Cyfrowy tubylec

Cyfrowy tubylec (ang. digital native) – pojęcie oznaczające człowieka urodzonego w czasach powszechnego stosowania w życiu codziennym i zawodowym Internetu, komputerów i innych urządzeń, traktującego Internet jako zwyczajny element otaczającego go świata. Cyfrowi tubylcy są przeciwstawiani cyfrowym imigrantom.

Pochodzenie terminu

Marc Prensky

Twórcą pojęcia digital natives jest amerykański badacz mediów, pisarz, projektant gier komputerowych i systemów edukacyjnych Marc Prensky, który w artykule opublikowanym w „On the Horizon” w 2001 r. scharakteryzował cyfrowych tubylców w opozycji do cyfrowych imigrantów (digital immigrants). Prensky mianem cyfrowych tubylców określił pokolenie urodzonych po 1980 roku, dla którego komputery i Internet są tak naturalnymi elementami świata, jak dla poprzedzających je generacji prąd, radio czy telewizja.

Termin digital native powstał na wzór określenia native speaker, czyli „użytkownik języka ojczystego”, co oznacza, że dla reprezentantów tego pokolenia „ojczyzną” jest świat cyfrowych technologii oparty na komunikacji w Internecie.

Charakterystyka cyfrowych tubylców

Pokolenie cyfrowych tubylców traktuje Internet, komputer czy telefon jako naturalne narzędzia służące do komunikacji międzyludzkiej, kreowania swojego wizerunku, rozrywki, nauki i pracy. To pokolenie, które wzrasta i wychowuje się na grach i stałym dostępie do sieci. Ma zawsze ze sobą urządzenia pozwalające na stały dostęp do Internetu i komunikowanie się z otoczeniem. Bez telefonu i komputera przedstawiciel tej generacji czuje się zagubiony i zdezorientowany w realnym świecie.

Cyfrowi tubylcy zwykle korzystają z wielu urządzeń multimedialnych jednocześnie lub służy im do tego wielofunkcyjny smartfon. Używają niezwykle intensywnie mediów i umieją w tym samym czasie za pomocą jednego urządzenia oglądać film, słuchać muzyki, wysyłać wiadomości czy rozmawiać. Zjawisko to bywa nazywane wielozadaniowością lub media multitaskingiem. Naukowcy dostrzegają jednak negatywne strony takich zachowań. Don Tapscott w książce Cyfrowa dorosłość. Jak pokolenie sieci zmienia nasz świat powołuje się na badania psychologiczne, które udowodniły, że zdolność człowieka do jednoczesnego wykonywania dwóch czynności jest ograniczona.

Typowy cyfrowy tubylec jest nieustannie lub przez większą część dnia online. Rozmawia przez telefon, odbiera maile, odczytuje i pisze smsy, komunikuje się poprzez facebooka lub inne portale społecznościowe. Biegle i w sposób zaawansowany obsługuje nowe technologie.

Różnice między cyfrowymi tubylcami a cyfrowymi imigrantami

Wielu badaczy podkreśla przepaść, jaka istnieje pomiędzy pokoleniem cyfrowych tubylców a pokoleniem cyfrowych imigrantów. Magdalena Szpunar za Prenskym charakteryzuje cyfrowych tubylców i cyfrowych imigrantów następująco:

Cyfrowi tubylcy	Cyfrowi imigranci
preferują obraz i dźwięk	preferują tekst
szybko się nudzą, są niecierpliwi	systematyczni
preferują swobodny dostęp do informacji	preferują jednostronny model nauczania
nowe technologie traktują ufnie, kreatywnie	nowe technologie traktują z rezerwą

Lechosław Hojnacki w tekście Pokolenie m-learningu – nowe wyzwanie dla szkoły wskazuje na pedagogiczne różnice między dwoma pokoleniami:

Nauczyciele Cyfrowi imigranci	Uczniowie Rodowici cyfrowcy
Mają problemy ze zrozumieniem wirtualnej powierzchni widocznej przez okienko ekranu przesuwane nad nią.	Potrafią wyobrażać sobie i rozumieć wirtualną powierzchnię widzianą przez okienko przesuwanego nad nią ekranu.
Potrafią wyobrażać sobie i rozumieć treść długiego, linearnego tekstu czytanego z książki.	Mają problemy ze zrozumieniem długiego i skomplikowanego tekstu.
Lepiej rozumieją tekst drukowany.	Z powodzeniem czytają z małego ekranu.
Przedkładają tekst nad obraz i dźwięk.	Przedkładają obraz i dźwięk nad tekst.
Preferują linearne myślenie i szeregowe przetwarzanie informacji.	Preferują swobodny (hipertekstowy i hipermedialny) dostęp oraz równoległe przetwarzanie informacji.
Preferują cierpliwość, systematyczność i oczekiwanie skumulowanych, odroczonych rezultatów.	Preferują akcydentalne, krótkotrwałe uczenie się, eksperymentowanie, wielozadaniowość, oczekują szybkich efektów.
Wykorzystują podstawowe, standardowe funkcje posiadanych urządzeń mobilnych analogiczne do tradycyjnych. Traktują nowe technologie nieufnie.	Odkrywają wszystkie funkcje posiadanych urządzeń, wymyślają nowe ich zastosowania. Traktują nowe technologie kreatywnie, ufnie. Posiadane urządzenia mobilne traktują jak przedmioty bardzo osobiste.

