Puchar Francji w piłce nożnej
Puchar Francji w piłce nożnej (fr. Coupe de France de football) – cykliczne rozgrywki piłkarskie o charakterze pucharu krajowego we Francji. Organizowane co sezon przez Francuski Związek Piłki Nożnej (FFF) i przeznaczone są dla krajowych klubów piłkarskich oraz Monako (zarówno amatorskich, jak i profesjonalnych). Najważniejsze po Ligue 1 piłkarskie rozgrywki w kraju. Triumfator danej edycji Pucharu zyskuje prawo reprezentowania swego kraju w następnej edycji Ligi Europy.
| |
 2023/24
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Dyscyplina | |
| Organizator rozgrywek | |
| Data założenia |
15 stycznia 1917 |
| Założyciel |
Comité français interfédéral |
| Rozgrywki | |
| Liczba drużyn |
7 307 |
| Puchary | |
| Zwycięzcy | |
| Pierwszy zwycięzca |
Olympique de Paris (1917/18) |
| Obecny zwycięzca |
Paris Saint-Germain (2023/24) |
| Najwięcej zwycięstw |
Paris Saint-Germain (15) |
| Strona internetowa | |
Historia
edytujRozgrywki o piłkarski Puchar Francji powołano do życia 15 stycznia 1917 w Paryżu w siedzibie Comité français interfédéral (bezpośredniego protoplasty FFF), a z inicjatywą ich zorganizowania wystąpił Henri Delaunay. Premierową edycję przeprowadzono w sezonie 1917/18, zaś wzięło w niej udział 48 zespołów. 16 inauguracyjnych spotkań I rundy odbyło się 7 października 1917, natomiast w pierwszym finale – rozegranym 5 maja 1918 na paryskim stadionie Stade de la rue Olivier-de-Serres – Olympique de Paris (wówczas pod nazwą Olympique de Pantin) pokonał 3:0 FC Lyon. 6 maja 1927, podczas – rozgrywanego na podparyskim Stade Olympique de Colombes – jubileuszowego 10 finału, główne trofeum zwycięzcy (Olympique Marsylia) po raz pierwszy w historii wręczył ówczesny prezydent Francji Gaston Doumergue. Od tego czasu tradycja ta kontynuowana jest co roku przez kolejnych „ojców narodu” i stanowi jeden ze znaków firmowych Pucharu Francji. Rozgrywek o Puchar Francji – w przeciwieństwie do ligi – nie odwołano nawet w czasie II wojny światowej. Pierwsze i jedyne ich przerwanie miało miejsce dopiero w sezonie 1991/92 (odwołanie finału) i było związane z największą tragedią w dziejach francuskiego futbolu. 5 maja 1992 na stadionie Furiani, przed półfinałowym meczem (notabene właśnie krajowego pucharu) pomiędzy SC Bastia i Olympique Marsylia, zawaliła się jedna z trybun (wskutek czego śmierć poniosło 18 osób, a 2300 zostało rannych). Owego spotkania postanowiono nie rozgrywać, podobnie jak i finału (do którego zakwalifikowało się już wcześniej AS Monaco). Od pierwszej edycji tych rozgrywek do czasów obecnych mecze finałowe organizowano wyłącznie w Paryżu lub na jego przedmieściach – w sumie na 7 stadionach: Stade de la rue Olivier-de-Serres, Parc des Princes, Stade Bergeyre, Stade Pershing, Stade Olympique de Colombes, Stade de Paris de Saint-Ouen i Stade de France (nieprzerwanie od 1998 r.). Największą widownię w historii rozgrywek