Cieśnina Kunaszyrska
Cieśnina Kunaszyrska[1][a] (jap. 根室海峡 Nemuro-kaikyō; ros. Кунаширский пролив, Kunaszyrskij proliw) − cieśnina morska oddzielająca rosyjską wyspę Kunaszyr (jap. Kunashiri) w archipelagu Kuryli od półwyspu Shiretoko na japońskiej wyspie Hokkaido.
 Zmiany pór roku w cieśninie Nemuro w 2008 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Akweny • Łączy wody • Z wodami |
|
| Lądy • Oddziela • Od |
|
| Wymiary • długość • szerokość |
|
| Głębokość • maksymalna |
|
| Miejscowości nadbrzeżne |
Rausu, Shibetsu |
Położenie na mapie Japonii  | |
Położenie na mapie Rosji  | |
 44°00′N 145°19′E/44,000000 145,316667
| |
Od 1945 roku przez środek cieśniny biegnie granica morska pomiędzy obu państwami. Jest traktowana arbitralnie ze względu na brak traktatu pokojowego po zakończeniu II wojny światowej oraz spór terytorialny o kilka wysp archipelagu Kuryli Południowych (jap. Hoppō-ryōdo, tłum. Terytoria Północne). Sytuacja ta tworzy rozbieżności i nieporozumienia w międzynarodowym nazewnictwie geograficznym tego regionu oraz okresowe napięcia w stosunkach dwustronnych.
Rosyjskie oraz zachodnie mapy i źródła używają nazw Kunaszyrskij proliw[b] i Nemuro[2] dla zwężenia powierzchni wodnej między wyspami Kunaszyr i Hokkaido, od wyjścia cieśniny na Morze Ochockie do połączenia z cieśniną zwaną po rosyjsku proliw Izmieny (jap. Notsuke-suidō), która dzieli obie wyspy na wysokości miasteczka portowego Shibetsu[c] i półwyspu Notsuke oraz południowego wybrzeża wyspy Kunaszyr (wieś Gołownino i półwysep Wiesłowskij). Odcinek ten ma długość 74 km. Szerokość cieśniny wzrasta stopniowo ku północy, od 24 km do 43 km. Podobnie wzrasta głębokość − na południu, w okolicach proliwu Izmieny wynosi 17-20 m, na północy natomiast sięga do 2500 m[3].
Źródła japońskie określają nazwą Nemuro całe[4] przejście wodne łączące Morze Ochockie i Ocean Spokojny, od przylądka Shiretoko do przylądka Nosappu na półwyspie Nemuro[5] i dzielą je na trzy części:
- północną, łączącą się bezpośrednio z Morzem Ochockim. U wyjścia do tego morza jest ona najszersza (24–43 km) i najgłębsza (ok. 2500 m). Obejmuje obszar wodny pomiędzy japońskim półwyspem Shiretoko a równolegle do niego biegnącym wybrzeżem wyspy Kunaszyr i nosi właściwą japońską nazwę Nemuro i rosyjską Kunaszyrskij proliw. Niektóre mapy (np. mapa Google’a) zaznaczają tę różnicę w nazwie (mając na uwadze granicę), umieszczając nazwę Nemuro jedynie w pobliżu wybrzeża japońskiego, a Kunaszyrskij – rosyjskiego. Po stronie japońskiej nad cieśniną tą znajduje się miasteczko portowe Rausu[6];
- środkową, znacznie węższą (ok. 17 km) i płytszą (średnio ok. 30–40 m oraz liczne płycizny o głębokości zaledwie kilku metrów) nazywa się po japońsku cieśniną lub kanałem Notsuke, a po rosyjsku proliw Izmieny;
- południową, obejmującą otwartą część wód zatoki Nemuro do przylądka Nosappu (na krańcu półwyspu Nemuro) i bardzo wąskiej (3,7 km) cieśniny Goyōmai (ros. proliw Sowietskij)[7], która otwiera się na Pacyfik.
Nazewnictwo geograficzne
edytujZbliżona fonetyka nazw w językach japońskim i rosyjskim (np. jap. Kunashiri; ros. Kunaszyr) w regionie Hokkaido i Kuryli Południowych jest wynikiem późnej kolonizacji (dopiero od końca XVIII wieku) tych terenów zarówno przez Japończyków, jak i Rosjan. W obu językach nakładano wymowę własną (w japońskim stosowano ponadto zapis pismem fonetycznym katakana jako słów obcych lub dopasowywano do zapisu znaki kanji w funkcji fonetycznej ateji) na oryginalne nazwy (ajn. Kina-sir[8], Kunasiru, Kunasir[9]) w języku Ajnów, którzy zamieszkiwali te tereny od tysięcy lat[10].
Uwagi
edytuj- ↑ W niektórych polskich publikacjach dotyczących Japonii (np. Marynarka wojenna w systemie w systemie bezpieczeństwa cesarstwa Japonii lub Systemy ustrojowe państw współczesnych) podana została nazwa japońska Nemuro, obok polskiej nazwy ustalonej przez KSNG.
- ↑ W japońskim nazewnictwie geograficznym „cieśnina Kunashiri” to rosyjska cieśnina o nazwie Cieśnina Katarzyny (ros. proliw Jekatieriny) rozdzielająca wyspy Kunaszyr i Iturup (jap. Etorofu)
- ↑ Na Hokkaido znajdują się dwa miasta o jednobrzmiącej nazwie, ale odmiennej pisowni: Shibetsu (標津) w podprefekturze Nemuro i Shibetsu (士別) w podprefekturze Kamikawa
Przypisy
edytuj- ↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2013, s. 229, 433. ISBN 978-83-254-1988-2.
- ↑ National Geographic Atlas of the World. Washington D.C.: National Geographic Society, s. 85. ISBN 0-7922-3036-1.
- ↑ Кунаширский пролив. Большая Советская Энциклопедия. [dostęp 2014-12-29]. (ros.).
- ↑ 日本地図 Atlas of Japan. Tokyo: Shueisha Inc., 1990, s. 74-75.
- ↑ 北海道周辺の海峡と水道 (Cieśniny i kanały wodne wokół Hokkaido). 海上保安庁 (Japońska Straż Wybrzeża), 2006. [dostęp 2014-12-15]. (jap.).
- ↑ Nemuro Bay. Google. [dostęp 2014-12-15]. (ang. • ros.).
- ↑ Kaigara-sendan. Mapcarta. [dostęp 2014-12-16]. (ang. • ros.).
- ↑ アイヌ語地名リスト (Office of Ainu Measures Promotion). Hokkaido Government アイヌ政策推進室, 2014. s. str. 45. [dostęp 2014-12-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-17)]. (jap.).
- ↑ Ainu-English Dictionary. 2009. [dostęp 2014-12-14]. (ang.).
- ↑ Japan: Profile of a Nation. Tokyo, New York, London: Kodansha International Ltd., s. 11. ISBN 4-7700-1892-4.