Wikipedia

Cuba (1911)

Cuba – kanonierka marynarki wojennej Kuby z pierwszej połowy XX wieku, oficjalnie klasyfikowana jako krążownik. Pojedyncza jednostka zbudowana w 1911 roku w USA, największy okręt bojowy w historii Marynarki Wojennej Kuby. Służyła podczas I i II wojny światowej, wycofana z czynnej służby w 1961 roku, a ostatecznie skreślona w 1971 roku.

Cuba
Ilustracja
„Cuba” w 1937
Klasa

kanonierka
(oficjalnie: krążownik)

Historia
Stocznia

Cramp, Filadelfia Stany Zjednoczone

Wodowanie

10 października 1911

 Kuba
Nazwa

Cuba

Wejście do służby

ok. 1912

Wycofanie ze służby

1971

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

2055 ts

Długość

79,3 m

Szerokość

11,8 m

Zanurzenie

4,3 m

Napęd
maszyny parowe o mocy łącznej 6000 KM, kotły parowe, śruby
Prędkość

18 węzłów

Uzbrojenie
• 2 armaty 102 mm (2 × I)
• 4 armaty 57 mm (4 × I)
• 4 armaty 47 mm (4 × I)
• 4 armaty 37 mm (4 × I)
• 2 km
Załoga

145

Uzbrojenie główne stanowiły dwa działa kalibru 102 mm uzupełnione przez działa mniejszego kalibru. Wyporność wynosiła 2055 ton. Napędzały ją maszyny parowe, pozwalające na osiąganie prędkości 14 węzłów.

Historia

edytuj

Podstawowymi jednostkami Marynarki Wojennej Kuby, utworzonej w 1909 roku, stały się kanonierki, z których pierwszą była 500-tonowa „Baire” zbudowana w 1906 roku w Gdańsku[1]. W 1910 roku uchwalono pierwszy program rozbudowy marynarki, w wykonaniu którego zamówiono dwie duże i dwie małe kanonierki za granicą, przez co kubańska marynarka stała się jedną z najsilniejszych w Ameryce Środkowej[1]. Największym ze zbudowanych okrętów była kanonierka „Cuba” o wyporności ponad 2000 ton, klasyfikowana oficjalnie jako krążownik (hiszp. crucero), wraz z mniejszą kanonierką „Patria”[1][2]. W literaturze natomiast okręt ten opisywany jest jako kanonierka[3] lub slup wojenny[4], a po II wojnie światowej – fregata[2].

Budowę okrętu zamówiono w amerykańskiej stoczni Crampa w Filadelfii[4]. Według części publikacji, konstrukcyjnie był on wzorowany na małych krążownikach typu Montgomery budowanych dla marynarki amerykańskiej w latach 90. XIX wieku[3]. Znana jest bliżej jedynie data wodowania okrętu 10 października 1911 roku, razem z kanonierką „Patria”, w dzień niepodległości Kuby[a]. Okręt otrzymał imię „Cuba” (hiszp. Kuba). Matką chrzestną okrętu w dniu wodowania została młodsza córka prezydenta Kuby José Gómeza Mariana Gómez[5]. Po wyposażeniu, próby morskie miały się odbyć wiosną 1912 roku[6]. Koszt budowy wynosił około 510 tysięcy dolarów[5].

Opis konstrukcji

edytuj

Architektura i kadłub

edytuj

Okręt miał gładkopokładowy kadłub o wysokich burtach[7]. Początkowo miał dziobnicę taranową i dwa cienkie kominy[8]. Wyróżniającym elementem była rozbudowana nadbudówka dziobowa[8]. Sylwetkę uzupełniały dwa maszty palowe, rufowy z gaflem[8].

W latach 1936–37 okręt został zmodernizowany[2]. Zastosowano wówczas prostą lekko wychyloną dziobnicę i pojedynczy szerszy lekko pochylony komin, a na nadbudówce dziobowej ustawiono masywniejszy maszt trójnożny z platformą[7]. Podczas modernizacji w 1956 roku zmodyfikowano nadbudówki, zamieniono maszt trójnożny na lekki palowy, obniżono wysokość masztów i zastosowano ścięty kołpak na kominie[2].

Wyporność normalna była podawana jako 2055 ts (ton angielskich)[b]. Długość między pionami wynosiła 79,2 m[c]. Szerokość wynosiła 11,9 m, a zanurzenie do 4,3 m[4].

Załoga liczyła 145 osób[3].

Uzbrojenie i wyposażenie

edytuj

Główne uzbrojenie artyleryjskie stanowiły dwa działa kalibru 102 mm (4 cale)[4]. Umieszczone były w pojedynczych stanowiskach na pokładzie dziobowym i rufowym[8].

