Cippus Perusinus
Cippus Perusinus (tł. z łac. Kamień graniczny z Perugii[1]) – kamienna tablica z trawertynu odkryta na wzgórzu San Marco, obecnie w Perugii we Włoszech, w 1822 roku. Tablica nosi na sobie wyrytych 46 linii tekstu (24 wersy na awersie i 22 na lewym boku tablicy; 130 słów) w języku etruskim charakterystycznym dla północnej Etrurii, czyta się od prawej do lewej.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Data budowy |
III/II w. p.n.e. |
Położenie na mapie Włoch  | |
 43°07′39″N 12°21′57″E/43,127500 12,365833
| |
Przyjmuje się, że tekst był poświęcony prawnemu kontraktowi (arbitrażowi) między etruskimi rodzinami Velthina (z Perugii) i Afuna (z Chiusi), w związku z dzieleniem albo wykorzystaniem własności na której leżał grobowiec należący do rodu Velthina.
Za datę powstania przyjmuje się III lub II wiek p.n.e. Ze względu na dużą ilość tekstu stanowi jedno z niewielu tak cennych źródeł do poznania języka etruskiego. Kamień obecnie przechowywany jest w Museo archeologico nazionale dell'Umbria w Perugii.
Oryginalny tekst
edytuj
- Awers:
- Teurat tan-na larezu-l am-e vaχr.
- Lautn Velθina-ś, eśt-la Afuna-s, slel eθ car-u tezan,
- fuśler-i tesn-ś tei-ś Raśne-ś ipa am-a hen.
- Naper XII Velthinaθur-aś ar-aś,
- peraścem-ul mlesc-ul, zuci enesc-i ep-l, tular-u.
- Aule-śi, Velθina-ś Arzna-l, clen-śi,
- θi-i θi-l ścuna cen-u, epl=c feli=c Larθal-ś Afuni-ś,
- clen, θunχul θe fala-ś.
- Χi=em fuśl-e, Velθina hinθa cap-e, muni=cle-t, mas-u,
- naper śran=c tl, θi-i falś-ti.
- Veltina hut naper penez-ś mas-u.
- Acnina cl-el Afuna, Velθina mler zin-ia.
- In temam-er cn-l Velθina zi-a śaten-e tesn-e,
- Eca Velθinaθur-aś θaura hel-u tesn-e Raśn-e ce-i.
- Tesn-ś tei-ś Raśne-ś χimθ, śpel θuta ścu-na, Afuna men-a hen.
- Naper ci cn-l har-e ut-uś-e.
- lewy bok:
- Velθina śatena zuci enesc-i ipa spelane-θi fulum-χva.
- spel-θi, rene-θi.
- Esta=c Velθina, acil-un-e, tur-un-e, ścu-n-e.
- Ze-a zuci enesc-i aθumi=cś.
- Afuna-ś penθ-na am-a.
- Velθina, Afun[a]θur, un-i ei-n zeri, una cla θi-l θunχulθ-l.
- Iχ ca ceχa ziχ-uχ-e.[2]
- Velθina śatena zuci enesc-i ipa spelane-θi fulum-χva.
Bibliografia
edytuj- Giulio M. Facchetti, Frammenti di diritto privato etrusco, Firenze, Olschki, 2000 (wł.)
- Bonfante, Giuliano, Bonfante, Larissa, The Etruscan Language: an Introduction, Manchester 2002, ISBN 0-7190-5540-7
- The Cippus of Perugia (ang.), Il Cippo di Perugia (wł.) na stronie muzeum
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Cippus: 1) ostrosłup 2) słup graniczny 3) nagrobek 4) palisada; Janusz Sondel, Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Kraków 2009, ISBN 97883-242-0895-1, włoskie il cippo to kamień
- ↑ Próba tłumaczenia na język angielski: Mel Copeland, Translation of the Cippus Perusinus, 5th Century B.C. 1981, (ang.)