Cyphia

*Cyphia*
	; Cyphia digitata
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	dzwonkowate
Rodzaj	Cyphia
	Nazwa systematyczna
	Cyphia P.J.Bergius; Descr. Pl. Cap.: 172 (1767)
	Typ nomenklatoryczny
	C. bulbosa (Linnaeus) P. J. Bergius
Synonimy
	Cyphiella (C.Presl) Spach; Cyphium J.F.Gmel.; Cyphopsis Kuntze;
	Cyphiella (C.Presl) Spach; Cyphium J.F.Gmel.; Cyphopsis Kuntze;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cyphia – rodzaj roślin z rodziny dzwonkowatych. Obejmuje 68 gatunków^[3]. Wszystkie występują w Afryce od Erytrei, Etiopii i Demokratycznej Republiki Konga na południe^[3], poza tym na Wyspach Zielonego Przylądka^[5]^[6]. Bulwy tych roślin są jadalne^[5].

Morfologia

Pokrój: Byliny z kulistymi lub wydłużonymi bulwami korzeniowymi, o pędach prosto wzniesionych lub (częściej) wspinających się i wijących^[7]^[6].
Liście: Skrętoległe^[6].
Kwiaty: Zebrane w szczytowe grona. Kielich pięciodziałkowy, asymetryczny z niesparowaną, ustawioną brzusznie działką. Korona grzbiecista, z trzema płatkami tworzącymi wargę górną i dwiema tworzącymi dolną. Płatki są wolne lub zrastają się, czasem niemal w rurkę o niemal równych łatkach. Pręciki w liczbie 5, osadzone są nad zalążnią. Ich nitki i pylniki są wolne, czasem nitki zrastają się. Zalążnia dolna, rzadko niemal w górnej pozycji, dwukomorowa. Szyjka słupka z wgłębionym i wypełnionym cieczą znamieniem^[7]^[6].
Owoce: Torebki dwukomorowe, otwierające się dwiema klapami, czasem rozdzielonymi podłużnie, co w efekcie wygląda jak cztery klapy. Nasiona oskrzydlone dookoła, trójkanciaste lub z łupiną siateczkowaną^[7], liczne^[6].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny dzwonkowatych Campanulaceae klasyfikowany w jej obrębie do monotypowej podrodziny Cyphioideae^[8]^[7].

Wykaz gatunków^[3]

Cyphia alba N.E.Br.
Cyphia alicedalensis E.Wimm.
Cyphia angustifolia Eckl. & Zeyh. ex C.Presl
Cyphia aspergilloides E.Wimm.
Cyphia banksiana (E.Wimm.) E.B.Knox
Cyphia basiloba E.Wimm.
Cyphia belfastica E.Wimm.
Cyphia bolusii E.Phillips
Cyphia brachyandra Thulin
Cyphia brevifolia Thulin
Cyphia brummittii Thulin
Cyphia bulbosa (L.) P.J.Bergius
Cyphia comptonii Bond
Cyphia corylifolia Harv.
Cyphia couroublei Bamps & Malaisse
Cyphia crenata (Thunb.) C.Presl
Cyphia decora Thulin
Cyphia deltoidea E.Wimm.
Cyphia digitata (Thunb.) Willd.
Cyphia elata Harv.
Cyphia erecta De Wild.
Cyphia eritreana E.Wimm.
Cyphia galpinii E.Wimm.
Cyphia gamopetala J.Duvign. & Denaeyer
Cyphia georgica E.Wimm.
Cyphia glabra E.Wimm.
Cyphia glandulifera Hochst. ex A.Rich.
Cyphia heterophylla C.Presl
Cyphia incisa (Thunb.) Willd.
Cyphia lasiandra Diels
Cyphia linarioides C.Presl
Cyphia longiflora Schltr.
Cyphia longifolia N.E.Br.
Cyphia longilobata E.Phillips
Cyphia longipedicellata E.Wimm.
Cyphia maculosa E.Phillips
Cyphia mafingensis Thulin
Cyphia mazoensis S.Moore
Cyphia natalensis E.Phillips
Cyphia nyikensis Thulin
Cyphia oligotricha Schltr.
Cyphia pectinata E.Wimm.
Cyphia persicifolia C.Presl
Cyphia phillipsii E.Wimm.
Cyphia phyteuma (L.) Willd.
Cyphia ramosa E.Wimm.
Cyphia reducta E.Wimm.
Cyphia revoluta E.Wimm.
Cyphia richardsiae E.Wimm.
Cyphia rogersii S.Moore
Cyphia rupestris E.Wimm.
Cyphia salteri E.Wimm.
Cyphia schlechteri E.Phillips
Cyphia smutsii E.Wimm.
Cyphia stenodonta E.Wimm.
Cyphia stenopetala Diels
Cyphia stenophylla (E.Wimm.) E.Wimm.
Cyphia stheno Webb
Cyphia subtubulata E.Wimm.
Cyphia sylvatica Eckl. & Zeyh.
Cyphia tenera Diels
Cyphia transvaalensis E.Phillips
Cyphia triphylla E.Phillips
Cyphia tysonii E.Phillips
Cyphia ubenensis Engl.
Cyphia undulata Eckl. ex C.Presl
Cyphia volubilis (Burm.f.) Willd.
Cyphia zeyheriana C.Presl

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-01-01] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-01-01] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Cyphia P.J.Bergius. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-01].
↑ Cyphia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-01-01].
↑ ^a ^b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 268, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Mark Hyde, Bart Wursten, Petra Ballings, Meg Coates Palgrave: Cyphia P.J. Bergius. [w:] Flora of Zimbabwe [on-line]. [dostęp 2021-12-31].
↑ ^a ^b ^c ^d K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. VIII. Flowering Plants. Eudicots. Berlin, Heidelberg, New York: Springer-Verlag, 2007, s. 53-54. ISBN 978-3-540-31050-1.
↑ Genus Cyphia P. J. Bergius. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-01-01].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-01-01] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-01-01] (ang.).

[powo-3] Cyphia P.J.Bergius. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-01].

[ing-4] Cyphia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-01-01].

[mabb-5] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 268, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[zimbabwe-6] Mark Hyde, Bart Wursten, Petra Ballings, Meg Coates Palgrave: Cyphia P.J. Bergius. [w:] Flora of Zimbabwe [on-line]. [dostęp 2021-12-31].

[kubitzki-7] K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. VIII. Flowering Plants. Eudicots. Berlin, Heidelberg, New York: Springer-Verlag, 2007, s. 53-54. ISBN 978-3-540-31050-1.

[grin-8] Genus Cyphia P. J. Bergius. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-01-01].

[3]

[5]

[6]

[1]

[2]

[4]

[7]

[8]