogi zostało odznaczonych, a trałowiec otrzymał proporzec Ministerstwa Obrony ZSRR „Za Męstwo”^[3]. Po rozpadzie ZSRR Flota Czarnomorska początkowo wchodziła w skład sił zbrojnych Wspólnoty Niepodległych Państw^[5].

W Ukrainie

Podczas podziału Floty Czarnomorskiej zdecydowano o przyznaniu okrętu Ukrainie i przekazano go 5 sierpnia 1997 roku^[3] (według innych publikacji, w kwietniu 1996 roku)^[2]. 24 sierpnia 1997 roku wszedł do służby pod nazwą „Czerkasy” od miasta^[3]. Otrzymał stały numer burtowy U311^[6].

Uczestniczył w licznych ćwiczeniach międzynarodowych, w tym z marynarkami państw NATO. Między innymi, na przełomie września i października 2001 roku reprezentował marynarkę ukraińską w pierwszym składzie nowo powołanego z inicjatywy Turcji międzynarodowego zespołu Black Sea Naval Force(inne języki) (BLACKSEAFOR) na Morzu Czarnym, z okrętami wszystkich państw czarnomorskich^[7]. W rejsach zespołu BLACKSEAFOR uczestniczył także w sierpniu 2010, sierpniu 2011, kwietniu 2012 i kwietniu 2013 roku^[8].

Podczas kryzysu krymskiego, został 6 marca 2014 roku zablokowany na jeziorze Donuzław przez Rosjan, którzy zablokowali wyjście na morze przez zatopienie starych okrętów^[b]^[9]. Pozostał pod kontrolą ukraińską jako ostatni okręt na jeziorze, podejmując nieudane próby wydostania się na morze. 25 marca 2014 r. wieczorem został siłą przejęty przez oddziały prorosyjskie^[10].

Trałowiec nie był używany przez Rosję; w lutym 2020 roku nadal znajdował się pod kontrolą rosyjską, odstawiony w Sewastopolu^[11].

W kulturze

Opór załogi trałowca „Czerkasy” został opisany w fabularyzowanym filmie U 311 Czerkasy z 2019 roku^[12].

Uwagi

↑ Status Floty Czarnomorskiej po rozwiązaniu ZSRR był niejasny – weszła w skład sił zbrojnych Wspólnoty Niepodległych Państw, a rościły do niej pretensje Rosja i Ukraina. W 1997 roku doszło do podziału Floty pomiędzy oba państwa.
↑ Razem z nim zablokowano okręty desantowe "Kostiantyn Olszanśkyj" i "Kirowohrad", korwetę "Winnica", trałowce "Czernigow", "Gieniczesk" i kuter "Fieodosija".

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g A.S. Pawłow, Wojennyje korabli SSSR i Rossii 1945-1995 g., Jakuck, 1994, s.135
↑ ^a ^b ^c ^d Apalkow 2007 ↓, s. 96.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Морской тральщик "Разведчик" [online], KCHF.RU [dostęp 2024-05-21] (ros.).
↑ Witalij Kostriczenko. Tragedia Floty Czarnomorskiej. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 2/1999. IV (15), s. 25, marzec-kwiecień 1999. Magnum-X. ISSN 1426-529X.
↑ Andriej Fiedorowych: Razdieł Czornomorskogo fłota w cyfrach i faktach. Fond Impierskogo Wozrożdienija, 2-11-2007. [dostęp 2020-12-15]. (ros.).
↑ Jane’s Fighting Ships 2000–2001. Richard Sharpe (red.). Jane’s Information Group Ltd, 2000, s. 735. ISBN 0-7106-2018-7. (ang.).
↑ BLACKSEAFOR 2001. blackseavisits.ru. [dostęp 2023-12-27]. (ang.).
↑ BLACKSEAFOR 2010. blackseavisits.ru. [dostęp 2023-12-27]. (ang.).; BLACKSEAFOR 2011. blackseavisits.ru. [dostęp 2023-12-27]. (ang.).; BLACKSEAFOR 2012. blackseavisits.ru. [dostęp 2023-12-27]. (ang.).; BLACKSEAFOR 2013. blackseavisits.ru. [dostęp 2023-12-27]. (ang.).
↑ Российские военные затопили четвертый корабль в Крыму w serwisie liga.net (data 13-3-2014) [dostęp 24-3-2014]
↑ Szturm-Rosjan. Ostatni ukraiński okręt zdobyty w serwisie polskieradio.pl (data 25-3-2014) [dostęp 26-3-2014]
↑ Журналісти з'ясували, де знаходиться захоплений РФ тральщик "Черкаси". RBK-Ukrajina, 21-2-2020. [dostęp 2020-12-14]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ukr.).
↑ U 311 Czerkasy w bazie IMDb (ang.)

