Wikipedia

Codex Athous Dionysius

Codex Athous Dionysious (Gregory-Aland no. Ω albo 045), ε 61 (von Soden)[1] – grecki kodeks uncjalny Nowego Testamentu z tekstem czterech Ewangelii, paleograficznie datowany na IX wiek. Kodeks przechowywany jest w klasztorze św. Dionizego (10) 55, na Górze Athos[2]. Zawiera marginalia oraz księgi liturgiczne. Tekst reprezentuje bizantyńską tradycję tekstualną, jest nisko oceniany przez biblistów i rzadko cytowany w krytycznych wydaniach Nοwego Testamentu.

Athous Dionysious
Ilustracja
Tekst J 21,15-22
Oznaczenie

Ω

Data powstania

IX wiek

Rodzaj

Kodeks majuskułowy

Numer

045

Zawartość

Ewangelie

Język

język grecki

Rozmiary

22 × 16 cm

Typ tekstu

tekst bizantyński

Kategoria

V

Miejsce przechowywania

Klasztor św. Dionizego

Opis

edytuj

Kodeks zawiera 259 pergaminowych kart (22 na 16 cm), z tekstem czterech Ewangelii[2][3]. Pergamin jest gruby, zapisany atramentem barwy brunatnej[4]. Tekst pisany jest w dwóch kolumnach na stronę, 19-22 linijek w kolumnie, 13-15 liter w linijce[2]. Tekst ewangelii zawiera tylko jedną lukę w Łk 1,15-28[5]. Litery są wielkie, pierwsze linijki pisane są czerwonym atramentem, występują inicjały. Tekst stosuje przydechy i akcenty[4]. Pisany jest uncjałą, która posiada cechy minuskuły[6].

Tekst ewangeliczny jest dzielony według dwóch systemów, według dłuższych jednostek, κεφαλαια (rozdziały), których numery umieszczono na marginesie bocznym, a w górnym marginesie ponad tekstem ewangelicznym znajdują się ich τιτλοι (tytuły rozdziałów). Przed każdą Ewangelią umieszczono ponadto listę κεφαλαια (spis treści). Tekst dzielony jest również według krótszych jednostek – Sekcji Ammoniusza (w Marku 234 sekcji), z odniesieniami do Kanonów Euzebiusza (pisane na marginesie pod numerami Sekcji Ammoniusza)[4].

Na końcu rękopisu umieszczone zostały księgi liturgiczne z żywotami świętych: Synaksarion i Menologium. Na marginesach oznakowane zostały teksty wykorzystywane do czytań liturgicznych, dzięki czemu rękopis został przystosowany do użytku liturgicznego. Przed każdą Ewangelią znajdują się portrety Ewangelistów. Zawiera ponadto noty muzyczne, noty marginalne i numery στιχοι na końcu każdej Ewangelii[4].

Tekst

edytuj

Grecki tekst kodeksu przekazuje tekst bizantyński, z pewną liczbą aleksandryjskich naleciałości. Hermann von Soden zaliczył go do rodziny tekstualnej K1, która jego zdaniem jest najwcześniejszą formą tekstu bizantyjskiego, i uznał go za trzeci dobry rękopis tekstu bizantyjskiego (po S i V)[7]. Aland nadał mu profil tekstualny 2081 1041/2 32 10S[2]. Profil ten oznacza, że kodeks wspiera tekst bizantyński przeciwko „oryginalnemu” w 208 miejscach, współbrzmi zarówno z tekstem bizantyńskim jak i „oryginalnym” w 104 miejscach, wspiera tekst „oryginalny” przeciwko bizantyńskiemu w 3 miejscach. Ponadto kodeks posiada 10 sobie właściwych wariantów. W oparciu o ten profil tekst rękopisu został zaklasyfikowany do kategorii V, co oznacza, że jest nieprzydatny dla odtworzenia oryginalnego tekstu Nowego Testamentu[8].

Według Claremont Profile Method, tj. metody wielokrotnych wariantów, należy do rodziny tekstualnej Kx (standardowy tekst bizantyński). Metodą tą przebadano jednak tylko trzy rozdziały Ewangelii Łukasza (1; 10; 20), przy czym w Łk 1 rękopis ma niepełny tekst[9]. Według Frederika Wissego nie istnieją wystarczające przesłanki dla utworzenia odrębnej rodziny tekstualnej dla grupy rękopisów pokrewnych z rękopisem 045 (jak chciał von Soden); całą tę grupę Wisse zaliczył do rodziny Kx, w ramach której tworzy grupę Cl Ω. Wisse potwierdził przypuszczenie von Sodena, że rękopis prezentuje wczesną formę rodziny Kx, jednak brakuje wystarczających przesłanek, by sądzić, że właśnie z niej wyewoluowały pozostałe formy rodziny Kx (jak chciał von Soden)[10]. Jednak ocena Wissego opiera się tylko na trzech rozdziałach Ewangelii Łukasza. Robert Waltz zaznaczył, że czas, w jakim powstał rękopis, sugeruje jednak, że jest to najwcześniejsza forma Kx[11].

