Columelliaceae

*Columelliaceae*
	; Desfontainia spinosa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	Bruniales
Rodzina	Columelliaceae
	Nazwa systematyczna
	Columelliaceae D. Don; Edinburgh New Philos. J. 6: 46, 49. Oct-Dec 1828
	Typ nomenklatoryczny
	Columellia Ruiz & Pav.
	Multimedia w Wikimedia Commons

Columelliaceae – rodzina roślin nasiennych z rzędu Bruniales. Obejmuje dwa rodzaje liczące według różnych ujęć od trzech do siedmiu gatunków^[4]. Rosną one na obszarach górskich wzdłuż Andów, przy czym rodzaj Desfontainia (rodzaj z jednym zmiennym gatunkiem lub trzema^[5]) ma większy zasięg ciągnący się od Kostaryki po południowe Chile, a Columellia – od południowej Kolumbii po Boliwię^[2]. Desfontainia spinosa jest uprawiana jako roślina ozdobna na obszarach o łagodnym, wilgotnym klimacie. Naparowi z jej liści przypisuje się właściwości halucynogenne, ale nie zostały one jednoznacznie potwierdzone^[4]. Wykorzystywana bywa także do barwienia tkanin^[5].

Morfologia

Desfontainia spinosa

Pokrój: Rośliny z rodzaju Columellia to krzewy i drzewa, podczas gdy Desfontainia to krzewy^[2].
Liście: Skórzaste^[6]^[5], naprzeciwległe, bez przylistków^[4]. Pojedyncze liście u Desfontainia są kolczasto ząbkowane, a u Columellia całobrzegie lub ząbkowane z gruczołkami na brzegu^[4], czasem też na dolnej stronie blaszki^[2]. Blaszka liści roślin z rodzaju Columellia jest zwykle asymetryczna^[4].
Kwiaty: Pojedyncze (zwykle u Desfontainia) lub zebrane po kilka w wierzchotki wyrastające z kątów liści lub na szczycie pędów. Kwiaty są obupłciowe i zwykle promieniste, czasem słabo grzbieciste. Na hypancjum osadzonych jest 5 zrośniętych działek kielicha (rzadko jest ich inna liczba od czterech do ośmiu)^[4]. Kielich jest trwały (pozostaje na owocu)^[2]. Taka sama jak działek liczba płatków korony tworzy zrośnięte rurki zakończone żółtymi łatkami. Same rurki korony są także żółte lub czerwone. Pręciki są dwa u Columellia, a u Desfontainia jest ich pięć. Zalążnia u Columellia jest dolna i jednokomorowa, podczas gdy u Desfontainia górna i powstaje w wyniku zrośnięcia 3–7 owocolistków (najczęściej pięciu). Na szczycie zalążni znajduje się tęga szyjka słupka zwieńczona dwu lub czworodzielnym znamieniem^[4].
Owoce: Pękające klapkami torebki u Columellia lub żółtawo-białe jagody u Desfontainia^[4].

Systematyka

Ostatni wspólny przodek obu zaliczanych tu rodzajów rósł około 64 miliony lat temu^[2]. Współcześnie zaliczane tu rośliny różnią się tak znacznie, że w przeszłości sytuowane były we własnych rodzinach lub włączane do różnych^[4]. Rodzaj Columellia wyodrębniany jako rodzina Columelliaceae klasyfikowany był do różowców Rosales (system Cronquista z 1981)^[2], hortensjowców Hydrangeales (system Thorne'a z 1992 i system Takhtajana z 1997), skalnicowców Saxifragales (system Takhatajana z 1983) oraz szczeciowców Dipsacales (system Backlunda z 1996)^[6]. Desfontainia włączana była do loganiowatych Loganiaceae, ale bliskie, siostrzane pokrewieństwo z rodzajem Columellia potwierdziły badania molekularne, palinologiczne i z zakresu anatomii drewna^[4].

Badania molekularne wykazały, że rodzina jest siostrzana względem Bruniaceae w obrębie rzędu Bruniales^[2].

Podział rodziny na rodzaje^[7]

Columellia Ruíz & Pavón
Desfontainia Ruíz & Pavón

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-05] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-05] (ang.).
↑ ^a ^b James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – C. [dostęp 2018-12-05]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 616-617. ISBN 978-1-842466346.
↑ ^a ^b ^c Jon L.R. Every: Neotropical Desfontainiaceae. Royal Botanic Gardens, Kew, UK. [dostęp 2018-12-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)].
↑ ^a ^b Jon L.R. Every: Neotropical Columelliaceae. Royal Botanic Gardens, Kew, UK. [dostęp 2018-12-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
↑ List of Genera in COLUMELLIACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2018-12-05] (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-05] (ang.).

[apweb-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-05] (ang.).

[rev-3] James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – C. [dostęp 2018-12-05]. (ang.).

[christenhusz-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 616-617. ISBN 978-1-842466346.

[every2-5] Jon L.R. Every: Neotropical Desfontainiaceae. Royal Botanic Gardens, Kew, UK. [dostęp 2018-12-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)].

[every-6] Jon L.R. Every: Neotropical Columelliaceae. Royal Botanic Gardens, Kew, UK. [dostęp 2018-12-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].

[7] List of Genera in COLUMELLIACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2018-12-05] (ang.).

[4]

[5]

[2]

[1]

[3]

[6]

[7]