Czepiaki

Czepiaki
	Atelinae
	J.E. Gray, 1825
	; Przedstawiciel podrodziny – czepiak czarnoręki (Ateles geoffroyi)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	wyższe naczelne
Infrarząd	małpokształtne
Parvordo	małpy szerokonose
Rodzina	czepiakowate
Podrodzina	czepiaki
	Typ nomenklatoryczny
	Ateles É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1806
Synonimy
	Atelia Rafinesque, 1815; Atelina J.E. Gray, 1825; Lagotrichina J.E. Gray, 1870; Ateles: Winge, 1895; Lagothrichinæ: Cabrera, 1900; Atelinae: G.S. Miller, 1924; Atelini: Szalay & Delson, 1979; Atelidae: Tattersall, Delson & Van Couvering, 1988; Atelina: Rosenberger, Setoguchi & Shigehara, 1990; Ateloidea: Rosenberger, Setoguchi & Shigehara, 1990; Brachytelina Harada, H. Schneider, M.P.C. Schneider, Sampaio, Czelusniak & M. Goodman, 1995;
Rodzaje
	6 rodzajów (w tym 3 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	6 rodzajów (w tym 3 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies

Czepiaki^[11] (Atelinae) – podrodzina ssaków naczelnych z rodziny czepiakowatych (Atelidae), dawniej włączana do rodziny płaksowatych (Cebidae). Blisko spokrewnione z wyjcami, od których są znacznie smuklejsze.

Występowanie i biotop

Gatunki z tej podrodziny zamieszkują Amerykę Południową i Środkową^[12]^[13]^[14]. Środowiskiem ich życia są tropikalne lasy.

Charakterystyka

Smukłe ciało i długie przednie kończyny ze zredukowanym kciukiem, przystosowane do szybkiego przemieszczania się wśród gałęzi metodą brachiacji. Równie swobodnie poruszają się przy użyciu czterech kończyn, wspomagając się długim, chwytnym ogonem.

Systematyka

Do czepiaków zaliczane są następujące współcześnie występujące rodzaje^[15]^[12]^[11]:

Ateles É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1806 – czepiak
Lagothrix É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812 – wełniak
Brachyteles Spix, 1823 – muriki

Opisano również rodzaje wymarłe:

Caipora Cartelle & Hartwig, 1996^[16] – jedynym przedstawicielem był Caipora bambuiorum Cartelle & Hartwig, 1996
Protopithecus Lund, 1838^[17] – jedynym przedstawicielem był Protopithecus brasiliensis Lund, 1838
Solimoea Kay & Cozzuol, 2006^[18] – jedynym przedstawicielem był Solimoea acrensis Kay & Cozzuol, 2006

Uwagi

↑ Pisownia oryginalna.
↑ Typ nomenklatoryczny: Lagothrix É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812.
↑ Typ nomenklatoryczny: Brachyteles Spix, 1823.

Przypisy

↑ ^a ^b J.E. Gray. An Outline of an Attempt at the Disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a List of the Genera apparently appertaining to each Tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 338, 1825. (ang.).
↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 53. (fr.).
↑ J.E. Gray: Catalogue of Monkeys, Lemurs, and Fruit-eating Bats in the collection of the British Museum. London: The Trustees, 1870, s. 36. (ang.).
↑ H. Winge: Jordfundne og nulevende aber (Primates) fra Lagoa Santa, Minas Geraes, Brasilien: med udsigt over pungdyrenes slægtskab. F. Dreyer: Kjøbenhavn, 1895, s. 12, seria: E. Museo Lundii. (duń.).
↑ A. Cabrera. Estudios sobre una colleción de monos americanos. „Anales de la Sociedad Española de Historia Natural”. Serie II. 9 (29), s. 67, 1900. (hiszp.).
↑ G.S. Miller. List of North American Recent mammals. 1923. „Bulletin”. 128, s. 170, 1924. (ang.).
↑ F.S. Szalay & E. Delson: Evolutionary History of the Primates. New York: Academic Press, 1979, s. 291. ISBN 978-1-4832-8925-0. (ang.).
↑ I. Tattersall, E. Delson & J.A. Van Couvering: Encyclopedia of Human Evolution and Prehistory. New York/London: Garland Publishing, 1988, s. xxv, xxvii. ISBN 978-0-8240-9375-4. (ang.).
↑ ^a ^b A.L. Rosenberger, T. Setoguchi & N. Shigehara. The fossil record of callitrichine primates. „Journal of Human Evolution”. 19 (1–2), s. 211, 1990. DOI: 10.1016/0047-2484(90)90017-6. (ang.).
↑ M.L. Harada, H. Schneider, M.P.C. Schneider, I. Sampaio, J. Czelusniak & M. Goodman. DNA evidence on the phylogenetic systematics of New World monkeys: Support for the sister-grouping of Cebus and Saimiri from two unlinked nuclear genes. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 4 (3), s. 346, 1995. DOI: 10.1006/mpev.1995.1029. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 43–44. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 216–218. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Subfamily Atelinae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-07].
↑ A.B. Rylands, R.A. Mittermeier, F.M. Cornejo, T.R. Defler, K.E. Glander, W.R. Konstant, L.P. Pinto & M. Talebi: Family Atelidae (Howlers, Spider and Woolly Monkeys and Muriquis). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 537–549. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-14]. (ang.).
↑ C. Cartelle & W.C. Hartwig. A new extinct primate among the Pleistocene megafauna of Bahia, Brazil. „Proceedings of the National Academy of Sciences”. 93 (13), s. 6405, 1996. DOI: 10.1073/pnas.93.13.6405. (ang.).
↑ P.W. Lund. Blik paa Brasiliens Dyreverden för den sidste Jordomvæltning. „Oversigt over det Kongelige Danske videnskabernes selskabs forhandlinger”. 1838, s. 14, 1838. (duń.).
↑ R.F.Kay & M.A. Cozzuol. New platyrrhine monkeys from the Solimões Formation (late Miocene, Acre State, Brazil). „Journal of Human Evolution”. 50 (6), s. 676, 2006. DOI: 10.1016/j.jhevol.2006.01.002. (ang.).