Zawiera sporne, nie występujące w innych rękopisach teksty Mt 10,37b; 16,2b-3 (znaki czasu); Łk 22,43-44 (krwawy pot Jezusa); J 5,4 i Pericope adulterae (J 7,53-8,11). Mt 10,37b; Łk 22,43-44 i J 7,53-8,11 zostały oznakowane na marginesie obeliskiem (÷) jako wątpliwe[4]. Mt 21,20 został omyłkowo pominięty przez oryginalnego skrybę, lecz dodany został przezeń później na marginesie[12].

W Jana 1,28 przekazuje wariant βηθανια (zamiast βηθαβαρα), tak jak aleksandryjskie rękopisy[13]. W Jana 5,25 przekazuje „Syn Człowieczy” zamiast „Syn Boży”[14]. Nazwa miasta Nazaret jest transkrybowana na dwa sposoby, albo jako Ναζαρεθ (Łk 2,39.51; J 1,46.47)[13][15], jak w aleksandryjskich rękopisach, albo Ναζαρετ (Łk 1,26; 2,4), jak w bizantyjskich, Mojżesz jako Μωυσης (Mt 8,4; 17,3; 23,2; Łk 16,29.31; 24,27; J 1,45; 3,14; 5,46; 7,22.23; 9,28.29) albo Μωσης (J 5,45; 6,32), podobnie κραβαττον (J 5,8.9.10.11) i κραββατον (Mk 2,4.9.11.12)[16].

Historia

edytuj
 
Klasztor św. Dionizego

C.R. Gregory datował rękopis na wiek VIII lub IX[4]. Aland datował na wiek IX[17], INTF datuje na wiek IX[3].

Odkrywcą rękopisu jest Gregory, który odwiedził klasztor św. Dionizego na Athosie, widział rękopis 28 sierpnia 1886 roku i sporządził krótki jego opis[4]. W roku 1890 wciągnął go na listę rękopisów Nowego Testamentu i nadał mu siglum Ω[18]. W roku 1908 Gregory nadał mu siglum 045[1].

W 1921 Robert P. Blake sfotografował rękopis. Jego tekst był badany przez Mary W. Winslow, która skolacjonowała go w oparciu o fotografie wykonane przez Blake'a. Tekst rękopisu był kolacjonowany przeciwko textus receptus z wydania bpa Lloyda z 1701. Artykuł został wydany przez Kirsopp Lake'a oraz Silva Lake[19]. Russell Champlin oraz Jacob Greelings zbadali tekst rękopisu na tle pokrewnych rękopisów[20][21][22].

