Cmentarz katolicki św. Wojciecha w Łodzi
Cmentarz rzymskokatolicki św. Wojciecha w Łodzi – cmentarz położony w południowej części Łodzi, przy ulicy Kurczaki 81 – popularnie nazywany „cmentarzem na Kurczakach”.
 Główna aleja cmentarza | |
| Nazwa pełna |
Cmentarz rzymskokatolicki pw. św. Wojciecha w Łodzi |
|---|---|
| Państwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Kurczaki 81 |
| Typ cmentarza |
wyznaniowy |
| Wyznanie |
rzymskokatolicki |
| Stan cmentarza |
czynny |
| Powierzchnia cmentarza |
12,2 ha |
| Data otwarcia |
pocz. XX w.[1] |
| Zarządca |
Kuria Biskupia Diecezji Łódzkiej |
Położenie na mapie Łodzi  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
 51°43′03,61″N 19°29′55,95″E/51,717669 19,498875
| |
Historia
edytujCmentarz został założony na początku XX wieku. Najstarszy nagrobek tej nekropolii pochodzi z roku 1906, ale inskrypcja na nim jest nieczytelna. Początkowo chowano tu niewielu zmarłych (poniżej stu rocznie), przede wszystkim biedotę z Chojen.
Przy głównej alei cmentarza znajduje się zbiorowa mogiła żołnierzy poległych w 1939 roku.
Podczas II wojny światowej, od 1 czerwca 1942 roku do końca okupacji niemieckiej w Łodzi (19 stycznia 1945 r.), przeznaczony był wyłącznie dla pochówków Polaków. Obok cmentarza przy ul. Rzgowskiej był jednym z dwóch miejsc pochówków Polaków zmarłych na terenie Łodzi[a]. W tym okresie pochowano tu ponad 17 tys. osób[1], m.in. Marię Wedmanową, członkinię PPR zakatowaną przez łódzkie Gestapo. Chowano tutaj również więźniów zmarłych w więzieniu na Radogoszczu w Łodzi[b].
Przy głównej alei cmentarza znajduje się okazały – zgodnie z tradycją romską – grobowiec króla Cyganów, Kwieka Bango, z lat 60. XX wieku[1][2].
Najwięcej pochówków na tym cmentarzu zaczęto odnotowywać od połowy lat 70. XX w., po wybudowaniu w tym rejonie dużego osiedla mieszkaniowego.
2 grudnia 2023 roku na cmentarzu pomnik Pamięci Dzieci Polskich – Ofiar Niemieckich Obozów na terenie Łodzi i okolic, wg projektu Macieja Jagodzińskego-Jagenmeera, upamiętniający około 500 polskich dzieci, które zginęły w utworzonych przez hitlerowców obozach w Łodzi oraz Konstantynowie Łódzkim. Pomnik odsłonięto z okazji 81. rocznicy powołania obozu koncentracyjnego przeznaczonego dla polskich dzieci – Kinder-KL Litzmannstadt[3].
-
Grobowiec Kwieka Bango -
Grób jednego z więźniów Radogoszcza – Stefana Pikaly
Uwagi
edytuj- ↑ Było to związane również z tym, że w powojennych planach nazistów dotyczących Łodzi (Litzmanstadtu) rejon Chojen został przeznaczony do wyłącznego zamieszkania Polaków (por. Tad. Bojanowski, Łódź pod okupacją niemiecką w latach II wojny światowej, 1939–1945. Łódź 1992, s. 196.)
- ↑ Dokładna liczba tych pochówków nie jest znana, ponieważ w ewidencji pochówków nie odnotowywano miejsca pochodzenia zwłok. Kwestia ta jest przedmiotem stałego ustalania pracowników Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, oddz. „Radogoszcz”. W tym kontekście można w tymże oddziale uzyskać szybką informację o pochówkach – na razie tylko mężczyzn od 16 r.ż. – w okresie od czerwca 1942 do 19 stycznia 1945 roku.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Lewkowska i Walczak 1996 ↓, s. 35–36.
- ↑ Roma historical and cultural heritage sites in Poland. United States Commission for the Preservation of America’s Heritage Abroad. s. 39. [dostęp 2018-09-23]. (ang.).
- ↑ Na Cmentarzu św. Wojciecha w Łodzi odsłonięto pomnik „Pamięci Dzieci Polskich – Ofiar Niemieckich Obozów na terenie Łodzi i okolic" - Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego - Portal Gov.pl [online], Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego [dostęp 2023-12-04] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Tadeusz Bojanowski: Łódź pod okupacją niemiecką w latach II wojny światowej, 1939-1945. Łódź: 1992, s. 196. ISBN 83-7016-630-X.
- Anna Lewkowska, Wojciech Walczak: Zabytkowe cmentarze; woj. łódzkie. Warszawa: Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu, 1996, seria: Zabytkowe cmentarze i mogiły w Polsce. ISBN 83-85548-49-1.