Bibliografia

Jurij Apalkow: Korabli WMF SSSR. Sprawocznik. Tom IV. Diesantnyje i minno-tralnyje korabli. Sankt Petersburg: Galeja Print, 2007. ISBN 978-5-8172-0135-2. (ros.).

[1] Status Floty Czarnomorskiej po rozwiązaniu ZSRR był niejasny – weszła w skład sił zbrojnych Wspólnoty Niepodległych Państw, a rościły do niej pretensje Rosja i Ukraina. W 1997 roku doszło do podziału Floty pomiędzy oba państwa.

[10] Razem z nim zablokowano okręty desantowe "Kostiantyn Olszanśkyj" i "Kirowohrad", korwetę "Winnica", trałowce "Czernigow", "Gieniczesk" i kuter "Fieodosija".

[pawlow-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g A.S. Pawłow, Wojennyje korabli SSSR i Rossii 1945-1995 g., Jakuck, 1994, s.135

[CITEREFApalkow200796-3] Apalkow 2007 ↓, s. 96.

[kchf-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Морской тральщик "Разведчик" [online], KCHF.RU [dostęp 2024-05-21] (ros.).

[5] Witalij Kostriczenko. Tragedia Floty Czarnomorskiej. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 2/1999. IV (15), s. 25, marzec-kwiecień 1999. Magnum-X. ISSN 1426-529X.

[fcz-6] Andriej Fiedorowych: Razdieł Czornomorskogo fłota w cyfrach i faktach. Fond Impierskogo Wozrożdienija, 2-11-2007. [dostęp 2020-12-15]. (ros.).

[7] Jane’s Fighting Ships 2000–2001. Richard Sharpe (red.). Jane’s Information Group Ltd, 2000, s. 735. ISBN 0-7106-2018-7. (ang.).

[8] BLACKSEAFOR 2001. blackseavisits.ru. [dostęp 2023-12-27]. (ang.).

[9] BLACKSEAFOR 2010. blackseavisits.ru. [dostęp 2023-12-27]. (ang.).; BLACKSEAFOR 2011. blackseavisits.ru. [dostęp 2023-12-27]. (ang.).; BLACKSEAFOR 2012. blackseavisits.ru. [dostęp 2023-12-27]. (ang.).; BLACKSEAFOR 2013. blackseavisits.ru. [dostęp 2023-12-27]. (ang.).

[11] Российские военные затопили четвертый корабль в Крыму w serwisie liga.net (data 13-3-2014) [dostęp 24-3-2014]

[12] Szturm-Rosjan. Ostatni ukraiński okręt zdobyty w serwisie polskieradio.pl (data 25-3-2014) [dostęp 26-3-2014]

[13] Журналісти з'ясували, де знаходиться захоплений РФ тральщик "Черкаси". RBK-Ukrajina, 21-2-2020. [dostęp 2020-12-14]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ukr.).

[14] U 311 Czerkasy w bazie IMDb (ang.)

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[b]

[9]

[10]

[11]

[12]