Artylerię średniego kalibru i pomocniczą tworzyły początkowo cztery armaty kalibru 57 mm (6-funtowe), cztery armaty kalibru 47 mm (3-funtowe) i cztery armaty kalibru 37 mm (jednofuntowe)[9]. Po przystąpieniu do I wojny światowej, w 1918 roku uzbrojenie to zostało zmodyfikowane w USA (bliższe szczegóły nieznane)[10]. Po modernizacji w 1937 roku uzbrojenie składało się z sześciu armat kalibru 76 mm, czterech armat 57 mm i czterech armat kalibru 47 mm[11]. Według niektórych źródeł, podczas II wojny światowej uzbrojenie stanowiła jedna armata przeciwlotnicza kalibru 76 mm i sześć armat kalibru 57 mm[3]. Z kolei rocznik flot z 1953 roku podaje dwa bliżej nieokreślone działa kalibru 76 mm, jedno działo kalibru 76 mm o długości lufy 23 kalibry (L/23) i cztery działa kalibru 57 mm[12]. Od 1956 roku uzbrojenie stanowiły dwa działa kalibru 76 mm, cztery działa kalibru 57 mm i pięć działek przeciwlotniczych 20 mm[2].

Podczas II wojny światowej okręt otrzymał amerykańskie miotacze bomb głębinowych[3]. W 1953 roku na uzbrojeniu nadal wykazywano dwa miotacze bomb głębinowych[12]. Uzbrojenie uzupełniały dwa karabiny maszynowe[9]. Podczas II wojny światowej wskazywano na uzbrojeniu cztery karabiny maszynowe[3], a w 1953 roku trzy karabiny maszynowe[12].

Podczas II wojny światowej, po 1941 okręt wyposażono w amerykański sonar i instalację demagnetyzacyjną, zdemontowane po wojnie[3]. W 1956 roku okręt otrzymał radar[2].

Napęd

edytuj

Okręt napędzały pionowe maszyny parowe potrójnego rozprężania o mocy łącznej 6000 shp[4]. Parę dostarczały pierwotnie kotły parowe Babcock opalane węglem[3]. Siłownia pozwalała na osiąganie prędkości 18 węzłów[9]. Zapas węgla wynosił 250 ton[9].

W latach 1936–37 dokonano modernizacji siłowni, instalując dwa kotły trójwalczakowe typu Foster-Wheeler, opalane paliwem płynnym[2]. Prędkość okrętu do 1961 roku spadła do 14 węzłów[d].

Służba

edytuj

„Cuba”, klasyfikowana jako krążownik, stała się po wejściu do służby największym okrętem bojowym marynarki kubańskiej[1]. Była zarazem największym okrętem bojowym w jej historii[13]. W kwietniu 1917 roku Kuba przystąpiła do I wojny światowej po stronie państw Ententy i jej marynarka wraz z amerykańską patrolowała wokół Karaibów, bez starć z wrogiem[4]. W 1918 roku „Cuba” przeszła w tym celu niewielką modernizację w USA i modyfikację uzbrojenia według amerykańskich standardów[3].

W latach 1936–37 okręt przeszedł dużą modernizację przy okazji wymiany kotłów na opalane paliwem płynnym[2]. Unowocześniono przy tym formę dziobu, dwa kominy zastąpiono jednym szerszym i ustawiono maszt trójnożny[7]. W trakcie II wojny światowej, Kuba również w grudniu 1941 roku wypowiedziała wojnę państwom Osi[3]. „Cuba” została wówczas wyremontowana i doposażona w Galvestonie, otrzymując sonar i miotacze bomb głębinowych[3]. Marynarka kubańska wraz z amerykańską pełniła podczas wojny zadania eskortowe i patrolowe na Karaibach[3].

Po wojnie okręt kontynuował służbę w marynarce kubańskiej. W 1956 roku przeszedł remont połączony z niewielką modernizacją, podczas której otrzymał wyposażenie radarowe[2]. Ze zmian wizualnych, zamieniono wówczas maszt trójnożny na lekki palowy oraz zastosowano ścięty kołpak na kominie[2]. W 1961 roku okręt zakończył czynną służbę i został przekształcony w hulk koszarowy, a w 1971 roku został wycofany ze służby[3].