Rękopis jest cytowany w niektórych krytycznych wydaniach greckiego Nowego Testamentu. Był cytowany w UBS3[23]. Natomiast UBS4 nie cytuje go[24]. Nie był cytowany w NA26[25], NA27[26], NA28[27]. Krytycy tekstu są zdania, że rękopis jest nieprzydatny w próbach rekonstrukcji oryginalnego tekstu Nowego Testamentu, jest natomiast ważny dla poznania wczesnej historii tekstu bizantyńskiego[28].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Gregory 1908 ↓, s. 36.
  2. ↑ a b c d Aland i Aland 1989 ↓, s. 123.
  3. ↑ a b INTF: Kodeks 045 (GA). [w:] Liste Handschriften [on-line]. Münster Institute. [dostęp 2014-02-25].
  4. ↑ a b c d e f g Gregory 1900 ↓, s. 95.
  5. ↑ Metzger i Ehrman 2005 ↓, s. 86.
  6. ↑ Winslow 1932 ↓, s. 3.
  7. ↑ Soden: Die Schriften des Neuen Testaments. s. 718-721, 765-774.
  8. ↑ Aland i Aland 1989 ↓, s. 117.
  9. ↑ Wisse 1982 ↓, s. 52.
  10. ↑ Wisse 1982 ↓, s. 95.
  11. ↑ R. Waltz, Von Soden's Textual System Encyclopedia of Textual Criticism (2007)
  12. ↑ Winslow 1932 ↓, s. 7.
  13. ↑ a b Winslow 1932 ↓, s. 20.
  14. ↑ Winslow 1932 ↓, s. 21.
  15. ↑ Winslow 1932 ↓, s. 4.
  16. ↑ Jańczuk 2014 ↓, s. 82.
  17. ↑ Aland 1963 ↓, s. 41.
  18. ↑ C.R. Gregory, Prolegomena IX–XIII: Novum Testamentum Graece. Editio Octava Critica Maior, vol. III, Part 3 (1894), s 446.
  19. ↑ Lake & New, Six Collations 1932, s. VII.
  20. ↑ R. Champlin, Family E and Its Allies in Matthew 1967.
  21. ↑ J. Greelings, Family E and Its Allies in Mark 1968.
  22. ↑ J. Greelings, Family E and Its Allies in Luke 1968.
  23. ↑ K. Aland, M. Black, C. M. Martini, B. Metzger, A. Wikgren: The Greek New Testament. Wyd. 3. Stuttgart: United Bible Societies, 1983, s. XVII. ISBN 3-438-05113-3.
  24. ↑ B. Aland, K. Aland, J. Karavidopoulos, C. M. Martini, B. Metzger, A. Wikgren: The Greek New Testament. Wyd. 4. Stuttgart: United Bible Societies, 1993, s. 11*. ISBN 978-3-438-05110-3.
  25. ↑ E. Nestle K. Aland (pod red.): Novum Testamentum Graece. Wyd. 26. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1991, s. 49*-50*. ISBN 3-438-05100-1.
  26. ↑ Eberhard et Erwin Nestle: Novum Testamentum Graece. communiter ediderunt: B. et K. Aland, J. Karavidopoulos, C.M. Martini, B.M. Metzger. Wyd. 27. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 2001, s. 58*-59*.
  27. ↑ Eberhard et Erwin Nestle: Novum Testamentum Graece. communiter ediderunt: Barbara et Kurt Aland, Johanes Karavidopoulos, Carlo M. Martini, Bruce M. Metzger. Wyd. 28. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 2012, s. 62*-63*. ISBN 978-3-438-05140-0. [NA28]
  28. ↑ Wisse 1970 ↓, s. 67-75.

Bibliografia

edytuj
Wydania tekstu
  • Mary W. Winslow: Athos, Dionysiu 10 (Ω; Greg. 045; von Soden ε61), Gospels. W: Six Collations of New Testament Manuscripts. Kirsopp Lake & Silva New. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1932, s. 3-25.
Introdukcje do krytyki tekstu NT
  • Kurt Aland, Barbara Aland: Der Text des Neues Testaments. Einführung in die wissenschaftlichen Ausgaben sowie in Theorie und Praxis der modernen Textkritik. Wyd. 2. Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft, 1989. ISBN 3-438-06011-6. (niem.).
  • Caspar René Gregory: Textkritik des Neuen Testaments. T. 1. Leipzig: J.C. Hinrichs’sche Buchhandlung, 1900, s. 94–95. [dostęp 2010-03-18]. (niem.).
  • L. Jańczuk: Tekst Nowego Testamentu. [w:] Biblistyka.pl [on-line]. Academia.edu, 2014. s. 82.
  • Bruce M. Metzger, Bart D. Ehrman: The Text of the New Testament: Its Transmission, Corruption and Restoration. Wyd. 4. Oxford University Press, 2005, s. 86. ISBN 978-0195161229. (ang.).
  • Hermann von Soden: Die Schriften des Neuen Testaments, in ihrer ältesten erreichbaren Textgestalt hergestellt auf Grund ihrer Textgeschichte. T. 2. Berlin: Verlag von Arthur Glaue, 1902-1910. (niem.).
Listy rękopisów
Opracowania
  • Jacob Greelings. Family E and Its Allies in Matthew. „Studies and Documents”. XXIII, 1967. Salt Lake City, UT. 
  • Jacob Greelings, Family E and Its Allies in Mark „Studies and Documents”, XXXI, Salt Lake City, UT, 1968).
  • Jacob Greelings. Family E and Its Allies in Luke. „Studies and Documents”. XXXV, 1968. Salt Lake City, UT. 
  • Frederik Wisse. Family E and the Profile Method. „Biblica”. 51, s. 67-75, 1970. 
  • Frederik Wisse: The Profile Method for the Classification and Evaluation of Manuscript Evidence, as Applied to the Continuous Greek Text of the Gospel of Luke. William B. Eerdmans Publishing, 1982. ISBN 0-8028-1918-4. (ang.).
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Codex_Athous_Dionysius&oldid=59470793”