Cosworth 4WD

samochód Formuły 1

Cosworth 4WD[1] – samochód Formuły 1, zaprojektowany w 1969 roku przez Robina Herda dla firmy Cosworth. Nigdy nie wziął udziału w wyścigu, a jego głównym przeznaczeniem było przeprowadzanie testów przez Trevora Taylora i Mike'a Costina w celu poprawienia trakcji samochodów napędzanych przez silniki Cosworth DFV. Jedyny samochód Formuły 1 zbudowany przez Coswortha.

Cosworth 4WD
Ilustracja
Cosworth 4WD w Donington Collection Museum w Leicestershire w Wielkiej Brytanii
Kategoria

Formuła 1

Konstruktor

Cosworth

Projektant

Robin Herd

Dane techniczne
Nadwozie

monocoque z mallite'u

Zawieszenie
przednie

podwójne wahacze, popychacze

Zawieszenie
tylne

podwójne wahacze, popychacze

Silnik

Ford DFV 3.0 V8

Skrzynia biegów

Cosworth, manualna, 5 biegów + wsteczny

Opony

Dunlop

Historia
Kierowcy

Trevor Taylor
Mike Costin
Jackie Stewart

Wyścigi

0

Wygrane

0

Pole position

0

Najszybsze okrążenie

0

brak brak

Koncept

edytuj

Firma Cosworth dostarczała silniki dla zespołów Formuły 1 od sezonu 1963, a od sezonu 1967 rozwijała jednostki DFV[2]. W sezonie 1968 wyszło na jaw, że samochody napędzane silnikami Coswortha mimo ogromnej przewagi nad konkurencją mają problemy przy skręcaniu[3]. Cosworth chciał rozwiązać ten problem. W tym celu zatrudniono byłego inżyniera i projektanta McLarena, Robina Herda, by zaprojektował pierwszy w historii Formuły 1 samochód konstrukcji Coswortha, dzięki któremu firma zamierzała znaleźć i wyeliminować przyczyny problemów ze skręcaniem[3]. Cosworth otrzymał finansowe wsparcie firmy Ford i przystąpił do konstruowania samochodu[3]. Herd zaznaczył później, że innym powodem próby skonstruowania własnego samochodu była chęć Coswortha do znalezienia się w centrum uwagi[4].

Konstrukcja

edytuj

Podstawowym założeniem firmy Cosworth było wykorzystanie technologii pozyskanej przy budowie silników i zastosowanie jej przy budowie samochodu[4].

Herd założył, że samochód będzie lepiej skręcał, jeśli będzie miał napęd na cztery koła[3]. Po raz ostatni rozwiązanie to zastosowano w BRM P67 z roku 1964[5]. Poza zastosowaniem rzadko spotykanego w Formule 1 napędu zdecydowano również, że nadwozie będzie miało radykalny, kanciasty kształt, a do jego budowy zastosuje się mallite – rodzaj laminatów. Uznano, że kształty samochodu poprawią jego aerodynamikę. W przeciwieństwie do pozostałych samochodów Formuły 1 z napędem na cztery koła, Cosworth nie korzystał z układu przeniesienia napędu Fergusona, a zastosował swój (projekt Keitha Duckwortha), wyprodukował również nową skrzynię biegów[3]. Odlew silnika DFV wykonano z magnezu, co firma chciała przetestować, widząc w tym "przyszłość" Formuły 1[6]. Odlanie silnika z magnezu miało na celu także zmniejszyć jego wagę, a zyski z tego tytułu zostały wykorzystane do wstawienia dodatkowych części do układu przeniesienia napędu[4]. By polepszyć zachowanie centralnego dyferencjału, silnik był umieszczony odwrotnie niż w przypadku innych samochodów napędzanych przez silniki DFV[7]. Silnik V8 o pojemności 2993 cm³ rozwijał moc około 410 KM przy 9000 rpm[8]. Sprzęgło było umieszczone z przodu, podobnie jak w innych samochodach Formuły 1 z napędem 4WD[3]. Charakterystyczne dla samochodu były długie sekcje boczne[9].

Samochód był wyposażony w dwa "pływaki" między kołami, połączone obciążonymi warstwami podłogi i przegrodami z magnezu[10]. W przednim "pływaku" znajdował się dyferencjał[10]. Skrzynia biegów była wyposażona w wał napędowy doprowadzający napęd do centralnego dyferencjału, umieszczonego pod ukosem i znajdującego się po prawej stronie kierowcy[3]; z tego powodu kokpit był przesunięty nieco w lewo[10]. Przedni i środkowy wał biegły przed długość rozstawu osi, a tylny znajdował się z tyłu silnika[3]. Skrzynia biegów przenosiła moc do tylnego dyferencjału[3]. Dzięki umieszczeniu półosi wewnątrz samochodu można było użyć tarcz hamulcowych tak z przodu, jak i z tyłu[3]. Mimo takiego rozwiązania układu napędowego Herd powiedział później:

To było prawdopodobnie raczej płytkie myślenie. Gdybyśmy wszyscy pomyśleli trochę dłużej, prawdopodobnie zdalibyśmy sobie sprawę, że ze względu na tendencje, które wówczas występowały, napęd na cztery koła nie był praktyczny.[3]

Samochód miał dwa kształty. Pierwotna wersja miała wąskie kliny, tylny spojler w kształcie tacy do herbaty oraz chłodnicę oleju na szczycie silnika[10]. Późniejsza wersja była wyposażona w mniejszy tylny spojler, a kliny z przodu samochodu zostały rozszerzone na całą jego szerokość[10].