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Tak źródła z epoki (Launching of Cuba′s ship, "Cuba" and "Patria". „Bulletin of the Pan American Union”, s. 865, listopad 1911. , International Marine Engineering 1912 ↓, s. 12). Część nowszych opracowań powiela błędną datę wodowania 10 sierpnia 1911 (Gardiner, Gray (red.) 1985 ↓, s. 413, Patianin, Barabanow i Mitiukow 2008 ↓, s. 26).
  2. ↑ Wyporność 2055 ts (bez bliższego określenia) w Jane’s Fighting Ships of World War I 1919 ↓, s. 305 i Gardiner, Gray (red.) 1985 ↓, s. 413; podobnie Patianin, Barabanow i Mitiukow 2008 ↓, s. 26 podają 2058 ton.
  3. ↑ Długość między pionami 79,2 m (260 stóp) podawana m.in. w Jane’s Fighting Ships of World War I 1919 ↓, s. 305 i Gardiner, Gray (red.) 1985 ↓, s. 413; natomiast podobnie Patianin, Barabanow i Mitiukow 2008 ↓, s. 26 podają długość 79,3 m bez bliższego określenia.
  4. ↑ Prędkość maksymalną oficjalnie zmniejszono do 14 w według Jane’s Fighting Ships 1961-62 ↓, s. 51, lecz nie wiadomo od kiedy. Rocznik Jane’s Fighting Ships 1953-54 ↓, s. 165 podawał nadal prędkość 18 w. Opracowanie Patianin, Barabanow i Mitiukow 2008 ↓, s. 26 dotyczące okrętów II wojny światowej podaje prędkość 14 w.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d Patianin, Barabanow i Mitiukow 2008 ↓, s. 26-28.
  2. ↑ a b c d e f g h i j Jane’s Fighting Ships 1961-62 ↓, s. 51
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m Patianin, Barabanow i Mitiukow 2008 ↓, s. 26
  4. ↑ a b c d e f Gardiner, Gray (red.) 1985 ↓, s. 413
  5. ↑ a b Launching of Cuba′s ship, "Cuba" and "Patria". „Bulletin of the Pan American Union”. XXXIII (5), s. 865-870, listopad 1911. (ang.). 
  6. ↑ International Marine Engineering 1912 ↓, s. 14.
  7. ↑ a b c Na podstawie rysunku Patianin, Barabanow i Mitiukow 2008 ↓, s. 26
  8. ↑ a b c d Na podstawie sylwetki i fotografii Jane’s Fighting Ships of World War I 1919 ↓, s. 305
  9. ↑ a b c d Jane’s Fighting Ships of World War I 1919 ↓, s. 305; Gardiner, Gray (red.) 1985 ↓, s. 413
  10. ↑ Jane’s Fighting Ships of World War I 1919 ↓, s. 30.
  11. ↑ Jane’s Fighting Ships 1940 ↓, s. 141.
  12. ↑ a b c Jane’s Fighting Ships 1953-54 ↓, s. 165
  13. ↑ Na podstawie Gardiner, Gray (red.) 1985 ↓, s. 413-414, Gardiner, Chumbley (red.) 1995 ↓, s. 71-72, 395, 565, IHS Jane’s Fighting Ships 2015–2016. Stephen Saunders (red.). IHS, 2015, s. 191-193. ISBN 978-0-7106-3143-5. (ang.)..

Bibliografia

edytuj
  • Conway's All the world’s fighting ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). Londyn: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
  • Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
  • Jane’s Fighting Ships 1940. Francis McMurtrie (red.). Londyn: Sampson Low, Marston & Co, 1941. (ang.).
  • Jane’s Fighting Ships 1953-54. Raymond Blackman (red.). Londyn: Sampson Low, Marston & Co, 1953. (ang.).
  • Jane’s Fighting Ships 1961-62. Raymond Blackman (red.). Londyn: Sampson Low, Marston & Co. Ltd., 1961. (ang.).
  • Jane’s Fighting Ships of World War I. John Moore (wstęp). Wyd. 2001 (reprint). Londyn: Studio Editions, 1919. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
  • Siergiej Patianin, Michaił Barabanow, Nikołaj Mitiukow. Korabli Wtoroj mirowoj wojny. WMS stran Łatinskoj Amieriki i Azji. „Morskaja Kampanija”. 04(17)/2008, maj 2008. Moskwa: Izdatielstwo Kollekcyja. (ros.). 
  • Launching of Cuba′s ship, "Cuba" and "Patria". „Bulletin of the Pan American Union”. XXXIII (5), s. 865-870, listopad 1911. (ang.). 
  • Two New Naval Vessels under Construction for Cuba. „International Marine Engineering”. 17, s. 12-14, styczeń 1912. Nowy Jork. (ang.). 
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Cuba_(1911)&oldid=71844974”