zgromadziło – rozegrane 29 kwietnia 2006 na Stade de France – finałowe spotkanie pomiędzy Paris Saint-Germain i Olympique Marsylia, które z trybun obserwowało 79 061 osób. Od edycji 2002/03 cechę charakterystyczną stanowi również termin 1/32 finału, gdyż mecze tej rundy odbywają się w pierwszy weekend stycznia każdego roku (większość w sobotę). Kolejną cechą charakterystyczną Pucharu Francji są – częstsze niż gdziekolwiek indziej – niespodzianki, związane z eliminowaniem faworytów (nierzadko zdecydowanych) przez drużyny z niższych lig i to niemal na każdym etapie rozgrywek. Najwymowniejszym tego przykładem jest awans w sezonie 1999/2000 5-ligowego wówczas Calais RUFC do wielkiego finału – po wcześniejszym wyeliminowaniu m.in. Lille OSC, AS Cannes, RC Strasbourg i Girondins Bordeaux – w którym uległ on 1:2 FC Nantes. Ponadto zespoły amatorskie lub półamatorskie wielokrotnie w historii kwalifikowały się do ćwierćfinału, czy półfinału. Również do samego wielkiego finału docierały mniejsze kluby, często II-ligowe – w ostatniej dekadzie: Nîmes Olympique, En Avant Guingamp, Amiens SC, FC Lorient, SC Bastia, LB Châteauroux, CS Sedan, czy Quevilly-Rouen. Triumfator Pucharu Francji ma zagwarantowane miejsce w Lidze Europy UEFA, a wcześniej w Pucharze UEFA.
Format
edytujFormat rozgrywek był wiele razy zmieniany. W rozgrywkach uczestniczą 7 307 klubów występujących w Mistrzostwach Francji. W pierwszych dwóch rundach bierze udział drużyny z lig okręgowych i regionalnych. W trzeciej rundzie startują kluby Championnat National 3, w czwartej Championnat National 2, a w piątej Championnat National. Dopiero w rundzie siódmej przystępują do rozgrywek kluby Ligue 2, a w 1/32 finału walkę o Puchar rozpoczynają kluby Ligue 1. Obecnie wszystkie rywalizacje od rundy pierwszej do finału rozgrywane są w jednym meczu. Zwycięzca kwalifikuje się do dalszych gier, a pokonany odpada z rywalizacji. W wypadku kiedy w regulaminowym czasie gry padł remis zarządza się dogrywkę, a jeśli i ona nie przyniosła rozstrzygnięcia, to dyktowane są rzuty karne. Od sezonu 1998/99 rozgrywki składają się z 14 etapów: rundy 1-8 eliminacyjnej, 1/32 finału, 1/16 finału, 1/8 finału, ćwierćfinałów, półfinałów i finału. Mecz finałowy rozgrywany jest na różnych obiektach, choć zazwyczaj był to stadion Stade de France w Paryżu, a wcześniej Parc des Princes oraz Stade Olympique Yves-du-Manoir w Colombes.
Zwycięzcy i finaliści
edytuj
Uwagi:
- wytłuszczono nazwy zespołów, które w tym samym roku wywalczyły mistrzostwo i Puchar kraju,
- kursywą oznaczone zespoły, które w meczu finałowym nie występowały w najwyższej klasie rozgrywkowej.
skreślonorozgrywki nieoficjalne.
Statystyki
edytujKlasyfikacja według klubów
edytujW dotychczasowej historii oficjalnych rozgrywek o Puchar Francji na podium oficjalnie stawało w sumie 51 drużyn. Liderem klasyfikacji jest Paris SG, który zdobył 15 Pucharów.
Stan po finale 2024.
