Clayton Bissell
Clayton Lawrence Bissell (ur. 29 czerwca 1896 w Kane w stanie Pensylwania, zm. 24 grudnia 1972 w Murfreesboro) – amerykański generał major Sił Powietrznych armii Stanów Zjednoczonych, doktor praw.
| |
 generał major
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1917–1950 |
| Siły zbrojne |
|
| Jednostki |
148th Aero Squadron |
| Stanowiska |
obserwator wojskowy |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
                      
| |
.svg){kind=small}
Życiorys
edytuj
W 1917 ukończył Valparaiso University w Valparaiso z tytułem doktora praw. Następnie podczas I wojny światowej trafił do United States Army Air Service. Przydzielony do 148th Aero Squadron, latając na myśliwcu Sopwith Camel zestrzelił 6 niemieckich samolotów Fokker D.VII, co zapewniło mu tytuł asa myśliwskiego[1]. W 1919 objął dowództwo nad jednostką 639th Aero Squadron w okupowanych Niemczech. Później służył w sztabie gen. Mitchella. W 1922 odbył pierwszy udany lot nocny z Waszyngtonu do Nowego Jorku.
Podczas II wojny światowej od stycznia 1942 służył jako doradca powietrzny gen. Josepha Stilwella w Chinach, w sierpniu 1942 objął dowództwo 10. Armii Lotniczej (10th Air Force) w Indiach i Birmie. Powrócił do USA w sierpniu 1943. We wrześniu 1943 został asystentem szefa sztabu Army Intelligence United States Air Force w Waszyngtonie i służył tam do końca wojny.
Od lutego 1944 do stycznia 1946 generał Bissel pełnił funkcję zastępcy szefa wywiadu Wydziału Wojny G-2 (wywiad) Sztabu Generalnego[2]. W tym okresie, 22 maja 1945, ppłk John H. Van Vliet Jr. (który 13 maja 1943 jako jeniec oflagu został przewieziony do Katynia i był świadkiem ekshumacji ofiar pomordowanych polskich oficerów z 1940), przekazał mu raport (tzw. „Raport van Vlieta”; ang. Van Vliet Report), w którym stwierdził, że odpowiedzialność za zbrodnię katyńską ponosi ZSRR[3][4][5]. Tuż przed przekazaniem mu raportu przez płk Van Vlieta Rząd RP na uchodźstwie odznaczył gen. Bissela Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Bissel nakazał van Vlietowi milczenie i utajnił raport, nadając mu klauzulę „Top Secret” („ściśle tajne”)[3]. W późniejszym czasie raport został utrzymany w tajemnicy, po czym zaginął[6].
W 1952 Bissel wyjaśniał przed Komisją Katyńską Kongresu USA, że utajnił raport van Vlieta, by nie wywoływać napięć w stosunkach amerykańsko-radzieckich (dosł. widziałem w nim wielkie potencjalne źródło kłopotliwej sytuacji[7]), ponieważ Stany Zjednoczone liczyły na udział ZSRR w wojnie z Japonią[8][9] (z uwagi na ówczesną sytuację Polska nie mogła wziąć udziału w wojnie przeciw Japonii, zaś Rosja tak). Ponadto generał wskazał na fakt, że w ówczesnym czasie była negocjowana treść Karty Narodów Zjednoczonych i według niego ujawnienie raportu oraz obciążenie nim ZSRR utrudniłoby uzyskanie konsensusu w tej sprawie[7].
W kwietniu 1950 ppłk van Vliet skierował list do Pentagonu, prosząc o informację, gdzie znajduje się jego raport z 1945, po czym otrzymał odpowiedź, że odnalezienie dokumentu nie jest możliwe. W 1950 poproszono go, by napisał nowy, drugi raport[10]. Raport został odtworzony przez van Vlieta 11 maja 1950, oznaczony tym razem jako „tajny” i przekazany Komisji Katyńskiej Kongresu USA[3]. Podpułkownik wyraził w nim identyczne wnioski jak w pierwszym raporcie z 1945 wskazując Rosjan jako wykonawców zbrodni katyńskiej. W 1952 van Vliet zeznawał przed Komisją Kongresu jako świadek i ponownie potwierdził odpowiedzialność ZSRR za zbrodnię katyńską[11]. Zniknięcie pierwszego raportu van Vlieta z archiwów Pentagonu wiązane jest przez niektórych autorów z działalnością Algera Hissa (1904–1996), radzieckiego szpiega zatrudnionego w amerykańskim Departamencie Stanu[10].