Testowanie

edytuj

W 1969 roku nastąpił boom na samochody 4WD w Formule 1; poza Cosworthem 4WD w tamtym roku pojazdami z napędem na cztery koła były także McLaren M9A, Lotus 63 i Matra MS84[10].

W 1968 roku Cosworth nakłonił Jima Clarka, by po zakończeniu sezonu testował dla nich samochód[4]. Clark zginął jednak w wypadku na torze Hockenheimring. Mimo tego faktu Cosworth kontynuował rozwijanie projektu[4]. Testerami Coswortha 4WD zostali zatem Trevor Taylor oraz współzałożyciel Coswortha, Mike Costin[6]. Pierwszym problemem okazało się umieszczenia zbiornika oleju. W celu poprawy rozkładu masy został on umieszczony z tyłu, bezpośrednio za kierowcą, co powodowało znaczny dyskomfort[3]. Zbiornik został zatem przeniesiony za silnik, przeprojektowano również przedni wał[3]. Samochód był stosunkowo przyczepny[7], ale jego głównym problemem, charakterystycznym jak się okazało dla samochodów 4WD Formuły 1, pozostawała podsterowność[3]. Robin Herd zauważył ten problem, o czym mówił później:

Docisk z przodu był o wiele większy niż zakładałem, ale nigdy nie udało nam się zbalansować tyłu. Były też przygody z mechanizmem różnicowym i nikt, kto zasiadł za kierownicą, nie czuł, że auto jest właściwie zbalansowane.[4]

Próbowano w związku z tym stosować przedni dyferencjał o ograniczonym poślizgu, co nie dało jednak oczekiwanych rezultatów[3]. Jackie Stewart po przejechaniu tym samochodem kilkunastu okrążeń powiedział o nim: "jest tak ciężki z przodu, że kiedy wchodzisz w zakręt, całość skręca tobą; samochód przejmuje nad tobą kontrolę", co potwierdziło fakt, że problemów nie udało się wyeliminować[3]. Chociaż początkowo planowano wystawić samochód do Grand Prix Wielkiej Brytanii, to jednak przed tymże Grand Prix na skutek problemów z modelem oraz odejścia Herda do Marcha zarzucono dalsze projektowanie i testowanie samochodu[6][10].

Dalsze losy modelu

edytuj

W 1971 roku Cosworth przekazał model wraz z częściami muzeum znajdującemu się przy torze Donington, Donington Grand Prix Collection[7]. Następnie pojazd zakupiło australijskie York Motor Museum[7]. W 2009 roku samochód wystawiono na aukcję, jednakże nie został on sprzedany[7].

Opinie

edytuj

Zastosowany w modelu 4WD, odlany z magnezu silnik jest opisywany przez dziennikarzy Formuły 1 jako prezentujący przyszłościowy jak na 1969 rok tok myślenia, co jednak nie szło w parze z toporną techniką budowy nadwozia[4]. Podkreślano, iż głównym problemem samochodu był napęd 4WD[4]. Robin Herd uważał, iż samochód pod pewnymi warunkami mógł mieć potencjał, a nawet być przełomem w Formule 1:

Gdyby Keith postanowił zbudować normalny samochód z napędem na jedną oś i przyciągnął z Lotusa Jima Clarka, to historia wyścigów samochodowych mogłaby wyglądać zupełnie inaczej.[4]

Wyniki w Formule 1

edytuj
Sezon Zespół Silnik Kierowcy Wyniki w poszczególnych eliminacjach Wyniki
kierowców
Wyniki
konstruktora
1969 Mike Costin Ford   Trevor Taylor  
ZAF
 
ESP
 
MCO
 
NED
 
FRA
 
GBR
 
DEU
 
ITA
 
CAN
 
USA
 
MEX
Punkty Pozycja Punkty Pozycja
- - - - - WD - - - - - 0 NS 0 NS

Przypisy

edytuj
  1. Mattijs Diepraam, "Uechtel", Rafael Reyna, Leo Breevoort: Grand Prix cars that never raced (work in progress). forix.com. [dostęp 2011-04-06]. (ang.).
  2. Mattijs Diepraam: Customer power: the Cosworth DFV story. forix.com, 1999-06-22. [dostęp 2011-04-06]. (ang.).
  3. a b c d e f g h i j k l m n o p Mattijs Diepraam: The Cosworth F1 car and the history of four-wheel-drive in motor racing. forix.com. [dostęp 2011-04-06]. (ang.).
  4. a b c d e f g h i Matt James. Auto, przez które Cosworth wrócił do codziennych zajęć. „F1 Racing”, s. 78–79, kwiecień 2011. Łódź: Westa-Druk. ISSN 1732-7032. 
  5. 4WD Racing Cars. 4wdonline.com. [dostęp 2011-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (ang.).
  6. a b c Mattijs Diepraam, "Uechtel", Rafael Reyna, Leo Breevoort: Grand Prix cars that never raced. autosport.com. [dostęp 2011-04-06]. (ang.).
  7. a b c d e 1969 Cosworth GP Racer. conceptcarz.com. [dostęp 2011-04-06]. (ang.).
  8. Cosworth DFV. allf1.info. [dostęp 2011-04-06]. (ang.).
  9. Kevin Guthrie: Bizarre Formula 1 Cars: The Ferrari 312T6 Six-wheeler and Cosworth 4WD F1 Machines. suite101.com, 2008-10-29. [dostęp 2016-10-08]. (ang.).
  10. a b c d e f g Mattijs Diepraam: A closer look at the '69 4WD GP contenders. autosport.com. [dostęp 2011-04-06]. (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj