Cmentarz wojenny nr 190 – Janowice
Cmentarz wojenny nr 190 w Janowicach – austriacki, zabytkowy cmentarz z I wojny światowej w Janowicach, województwie małopolskim, powiecie tarnowskim, w gminie Pleśna. Jeden z ponad 400 zachodniogalicyjskich cmentarzy wojennych zbudowanych przez Oddział Grobów Wojennych C. i K. Komendantury Wojskowej w Krakowie. W VI okręgu tarnowskim cmentarzy tych jest 63[1].
 nr rej. A-467/M z 16.04.2009
| |
.jpg)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ cmentarza |
wojenny |
| Stan cmentarza |
nieczynny |
| Powierzchnia cmentarza |
726 m² |
| Liczba pochówków |
130 |
| Liczba grobów |
20+76 |
| Data otwarcia | |
| Architekt | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego  | |
Położenie na mapie gminy Pleśna  | |
 49°53′33,0″N 20°51′40,5″E/49,892500 20,861250
| |
Opis cmentarza
edytujZaprojektowany przez Heinricha Scholza jako odrębna kwatera na cmentarzu parafialnym. Znajduje się na zboczu i ma kształt wydłużonego prostokąta. Ogrodzenie tworzy kamienny mur nakryty betonowym daszkiem. Wejście przez niską, metalową, dwuskrzydłową furtkę. W naprzeciwległym do furtki boku cmentarza w wysuniętym na zewnątrz prostokąta trapezowym placyku główny pomnik cmentarza. Ma postać prostokątnej, betonowej ściany pomnikowej z dużą płaskorzeźbą ukrzyżowanego Chrystusa. W dolnej części ściany napis w języku niemieckim, w tłumaczeniu na język polski oznaczający: „Wrota śmierci prowadzą wiernych w nieśmiertelność. Szczęśliwi żegnają nas, dzięki których ofierze żyją”. Poniżej tego pomnika na środku cmentarza znajduje się odrębna mogiła z betonowym obrzeżem i dużą trapezową stelą zwieńczoną łacińskim krzyżem. Umieszczona na niej tablica inskrypcyjna informuje, że jest to mogiła 11 żołnierzy o nieznanych nazwiskach, którzy polegli we wrześniu 1939 r. w walce z hitlerowskim najeźdźcą.
Groby żołnierzy poległych w I wojnie światowej w trzech długich, równoległych rzędach. Nagrobki w postaci betonowych cokołów z tabliczkami imiennymi i żeliwnymi krzyżami trzech rodzajów:
- jednoramienne krzyże maltańskie z wieńcem laurowym i datą 1914,
- dwuramienne krzyże lotaryńskie z wieńcem laurowym i datą 1914,
- wyższe, jednoramienne krzyże łacińskie z okrągłą, zębatą glorią i tabliczką imienną.
-
Ściana pomnikowa -
Nagrobki z krzyżami maltańskim i lotaryńskim -
Fragment cmentarza
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Polegli
edytujW 20 grobach zbiorowych i 76 pojedynczych pochowano tu 114 żołnierzy armii austro-węgierskiej i 16 żołnierzy armii rosyjskiej[2].
Losy cmentarza
edytujPo II wojnie światowej ranga cmentarza z początku wieku w świadomości społeczeństwa i władz zmalała, przybyły bowiem nowe cmentarze i dramatyczne historie kolejnej wojny. Cmentarz uległ w naturalny sposób niszczeniu przez czynniki pogody i roślinność. Dopiero od lat 90. XX w zaczęto bardziej dbać o cmentarze z I wojny światowej[1]. W latach 2000–2001 cmentarz został odnowiony ze środków Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. W 2009 r. został wciągnięty na listę zabytków nieruchomych. W 2018 roku cmentarz był w bardzo dobrym stanie[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Roman Frodyma: Galicyjskie cmentarze wojenne. Tom II. Okolice Tarnowa (okręgi V-VII). Pruszków: Rewasz, 1997. ISBN 83-85557-38-5.
- ↑ Jerzy J.P. Drogomir: Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915 (1918). Tom 3. Tarnów: Muzeum Okręgowe w Tarnowie, 2005. ISBN 83-85988-57-2.
- ↑ Zachodniogalicyjskie cmentarze I wojny światowej. [dostęp 2018-06-22].