10 i więcej Pucharów Francji| Lp. | Klub | Zdobywca | Finalista | Lata triumfów |
|---|---|---|---|---|
|
| |||
| 1. | Paris Saint-Germain | 15 | 5 | 1981/82, 1982/83, 1992/93, 1994/95, 1997/98, 2003/04, 2005/06, 2009/10, 2014/15, 2015/16, 2016/17, 2017/18, 2019/20, 2020/21, 2023/24 |
| 2. | Olympique Marsylia | 10 | 9 | 1923/24, 1925/26, 1926/27, 1934/35, 1937/38, 1942/43, 1968/69, 1971/72, 1975/76, 1988/89 |
| 3. | AS Saint-Étienne | 6 | 4 | 1961/62, 1967/68, 1969/70, 1973/74, 1974/75, 1976/77 |
| 4. | Lille OSC | 6 | 3 | 1945/46, 1956/47, 1947/48, 1952/53, 1954/55, 2010/11 |
| 5. | AS Monaco | 5 | 5 | 1959/60, 1962/63, 1979/80, 1984/85, 1990/91 |
| 6. | Olympique Lyon | 5 | 4 | 1963/64, 1966/67, 1972/73, 2007/08, 2011/12 |
| 7. | Racing de France | 5 | 3 | 1935/36, 1938/39, 1939/40, 1944/45, 1948/49 |
| 8. | Red Star Saint-Ouen | 5 | 1 | 1920/21, 1921/22, 1922/23, 1927/28, 1941/42 |
| 9. | Girondins Bordeaux | 4 | 6 | 1940/41, 1985/86, 1986/87, 2012/13 |
| FC Nantes | 4 | 6 | 1978/79, 1998/99, 1999/00, 2021/22 | |
| 11. | AJ Auxerre | 4 | 2 | 1993/94, 1995/96, 2002/03, 2004/05 |
| 12. | Stade Rennes | 3 | 4 | 1964/65, 1970/71, 2018/19 |
| 13. | RC Strasbourg | 3 | 3 | 1950/51, 1965/66, 2000/01 |
| 14. | OGC Nice | 3 | 2 | 1951/52, 1953/54, 1996/97 |
| 15. | FC Sète | 2 | 4 | 1929/30, 1933/34 |
| 16. | CS Sedan | 2 | 3 | 1955/56, 1960/61 |
| FC Sochaux-Montbéliard | 2 | 3 | 1936/37, 2006/07 | |
| 18. | Montpellier HSC | 2 | 2 | 1928/29, 1989/90 |
| 19. | EA Guingamp | 2 | 1 | 2008/09, 2013/14 |
| FC Metz | 2 | 1 | 1983/84, 1987/88 | |
| Stade de Reims | 2 | 1 | 1949/50, 1957/58 | |
| 22. | CASG Paryż | 2 | 0 | 1918/19, 1924/25 |
| 23. | SC Bastia | 1 | 2 | 1980/81 |
| Olympique de Pantin | 1 | 2 | 1917/18 | |
| 25. | AS Cannes | 1 | 0 | 1931/32 |
| Club Français Paryż | 1 | 0 | 1930/31 | |
| Excelsior Roubaix | 1 | 0 | 1932/33 | |
| É.F. Nancy-Lorraine | 1 | 0 | 1943/44 | |
| Toulouse FC (1937) | 1 | 0 | 1956/57 | |
| AS Nancy | 1 | 0 | 1977/78 | |
| FC Lorient | 1 | 0 | 2001/02 | |
| Toulouse FC[a] | 1 | 0 | 2022/23 | |
| 33. | RC Lens | 0 | 3 | |
| Nîmes Olympique | 0 | 3 | ||
| 35. | Angers SCO | 0 | 2 | |
| FC Nancy | 0 | 2 | ||
| US Quevilly | 0 | 2 | ||
| RC Roubaix | 0 | 2 | ||
| 39. | Amiens SC | 0 | 1 | |
| Calais RUFC | 0 | 1 | ||
| FCO Charleville | 0 | 1 | ||
| LB Châteauroux | 0 | 1 | ||
| Evian | 0 | 1 | ||
| SC Fives | 0 | 1 | ||
| Les Herbiers VF | 0 | 1 | ||
| FC Lyon | 0 | 1 | ||
| Orléans | 0 | 1 | ||
| É.F. Reims-Champagne | 0 | 1 | ||
| FC Rouen | 0 | 1 | ||
| AS Troyes-Savinienne | 0 | 1 | ||
| Valenciennes | 0 | 1 | ||
| AS Valentigney | 0 | 1 |
Klasyfikacja według miast
edytujSiedziby klubów: stan po finale 2024.
