Cmentarz Bawarczyków w Toruniu
Cmentarz Bawarczyków w Toruniu – nieistniejący cmentarz wojskowy w Toruniu, położony u zbiegu ulic Legionów i Bawarczyków[1].
 Obelisk poświęcony bawarskim obrońcom Torunia z 1813 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
zbieg ul. Legionów i ul. Bawarczyków |
| Typ cmentarza |
wojenny |
| Stan cmentarza |
nieistniejący |
| Data otwarcia |
1813 |
Położenie na mapie Torunia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
 53°01′09″N 18°36′06″E/53,019167 18,601667
| |
Cmentarz powstał w 1813 roku po obronie Torunia przed połączonym korpusem rosyjsko–pruskim. Pogrzebano na nim 920 żołnierzy bawarskich poległych podczas tej bitwy, a także zmarłych na skutek chorób i głodu[2]. Wkrótce popadł w zapomnienie[1]. 26 maja 1888 roku na jego terenie odsłonięto obelisk ku czci żołnierzy, ufundowany przez władze Bawarii[3].
W latach 80. XIX wieku cmentarzem nazywano symboliczny fragment wokół pomnika. Jeszcze za czasów pruskich teren cmentarza był traktowany jako dzikie wysypisko śmieci[4]. Po 1920 roku obszar ten był niszczony przez ludność polską, utożsamiających pomnik i cmentarz z zaborcą pruskim[1]. W październiku 1928 roku mjr Witold Sztark ze Szkoły Podchorążych Artylerii rozpoczął działania w celu uporządkowania terenu[5]. Dzięki jego staraniom teren oczyszczono, zaś kamień pomnika odnowiono[4].
W latach 1950–1951 na terenie cmentarza wybudowano szkołę. Podczas prac budowlanych odnajdywano ludzkie szczątki[6]. Budowa zatarła materialne ślady cmentarza Bawarczyków. Jedyną pozostałością po nim jest pomnik[4]. W grudniu 2003 roku pomnik, dla lepszej ekspozycji, został przeniesiony o kilkadziesiąt metrów na skwer sąsiadujący ze szkołą[7].
W 2016 roku w południowej części byłego cmentarza rozpoczęto budowę budynku mieszkalnego, podczas której wydobyto szczątki ponad 55 osób, m.in. spore fragmenty czaszek[8]. W 2017 roku społecznicy zaproponowali, by odnalezione szczątki uroczyście pochować na Cmentarzu Garnizonowym. Wydarzenie miało się odbyć w porozumieniu z rządem Bawarii. Do sierpnia 2019 roku nie doszło do uroczystego pochówku[9].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c Cmentarz Bawarczyków, ul. Legionów 19-21 [online], torunskiecmentarze.pl [dostęp 2023-08-13].
- ↑ Niedzielska 1992 ↓, s. 68.
- ↑ Ziółkiewicz i Paczuski 2002 ↓, s. 17.
- ↑ a b c Niedzielska 1992 ↓, s. 70.
- ↑ Niedzielska 1992 ↓, s. 69.
- ↑ Orłowski 2019 ↓, s. 18.
- ↑ Pomnik Bawarczyków po renowacji [online], torun.pl, 24 sierpnia 2004 [dostęp 2023-08-13].
- ↑ Szymon Spandowski, Szczątki dziesiątek osób przy Bawarczyków w Toruniu [online], plus.nowosci.com.pl [dostęp 2023-08-13].
- ↑ Orłowski 2019 ↓, s. 19.
Bibliografia
edytuj- Magdalena Niedzielska, Toruńskie cmentarze, Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 1992, ISBN 83-85196-66-8.
- Marcin Orłowski, „Niech ci ziemia lekką będzie”, czyli rozważania toruńskie o zalewaniu przeszłości betonem zapomnienia, [w:] Katarzyna Kluczwajd, Michał Pszczółkowski (red.), Zabytki toruńskie młodszego pokolenia. Toruńskie miejsca do mieszkania i (za)pamiętania: domy, pomniki, cmentarze, Toruń: Stowarzyszenie Historyków Sztuki, 2019, ISBN 978-83-953155-4-1.
- Antoni Ziółkiewicz, Adam Paczuski, Pomniki Torunia, Toruń: Wydawnictwo Regionalnego Ośrodka Studiów i Ochrony Środowiska Kulturalnego w Toruniu, 2002, ISBN 83-87768-85-5.