Cmentarz ewangelicki w Pabianicach
Cmentarz ewangelicko-augsburski w Pabianicach – cmentarz parafii ewangelicko-augsburskiej świętych Piotra i Pawła w Pabianicach. Położony jest w północnej części zespołu pabianickich nekropolii. Do wejścia głównego, od strony ulicy Orlej, prowadzi mała ulica Ewangelicka.
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Ewangelicka 2/4 |
| Typ cmentarza |
wyznaniowy |
| Wyznanie | |
| Stan cmentarza |
czynny |
| Data otwarcia |
ok. 1830 |
| Zarządca | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie powiatu pabianickiego  | |
Położenie na mapie Pabianic  | |
 51°39′50,15″N 19°21′18,87″E/51,663931 19,355242
| |
Historia
edytujData powstania cmentarza nie jest dokładnie znana. Został założony po objęciu pabianickiej parafii protestanckiej przez pastora Daniela Biedermanna, tj. po roku 1832. W 1833 r. teren cmentarza został otoczony parkanem. Na przestrzeni XIX wieku był kilkakrotnie powiększany. Najwięcej grobów przybyło w 1852 r. podczas epidemii cholery. Około roku 1870 przeniesiono tam dzwonnicę znajdująca się wcześniej obok kościoła parafialnego. Obecnie dokonywane są pochówki zmarłych różnych wyznań, nie tylko protestantów.
Kaplica – mauzoleum
edytujBudynek projektu Johannesa Wendego został wzniesiony w latach 1907–1909. Ufundowała go Zofia Kindler po śmierci swego męża Ludwika (syna Rudolfa Kindlera). W swym pierwotnym założeniu miał pełnić funkcję mauzoleum fabrykanckiego rodu Kindlerów. Ówczesne prawo nie przewidywało jednak możliwości pochówków w mauzoleach i kaplicach osób nieposiadających tytułów książęcych, królewskich lub biskupich. Fundatorka przekazała więc obiekt parafii ewangelickiej, która przeznaczyła go na kaplicę pogrzebową. W tej formie funkcjonuje współcześnie. Jest wpisana do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Łódzkiego pod nr A/375 z dnia 16.12.1998.
Kaplicę wykonano w stylu postsecesyjnego modernizmu (błędnie określany jako styl neomauretański) na wzór kościoła św. Leopolda w wiedeńskim Steinhofie. Budowla została postawiona na planie kwadratu i zwieńczona półkolistą absydą. W czterech narożnikach znajdują się wieże będące pylonami. Całość nakryta jest dachem w kształcie kopuły. Boniowana fasada jest podzielona szerokim gzymsem i pilastrami. Wnętrze tworzy jedna nawa wraz z emporą, zdobioną girlandami i wieńcami. W oknach znajdują się witraże. Największy z nich, w oknie nad wejściem głównym, przedstawia anioły unoszące urnę, co ma symbolizować zapowiedź zmartwychwstania.
Nagrobki
edytujNa pabianickim cmentarzu ewangelickim znajdują groby pabianickich rodzin, przybyłych do miasta podczas rozkwitu potęgi przemysłowej w XIX wieku, fabrykantów, pastorów i innych osób trwale związanych z historią miasta. Swoją mogiłę ma tu między innymi Ludwik Schweikert, założyciel zakładu farmaceutycznego, istniejącego do dziś jako Polfa, Eduard Vortheil, pionier kinematografii na ziemiach polskich, który posiadał pierwszy w historii Imperium Rosji certyfikat na operowanie kamerą filmową[1] oraz filantrop i fabrykant Teodor Ender.
Od początku XXI wieku zabytkowe nagrobki są sukcesywnie odnawiane.
| Grób | Osoby |
|
Kwatera rodziny Enderów, współtwórców pabianickiego przemysłu bawełnianego w XIX wieku, zasłużonych działaczy społecznych |
 
|
Kwatera członków rodziny Krusche, współwłaścicieli największej fabryki włókienniczej w Pabianicach. |
 
|
Grobowce członków fabrykanckiej rodziny Kindlerów |
  
|
Zabytkowe nagrobki pabianiczan |
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ E.J.VORTHEIL [online], W kinie „MAZUR”, 23 września 2011 [dostęp 2023-02-13] (pol.).
Bibliografia
edytuj- „Co nam zafundowała Zofia Kindler?” W: „Życie Pabianic” z 25.10.2011 s. 18
- „Karol Johannes Wende” w: „Moje Miasto Pabianice” z 17.04.2012 s. 19
- Wycieczka na cmentarz ewangelicki w Pabianicach [online] [zarchiwizowane z adresu 2004-09-02].
- Cmentarze chrześcijańskie w Pabianicach
- Dariusz Bruncz, Parafia Ewangelicko-Augsburska św. Piotra i św. Pawła w Pabianicach [online], Ekumenizm.pl, 27 stycznia 2004 [zarchiwizowane z adresu 2013-05-03].