Janusz Morbitzer komentuje powyższe różnice, twierdząc, że po raz pierwszy w dziejach ludzkości zmienił się kierunek przekazu wiedzy technicznej, ponieważ starsze pokolenie straciło dominującą rolę w transmisji umiejętności technicznych. Najczęściej pokolenie wnuków uczy dziadków obsługi komputera czy telefonu komórkowego. To odwrócenie tradycyjnych ról, jakie do tej pory organizowały życie społeczne.

Krystyna Polańska rozszerza podział na cyfrowych tubylców i cyfrowych imigrantów, dodając kategorię osób cyfrowo wykluczonych, czyli takich które z różnych przyczyn nie mają dostępu do sprzętu komputerowego i Internetu lub też nie posiadają odpowiednich umiejętności.

Bibliografia

• Mariusz Jędrzejko, Danuta Morańska: Pułapki współczesności. Cz. 1. Cyfrowi tubylcy. Socjopedagogiczne aspekty nowych technologii cyfrowych. Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR Dąbrowa Górnicza-Warszawa 2013. ISBN 978-83-7545-470-3. Brak numerów stron w książce
• Magdalena Szpunar: Imperializm kulturowy Internetu. Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytet Jagielloński Kraków 2017. ISBN 978-83-945105-4-1. Brak numerów stron w książce
• Magdalena Szpunar: Nowe-stare medium. Internet między tworzeniem nowych modeli komunikacyjnych a reprodukowaniem schematów komunikowania masowego. Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa 2012. ISBN 9878376830612. Brak numerów stron w książce
• Magdalena Szpunar: W stronę nowych mediów. Adam Marszałek Toruń 2011. ISBN 978-83-7611-635-8. Brak numerów stron w książce
• Jacek Pyżalski: Agresja elektroniczna i cyberbulling jako nowe ryzykowne zachowania młodzieży. Impuls. ISBN 978-83-7850-095-7. Brak numerów stron w książce
• Netlor. Wiedza cyfrowych tubylców. Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika Toruń 2013. ISBN 978-83-231-3020-8. Brak numerów stron w książce (red.) Piotr Grochowski
• Cyfrowy tubylec w szkole-diagnozy i otwarcia. Tom 1. Współczesny uczeń a dydaktyka 2.0. Adam Marszałek Toruń 2018. ISBN 978-83-8019-821-0. Brak numerów stron w książce (red.) Nowicka Marzenna, Dziekońska Joanna.
• Natalia Bednarska, Marta Kochanek. Szkoła dla pokolenia sieci?. Dyskusja o zasadności zmian.. „Ruch Pedagogiczny”, s. 111–122, 2015. Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP, Chrześcijańska Akademia Teologiczna. ISSN 0483-4992. 
• JoannaJ. Dziekońska JoannaJ., Komunikacja „cyfrowych tubylców” za pośrednictwem telefonu komórkowego., 2014, ISSN 1734-1582 . Brak numerów stron w książce
• Paulina Maludy, FOMO, czyli dlaczego cierpimy bez dostępu do Facebooka [dostęp 2018-02-01].
• Hanna Krauze-Sikorska, Michał Klichowski: Świat Digital Natives Młodzież w poszukiwaniu siebie i innych.. Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2013. ISBN 978-83-232-2476-1. Brak numerów stron w książce
• Aleksandra Postoła. Cyfrowi tubylcy nie istnieją!. „Gazeta Wyborcza”, 2017-10-09. brak numeru strony [dostęp 2018-02-01].
• Monika Rębała, Iwona Dominik, Cyfrowi tubylcy z demencją. Co Internet robi z mózgiem?, [dostęp 2018-02-01].
• The net generation, unplugged, [dostęp 2018-02-01].
• Marcin Wilkowski, Digital naives? Jaki jest społeczny potencjał cyfrowych tubylców?, [dostęp 2018-02-01].
• Marzena Żylińska, Cyfrowi tubylcy i cyfrowi imigranci w jednej klasie., [dostęp 2018-02-01].