| Miasto | Liczba tytułów | Drużyny |
|---|---|---|
| Paryż | 30 | Paris SG (15), RC Paryż (5), Red Star (5), CASG Paris (2), Olympique de Paris (1), CA Paris (1), Club Français (1) |
| Marsylia | 10 | Olympique Marsylia (10) |
| Lille | 6 | Lille OSC (6) |
| Saint-Étienne | AS Saint-Étienne (6) | |
| Lyon | 5 | Olympique Lyon (5) |
| Monaco-Ville | AS Monaco (5) | |
| Auxerre | 4 | AJ Auxerre (4) |
| Bordeaux | Girondins Bordeaux (4) | |
| Nantes | FC Nantes (4) | |
| Nicea | 3 | OGC Nice (3) |
| Rennes | Stade Rennes (3) | |
| Strasburg | RC Strasbourg (3) | |
| Guingamp | 2 | EA Guingamp (2) |
| Metz | FC Metz (2) | |
| Montbéliard | FC Sochaux-Montbéliard (2) | |
| Montpellier | Montpellier HSC (2) | |
| Nancy | AS Nancy (1), ÉF Nancy-Lorraine (1) | |
| Reims | Stade Reims (2) | |
| Sedan | CS Sedan (2) | |
| Sète | FC Sète (2) | |
| Tuluza | Toulouse FC (1937) (1), Toulouse FC[a] (1) | |
| Bastia | 1 | SC Bastia (1) |
| Cannes | AS Cannes (1) | |
| Hawr | Le Havre (1) | |
| Lorient | FC Lorient (1) | |
| Roubaix | CO Roubaix-Tourcoing(1) |
Sponsorzy
edytujPuchar Francji nie ma tytularnego i głównego sponsora, jednakże Francuska Federacja Piłkarska sprzedała prawa do pokazywania znaków sponsorów na koszulkach zespołów. Obecnie sponsorami turnieju są: SFR, Caisse d’Epargne, Crédit Agricole, SITA i Carrefour[4].
Media
edytujWe Francji oficjalnymi nadawcami są France Télévisions i Eurosport, którzy prawa nabyli wspólnie 25 stycznia 2010, a suma kontraktu opiewa na €4 miliony na sezon[5]. Finał pokazywany jest na ogólnodostępnym kanale France 2. W Polsce do 2014 r. prawa do pokazywania rozgrywek miał Orange Sport, a od stycznia 2017 r., przez dwa sezony, posiadała je TVP Sport[6]. W grudniu 2018 r. Telewizja Polsat poinformowała, że pokaże na swoich antenach mecze 1/32 finału, które zostaną rozegrane w styczniu 2019 r.[7]
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ finał odwołany po katastrofie z 5 maja 1992 na stadionie Stade Furiani
- ↑ Tout ce qu’il faut savoir sur la finale.. fff.fr, 2023-04-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-05-03)]. (fr.).
- ↑ Quel âge a vraiment le club de Toulouse?. lequipe.fr, 2023-04-28. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-28)]. (fr.).
- ↑ FFF gets sponsorship boost as PMU comes on board. [dostęp 2013-02-28]. (ang.).
- ↑ France Télévisions and Eurosport to screen Coupe de France. [dostęp 2013-02-28]. (ang.).
- ↑ Piłkarski Puchar Francji w TVP Sport. satkurier.pl, 2016-12-21. (pol.).
- ↑ Polsat Sport w prawami do piłkarskiego Pucharu Francji. satkurier.pl, 2018-12-22. (pol.).
Uwagi
edytujBibliografia
edytuj- Lista Finałów Pucharu w bazie RSSSF (ang.)
- Puchar Francji, [w:] baza Soccerway (liga) [dostęp 2022-03-11].
- Lista Finałów Francji w bazie League321 (ang.)