Cortinarius praestans
Cortinarius praestans (Cordier) Gillet – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Cortinarius praestans |
| Nazwa systematyczna | |
| Cortinarius praestans (Cordier) Gillet Hyménomycètes (Alençon): 475 (1876) [1878] | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1826 r. François Simon Cordier, nadając mu nazwę Agaricus praestans. Obecną nazwę nadał mu Claude-Casimir Gillet w 1878 r. Ma 9 synonimów. Niektóre z nich[2]:
- Phlegmacium berkeleyi (Cooke) Velen. 1920
- Phlegmacium praestans (Cordier) M.M. Moser 1953
- Phlegmacium praestans (Cordier) M.M. Moser 1960
W opracowanym w 2003 r. przez Władysława Wojewodę wykazie wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski jest traktowany jako synonim zasłonaka różnobarwnego (Cortinarius variecolor)[3], jednak według Index Fungorum są to odrębne gatunki[1].
Morfologia
edytujSzerokość 10–20 cm, w stanie dojrzałym wypukły z podwiniętym brzegiem. Powierzchnia gładka, kasztanowa lub czekoladowobrązowa z fioletowomiedzianym odcieniem z pozostałościami osłony i zasnówki wyglądającymi jak łatki lub łuseczki[4].
Gęste, zwykle faliste z ząbkowanymi ostrzami, początkowo białawe, potem kremowo-gliniaste lub rdzawe[4].
Wysokość 10–15 cm, grubość 3–5 cm, solidny, u podstawy z obrzeżoną, maczugowatą bulwą. Powierzchnia pokryta jedwabistymi włókienkami, w bardzo młodym wieku białawo-fioletowa, później traci fioletowe odcienie. Jest gładka, tylko u podstawy włóknista lub biaława, pokryta fioletową lub białawą jedwabistą zasnówką[4].
Gęsty, białawy, bez zapachu, o łagodnym smaku[4].
Rdzawoochrowy[4]
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki 15–17 na 8–10 µm, wrzecionowate, cytrynowate, gęsto pokryte małymi brodawkami. Na ostrzach blaszek znajdują się cystydy o szerokości 4–6 μm, wystające na 20–40 μm i zdegenerowane sterylne bazydiole o szerokości 10–11 μm, wystające na 10–12 μm. Właściwe podstawki mają wymiary 30–35 × 12–13 μm[4].
Występowanie i siedlisko
edytujWystępuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji[5]. W Europie Zachodniej, zwłaszcza w Anglii i Francji jest częsty[4]. Brak go w opracowanym w 2003 r. przez Władysława Wojewodę wykazie wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski[3], jego stanowiska w Polsce podaje internetowy atlas grzybów[6].
Naziemny grzyb mykoryzowy[3]. Występuje w lasach liściastych, zwłaszcza na wapiennych glebach[4].
Zastosowanie
edytuj- Jest grzybem jadalnym[4].
- Wyciąg z Cortinarius praestans wykazał skuteczność przeciwbakteryjną przeciwko Pseudomonas aeruginosa i Staphylococcus aureus[7].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-12-21] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-12-21] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 196, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g h i A. Pilat, O. Ušák, Mushrooms and other Fungi, Londyn: Peter Nevill, 1961, s. 99.
- ↑ Występowanie Cortinarius praestans na świecie (mapa) [online] [dostęp 2023-12-21] (ang.).
- ↑ Cortinarius praestans [online], grzyby.pl [dostęp 2023-12-21].
- ↑ D. Janeš i inni, Antibacterial Activity in Higher Fungi (Mushrooms) and Endophytic Fungi from Slovenia, „Pharmaceutical Biology”, 45 (9), 2007, s. 700–706, DOI: 10.1080/13880200701575189.