Cytrynian kofeiny
Cytrynian kofeiny (łac. coffeinum citricum) – materiał krystaliczny otrzymywany poprzez kokrystalizację z mieszaniny kofeiny i kwasu cytrynowego, stosowany jako lek w leczeniu bezdechu wcześniaków.
| ||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | ||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C14H18N4O9 | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
386,31 g/mol | |||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | ||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | ||||||||||||||||||||||||
| PubChem | ||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | ||||||||||||||||||||||||
| ATC | ||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||
Otrzymywanie
edytujCytrynian kofeiny powstaje w formie bezwodnych kokryształów kwasu cytrynowego i kofeiny w stosunku 1:1 podczas rozcierania obu związków w obecności wody[3] lub chloroformu[4]. Można go też otrzymać w wyniku rozcierania kwasu cytrynowego z hydratem kofeiny (kofeina·0,8H
2O) bez obecności rozpuszczalnika; natomiast rozcieranie w takich warunkach bezwodnej kofeiny z kwasem cytrynowym (bezwodnym lub hydratem) daje jedynie mieszaninę obu związków, a nie kokryształy. Analiza rentgenostrukturalna kokryształów ujawniła, że cząsteczki obu związków tworzą czteroelementowe pierścienie, w których dwie cząsteczki kwasu cytrynowego są powiązane naprzemiennie z dwiema cząsteczkami kofeiny za pomocą wiązań wodorowych, obecnych pomiędzy grupami karboksylowymi kwasu a atomami N-9 i O-6 kofeiny[3].
Mechanizm działania biologicznego
edytujDziałanie biologiczne cytrynianu kofeiny jest identyczne jak kofeiny[5][6]. Dokładny mechanizm działania kofeiny u noworodków nie został poznany, ale zaproponowano następujące drogi działania: stymulacja ośrodka oddechowego, zwiększenie wentylacji minutowej, zmniejszenie progu do hiperkapnii, zwiększenie reakcji na hiperkapnię, zwiększenie napięcia szkieletowo-mięśniowego, zmniejszenie zmęczenia przeponowego, zwiększenie szybkości metabolizmu oraz zwiększenie zużycia tlenu[6][7][8].
Zastosowanie medyczne
edytujUnia Europejska
edytuj- leczenie bezdechu pierwotnego u wcześniaków[7]
Stany Zjednoczone
edytuj- krótkotrwałe leczenie bezdechu pierwotnego u noworodków urodzonych od 28 tygodnia do poniżej 33 tygodnia ciąży[8]
Cytrynian kofeiny znajduje się na wzorcowej liście podstawowych leków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO Model Lists of Essential Medicines) (2019)[9].
Cytrynian kofeiny jest dopuszczony do obrotu w Polsce (2020)[10].
Działania niepożądane
edytujCytrynian kofeiny może powodować następujące działania niepożądane u ponad 1% pacjentów[7]: hiperglikemia, zapalenie w miejscu podania wlewu, tachykardia, zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych w miejscu podania wlewu.
Przypisy
edytuj- ↑ Caffeine, citrated [online], karta charakterystyki produktu Acros Organics, 23 grudnia 2020, numer katalogowy: 461720000; 461720250; 461721000 [dostęp 2022-08-18].
- ↑ Caffeine Citrate [online], karta charakterystyki produktu Sagent Pharmaceuticals, 29 września 2014, numer katalogowy: SC-203629 [dostęp 2021-01-08] (ang.).
- ↑ a b Shyam Karki i inni, Screening for Pharmaceutical Cocrystal Hydrates via Neat and Liquid-Assisted Grinding, „Molecular Pharmaceutics”, 4 (3), 2007, s. 347–354, DOI: 10.1021/mp0700054 (ang.).
- ↑ Makoto Mukaida, Kiyohiko Sugano, Katsuhide Terada, Stability Order of Caffeine Co-crystals Determined by Co-crystal Former Exchange Reaction and Its Application for the Validation of in Silico Models, „Chemical and Pharmaceutical Bulletin”, 63 (1), 2015, s. 18–24, DOI: 10.1248/cpb.c14-00480 (ang.).
- ↑ Sean Ainsworth, Neonatal Formulary: Drug Use in Pregnancy and the First Year of Life, John Wiley & Sons, 2014, s. 120–121, ISBN 978-1-118-81951-7.
- ↑ a b Jan Podlewski, Alicja Chwalibogowska-Podlewska, Encyklopedia Leki Współczesnej Terapii, wyd. 22, Warszawa: Medical Tribune Polska, 2019, s. 618–620, ISBN 978-83-951310-6-6.
- ↑ a b c Peyona,20 mg/ml, roztwór do infuzji i roztwór doustny. Charakterystyka Produktu Leczniczego, Chiesi Farmaceutici [dostęp 2021-01-08].
- ↑ a b CAFCIT (caffeine citrate) Injection, Oral Solution [online], U.S. Food and Drug Administration, 2000 [dostęp 2021-01-08].
- ↑ WHO Model List of Essential Medicines 21th List [online], World Health Organization, 2019 [dostęp 2021-01-08] (ang.).
- ↑ Obwieszczenie Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych z dnia 8 lipca 2020 r. w sprawie ogłoszenia Urzędowego Wykazu Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, „Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia”, 20 lipca 2020 [dostęp 2021-01-08].