Po zakończeniu wojny Clayton Bissell w maju 1946 został attaché lotniczym w Londynie. W październiku 1948 powrócił do USA. Później został wysłany do okupowanych Niemiec do kwatery głównej wojsk amerykańskich w Wiesbaden, gdzie pozostał do kwietnia 1950. Przeszedł na emeryturę 1 listopada 1950 w randze generała majora.
Został pochowany na Cmentarzu Narodowym w Arlington, w stanie Wirginia.
Odznaczenia
edytuj- Command Pilot Wings
- Krzyż za Wybitną Służbę
- Distinguished Service Medal
- Silver Star
- Distinguished Flying Cross (Stany Zjednoczone)
- Air Medal
- Army Commendation Medal
- World War I Victory Medal
- Army of Occupation of Germany Medal
- American Defense Service Medal
- American Campaign Medal
- Asiatic-Pacific Campaign Medal
- European-African-Middle Eastern Campaign Medal
- World War II Victory Medal
- Army of Occupation Medal
- National Defense Service Medal
- Komandor Wojskowego Orderu Imperium Brytyjskiego
- Distinguished Flying Cross (Wielka Brytania)
- Krzyż Zasługi Wojennej (Włochy)
- Kawaler Orderu Korony Włoch (Włochy)
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (Polska, 1945, przyznany przez władze RP na uchodźstwie)
- Wielki Oficer Orderu Zasługi Chile II Klasy (Chile)
Przypisy
edytuj- ↑ Above the Trenches: A Complete Record of the Fighter Aces and Units of the British Empire Air Forces 1915-1920. p. 78.
- ↑ Powojenne reperkusje Katynia. Polityka rządów amerykańskiego i brytyjskiego w sprawie zbrodni katyńskiej. W: Janusz Zawodny: Katyń. Paryż: Editions Spotkania, 1989, s. 146. ISBN 2-86914-043-6.
- ↑ a b c Madden Committee, Witnesses' Testimonies, John H. van Vliet Jr. (February 4, 1952 – Washington, D.C.). electronicmuseum.ca. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)]. electronicmuseum.ca [dostęp 2011-08-11]
- ↑ Powojenne reperkusje Katynia. Polityka rządów amerykańskiego i brytyjskiego w sprawie zbrodni katyńskiej. W: Janusz Zawodny: Katyń. Paryż: Editions Spotkania, 1989, s. 147. ISBN 2-86914-043-6.
- ↑ Aneks. Dokument nr 4 (wywiad z pułkownikiem Johnem H. Van Vliet z 5 grudnia 1988). W: Janusz Zawodny: Katyń. Paryż: Editions Spotkania, 1989, s. 192-193. ISBN 2-86914-043-6.
- ↑ Powojenne reperkusje Katynia. Polityka rządów amerykańskiego i brytyjskiego w sprawie zbrodni katyńskiej. W: Janusz Zawodny: Katyń. Paryż: Editions Spotkania, 1989, s. 150-151. ISBN 2-86914-043-6.
- ↑ a b Powojenne reperkusje Katynia. Polityka rządów amerykańskiego i brytyjskiego w sprawie zbrodni katyńskiej. W: Janusz Zawodny: Katyń. Paryż: Editions Spotkania, 1989, s. 151. ISBN 2-86914-043-6.
- ↑ Janusz Zawodny, The Katyn Forest Massacre: Morals in American Foreign Policy, [w:] The Minnesota Review, 1963, 3 (2), str. 228–236
- ↑ The Katyn Controversy: Stalin's Killing Field. cia.gov. [dostęp 2014-07-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (17 stycznia 2010)]. (ang.).
- ↑ a b Władimir Abarinow, Oprawcy z Katynia, Kraków 2007 (ISBN 978-83-240-0792-9), str. 223–224
- ↑ Select Committee on the Katyn Forrest Massacre, Final Report, House Report No. 2505) – December 22, 1952. APPENDIX – Excerpts from Interim Report, July 2, 1952. electronicmuseum.ca. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-23)]. electronicmuseum.ca [dostęp 2014-08-06]
Bibliografia
edytuj- Aneks. Dokument nr 4 (wywiad z pułkownikiem Johnem H. Van Vliet z 5 grudnia 1988). W: Janusz Zawodny: Katyń. Paryż: Editions Spotkania, 1989, s. 184-195. ISBN 2-86914-043-6.
- Clayton Bissell. theaerodrome.com. [dostęp 2014-07-23]. (ang.).
- Clayton Bissell. airforce.togetherweserved.com. [dostęp 2014-07-23]. (ang.).
- Major General Clayton Bissell. militarymemorialmuseum.com. [dostęp 2014-07-23]. (ang.).