Cousinia
Cousinia Cass. – rodzaj roślin z rodziny astrowatych (Compositae Gis.). Według The Plant List w obrębie tego rodzaju znajduje się 687 gatunków o nazwach zweryfikowanych i zaakceptowanych, podczas gdy kolejnych 68 taksonów ma status gatunków niepewnych (niezweryfikowanych)[4]. Jest trzecim co do liczebności w gatunki rodzajem w rodzinie astrowatych – po starcu (Senecio L.) i rodzaju Vernonia Schreb. – oraz najliczniejszym w podrodzinie Carduoideae[5]. Rośnie naturalnie na obszarze od basenu Azji Mniejszej po Azję Środkową i zachodnie Himalaje[6][7]. Aż 379 gatunków występuje endemiczne w górskich regionach Iranu, Afganistanu i Turkmenistanu. W samym Iranie zarejestrowano 277 gatunków tego rodzaju, z czego aż 217 jest endemitami[5]. Gatunkiem typowym jest C. orientalis (Adams) K.Koch[3]
 Cousinia pterocaulos | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
Cousinia | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Cousinia Cass. F. Cuvier, Dict. Sci. Nat. 47: 503. Mai 1827[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
C. orientalis (Adams) K.Koch[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Morfologia
edytuj- Pokrój
- Wieloletnia lub dwuletnia (rzadko jednoroczna) bylina. Łodyga jest zdrewniała, podczas gdy młode pędy są zielne, pokryte kolcami (rzadko bez nich)[7].
- Liście
- Skórzaste, kolczaste. Liść na brzegu jest ząbkowany, klapowany lub pierzasty (rzadko są całobrzegie)[7].
- Kwiaty
- Pokrywy są sztywne i mają lejkowaty, cylindryczny lub kulisty kształt. Kwiaty są obupłciowe. Maja białą, żółtą, różową lub purpurową barwę. Dno kwiatowe jest gęsto pokryte włoskami. Pylniki mają frędzelkowate wypustki. Znamię i górna część owocolistka pokrywa jest rozproszonymi krótkimi włoskami[7].
- Owoce
- Nagie niełupki bardzo zróżnicowane w formie i wielkości ze względu na gatunek. Puch kielichowy jest chropowaty i nietrwały[7].
Systematyka
edytuj- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)
Angiosperm Phylogeny Website adaptuje podział na podrodziny astrowatych (Asteraceae) opracowany przez Panero i Funk w 2002[8], z późniejszymi uzupełnieniami[9]. Zgodnie z tym ujęciem rodzaj (Cousinia Cass.) należy do plemienia Cardueae, podrodziny Carduoideae (Sweet) Cass. W systemie APG III astrowate są jedną z kilkunastu rodzin rzędu astrowców (Asterales), wchodzącego w skład kladu astrowych w obrębie dwuliściennych właściwych[2].
- Lista gatunków[4]
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-01] (ang.).
- ↑ a b c Cousinia. Index Nominum Genericorum (ING). [dostęp 2015-11-28]. (ang.).
- ↑ a b Cousinia. The Plant List. [dostęp 2015-11-28]. (ang.).
- ↑ a b Welcome to Cousinia Cass. website. cousinia.com. [dostęp 2015-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (15 marca 2015)]. (ang.).
- ↑ D. J. Mabberley: The Plant-book: A Portable Dictionary of the Vascular Plants (Second Edition). Cambridge University Press, 1997, s. 189. ISBN 978-0-521-41421-0. (ang.).
- ↑ a b c d e Systematics, Phylogeny and Biogeography of Cousinia (Asteraceae). Fachbereich Biologie der Johannes Gutenberg‐Universität Mainz, 2008. [dostęp 2015-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (8 grudnia 2015)]. (ang.).
- ↑ Panero J.L., Funk V.A.. Toward a phylogenetic subfamilial classification for the Compositae (Asteraceae). „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 115 (4), s. 909–922, 2002. Biological Society of Washington.
- ↑ B. Baldwin, J.M. Bonifacino, T. Eriksson, V. A. Funk, C.A. Mannheimer, B. Nordenstam, N. Roque, I. Ventosa: Compositeae classification. Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2010-05-24]. (ang.).