[3] Pisownia oryginalna.

[4] Typ nomenklatoryczny: Lagothrix É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812.

[12] Typ nomenklatoryczny: Brachyteles Spix, 1823.

[gray25-1] J.E. Gray. An Outline of an Attempt at the Disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a List of the Genera apparently appertaining to each Tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 338, 1825. (ang.).

[raf-2] C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 53. (fr.).

[gray70-5] J.E. Gray: Catalogue of Monkeys, Lemurs, and Fruit-eating Bats in the collection of the British Museum. London: The Trustees, 1870, s. 36. (ang.).

[win-6] H. Winge: Jordfundne og nulevende aber (Primates) fra Lagoa Santa, Minas Geraes, Brasilien: med udsigt over pungdyrenes slægtskab. F. Dreyer: Kjøbenhavn, 1895, s. 12, seria: E. Museo Lundii. (duń.).

[cab-7] A. Cabrera. Estudios sobre una colleción de monos americanos. „Anales de la Sociedad Española de Historia Natural”. Serie II. 9 (29), s. 67, 1900. (hiszp.).

[mil-8] G.S. Miller. List of North American Recent mammals. 1923. „Bulletin”. 128, s. 170, 1924. (ang.).

[sza&del-9] F.S. Szalay & E. Delson: Evolutionary History of the Primates. New York: Academic Press, 1979, s. 291. ISBN 978-1-4832-8925-0. (ang.).

[tat&inni-10] I. Tattersall, E. Delson & J.A. Van Couvering: Encyclopedia of Human Evolution and Prehistory. New York/London: Garland Publishing, 1988, s. xxv, xxvii. ISBN 978-0-8240-9375-4. (ang.).

[ros&inni-11] A.L. Rosenberger, T. Setoguchi & N. Shigehara. The fossil record of callitrichine primates. „Journal of Human Evolution”. 19 (1–2), s. 211, 1990. DOI: 10.1016/0047-2484(90)90017-6. (ang.).

[har&inni-13] M.L. Harada, H. Schneider, M.P.C. Schneider, I. Sampaio, J. Czelusniak & M. Goodman. DNA evidence on the phylogenetic systematics of New World monkeys: Support for the sister-grouping of Cebus and Saimiri from two unlinked nuclear genes. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 4 (3), s. 346, 1995. DOI: 10.1006/mpev.1995.1029. (ang.).

[Cichocki&inni-14] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 43–44. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-15] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 216–218. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-16] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Subfamily Atelinae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-07].

[Rylands&inni-17] A.B. Rylands, R.A. Mittermeier, F.M. Cornejo, T.R. Defler, K.E. Glander, W.R. Konstant, L.P. Pinto & M. Talebi: Family Atelidae (Howlers, Spider and Woolly Monkeys and Muriquis). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 537–549. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[mdd-18] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-14]. (ang.).

[car&har-19] C. Cartelle & W.C. Hartwig. A new extinct primate among the Pleistocene megafauna of Bahia, Brazil. „Proceedings of the National Academy of Sciences”. 93 (13), s. 6405, 1996. DOI: 10.1073/pnas.93.13.6405. (ang.).

[lund-20] P.W. Lund. Blik paa Brasiliens Dyreverden för den sidste Jordomvæltning. „Oversigt over det Kongelige Danske videnskabernes selskabs forhandlinger”. 1838, s. 14, 1838. (duń.).

[kay&coz-21] R.F.Kay & M.A. Cozzuol. New platyrrhine monkeys from the Solimões Formation (late Miocene, Acre State, Brazil). „Journal of Human Evolution”. 50 (6), s. 676, 2006. DOI: 10.1016/j.jhevol.2006.01.002. (ang.).

[11]

[1]

[2]

[a]

[b]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[c]

[10]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]