Bruzdniczek cienkokapeluszowy
Bruzdniczek cienkokapeluszowy (Clitopilus scyphoides (Fr.) Singer) – gatunek grzybów należący do rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
bruzdniczek cienkokapeluszowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Clitopilus scyphoides (Fr.) Singer Farlowia 2(4): 554 (1946) | |
,_to_serve_as_an_atlas_to_the_%22Handbook_of_British_Fungi%22_(Pl._345)_(8723366380).jpg)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Clitopilus, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1821 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus scyphoides. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1946 r. Rolf Singer przenosząc go do rodzaju Clitopilus[1].
Synonimów ma około 20. Niektóre z nich[2]:
- Clitocybe scyphoides (Fr.) P.D. Orton 1960
- Clitopilus giovanellae var. omphaliiformis Joss. 1955
- Clitopilus intermedius Romagn. 1954
- Clitopilus scyphoides f. omphaliiformis (Joss.) Noordel. 1984
- Clitopilus scyphoides f. reductus Noordel. 1984
- Clitopilus scyphoides var. intermedius (Romagn.) Noordel. 1984
- Clitopilus scyphoides var. omphaliiformis (Joss.) E. Ludw. 2001
- Clitopilus scyphoides var. reductus (Noordel.) E. Ludw., 2001
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r[3].
Morfologia
edytujBardzo cienki, o średnicy 5–15 mm, początkowo wypukły, potem wyprostowany, w końcu mniej lub bardziej lejkowato wklęsły, niehigrofaniczny. Powierzchnia biała, matowa, nieprzeźroczysta (blaszki nie prześwitują), lekko chropowata lub aksamitna (pod lupą)[4].
Blaszkowy. Blaszki w liczbie 20–35, umiarkowanie odległe, zbiegające, o szerokości do 4 mm. Początkowo są białe, później różowobrązowe z przebarwionym ostrzem[4].
Wysokość 5–20 mm, średnica 0,5–2 mm, cylindryczny czasami z lekko nabrzmiałą podstawą, centralny, mimośrodowy lub boczny. Czasami brak trzonu. Powierzchnia naga lub delikatnie oprószona (pod lupą), od hialinowej (przeźroczystej i bezbarwnej) do bladożółtej[4].
Bardzo cienki, biały, o mącznym zapachu i smaku[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki o rozmiarach 6,0–8,5 × 3,5–9,0 (11) μm. Kształt elipsoidalny z wyraźnymi żebrami na powierzchni. Podstawki 4-sterygmowe, o rozmiarach 15–30 × 5–10 μm. Strzępki w zewnętrznej warstwie kapelusza są cylindryczne, o grubości 2–5 μm, cylindryczne, splątane. Pigmentu brak[4].
Występowanie i siedlisko
edytujW Europie jest szeroko rozprzestrzeniony[4]. W Polsce rozprzestrzenienie i częstość występowania nie są znane. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano 5 stanowisk, wszystkie dawne – od 1898 do 1953 r.[3]. Więcej i aktualnych stanowisk tego gatunku podają natomiast hobbyści na internetowej stronie Atlasu grzybów Polski. Bruzdniczek cienkokapeluszowy jest tutaj zaliczony do grzybów chronionych i zagrożonych[5].
Występuje pojedynczo lub w małych grupach, na ziemi lub na szczątkach roślin i mchów na słabo zarośniętych pastwiskach, a także w lasach liściastych, zwłaszcza na glebie piaszczystej[4].
Znaczenie
edytujSaprotrof. Zawiera substancję o nazwie pleuromutylina, charakteryzującą się właściwościami antybiotycznymi oraz przeciwwirusowymi, aktywnymi także w stosunku do wirusa grypy PRg[6].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2018-12-06] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2018-12-06] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
- ↑ a b c d e f g Mycobank. Clitopilus scyphoides [online] [dostęp 2018-12-06] (ang.).
- ↑ Atlas grzybów Polski [online] [dostęp 2018-12-06] (ang.).
- ↑ Grażyna Końska, Halina Komorowska. Lecznicze działanie grzybów. Wszechświat. Czasopismo przyrodnicze, t 110, nr 7-9/2009