Cibora brunatna

Cibora brunatna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	ciborowate
Rodzaj	cibora
Gatunek	cibora brunatna
	Nazwa systematyczna
	Cyperus fuscus L.; Sp. Pl. 46 1753
Synonimy
	Cyperus calidus A.Kern.; Cyperus compressus Krock.; Cyperus forsskalii A.Dietr.; Cyperus haworthii Gray; Cyperus protractus Delile; Cyperus sabaudus Billet ex Gave; Cyperus virescens Hoffm.; Cyperus viridis Krock.; Eucyperus fuscus (L.) Rikli;
	Cyperus calidus A.Kern.; Cyperus compressus Krock.; Cyperus forsskalii A.Dietr.; Cyperus haworthii Gray; Cyperus protractus Delile; Cyperus sabaudus Billet ex Gave; Cyperus virescens Hoffm.; Cyperus viridis Krock.; Eucyperus fuscus (L.) Rikli;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cibora brunatna (Cyperus fuscus L.) – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny ciborowatych (Cyperaceae). Jest szeroko rozprzestrzeniona w Europie (z wyjątkiem jej północnej części – sięga do 59° szerokości geograficznej^[5]), Azji (po Chiny i Wietnam na wschodzie), w północnej Afryce i na wyspach atlantyckich^[6]. Introdukowana rośnie w Ameryce Północnej^[7]. Gatunek w Polsce jest niezbyt rzadki. Występuje najczęściej w dolinach rzek, na południowym wschodzie, na Pojezierzu Zachodniopomorskim, rzadszy jest na Mazurach i Dolnym Śląsku^[5]. Rośnie na brzegach wód^[8].

Morfologia

Pokrój
Liście
Przekrój łodygi
Kwiatostan
Kłosek
Orzeszki

Pokrój: Roślina drobnokępkowa^[8], osiągająca od 2 do 30 cm wysokości^[7]. Korzenie czerwonawe^[8]. Z jednej kępy wyrasta od 3 do 20 łodyg zakończonych kwiatostanami^[9].
Łodyga: Gładka, trójkanciasta, grubości 0,6–1,1 mm^[7].
Liście: Zwykle nieco krótsze od łodyg, czasem podobnej długości. Wszystkie wyrastają w rozecie przyziemnej, są równowąskie i płaskie, rzadko zgięte wzdłuż, osiągają 2–4 mm szerokości, na brzegu są gładkie^[6].
Kwiaty: Zebrane w kłoski, a te w złożony kwiatostan. U jego podstawy wyrastają trzy odstające i podobne do liści podsadki^[8]. Kłoski wąskojajowate do równowąskich^[6], długości 4–7 mm (czasem do 10 mm^[6]), siedzące lub krótkoszypułkowe, zebrane są w główkowate skupienia^[8] po 5–10^[6]. Takich skupień na szczycie jednej łodygi powstaje od 3 do 5^[6]. Charakterystyczną ciemną barwę kłoskom nadają przysadki, które są czarne z zielonym grzbietem, ustawione w dwóch rzędach. Poszczególne kwiaty składają się z 2–3 pręcików i słupka z trzema znamionami. Na szczycie kłoska bywa, że kwiaty są tylko pręcikowe^[8].
Owoce: Podługowate, nieco trójścienne^[6] i ciemnobrązowe orzeszki długości 2/3 mm^[8].

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna. Rośnie na brzegach rzek i wysychających zbiorników wodnych. Najczęściej na podłożu żyznym, piaszczystym lub mulistym^[8]. Kiełkuje w zależności od sezonowego spadku poziomu wody i ekspozycji dna. Cykl życiowy potrafi zamknąć w ciągu czterech miesięcy^[10]. Kwitnie od lipca (czasem od czerwca) do października^[8]. Nasiona przenoszone są przez wodę, wraz z drobinami mułu przyczepionymi do stóp ptaków. Tworzą trwały bank nasion^[10].

Liczba chromosomów 2n=36^[6], 72^[11].

Gatunek charakterystyczny związku Elatini-Eleocharition^[8].

Znaczenie ekonomiczne

W południowych Stanach Zjednoczonych roślina zachwaszcza pola ryżowe^[12].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-08-24] (ang.).
↑ ^a ^b Cyperus fuscus L.. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2017-08-24].
↑ Cyperus fuscus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Agnieszka Popiela. The distribution of character species of the Isoëto-Nanojuncetea class in Poland. Part 4. Limosella aquatica, Cyperus fuscus and Juncus capitatus. „Polish Botanical Journal”. 46, 2, s. 155–159, 2001.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Cyperus fuscus Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-08-24].
↑ ^a ^b ^c Cyperus fuscus Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-08-24].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Barbara Sudnik-Wójcikowska, Agnieszka Krzyk: Rośliny wydm, klifów, solnisk i aluwiów. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2015, s. 207. ISBN 978-83-7763-288-8.
↑ Cyperus fuscus (Brown Flatsedge). [w:] Minnesota Wildflowers [on-line]. [dostęp 2017-08-24].
↑ ^a ^b T.C.G. Rich. Conservation of Britain's biodiversity: Cyperus fuscus L. (Cyperaceae), Brown Galingale. „Watsonia”. 22, s. 397 - 403, 1999.
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 618. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Cyperus fuscus L. brown flatsedge. [w:] Go Botany [on-line]. New England Wild Flower Society. [dostęp 2017-08-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-25)].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-08-24] (ang.).

[tpl-3] Cyperus fuscus L.. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2017-08-24].

[iucn-4] Cyperus fuscus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[popiela-5] Agnieszka Popiela. The distribution of character species of the Isoëto-Nanojuncetea class in Poland. Part 4. Limosella aquatica, Cyperus fuscus and Juncus capitatus. „Polish Botanical Journal”. 46, 2, s. 155–159, 2001.

[china-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Cyperus fuscus Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-08-24].

[america-7] Cyperus fuscus Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-08-24].

[sudnik-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Barbara Sudnik-Wójcikowska, Agnieszka Krzyk: Rośliny wydm, klifów, solnisk i aluwiów. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2015, s. 207. ISBN 978-83-7763-288-8.

[minnesota-9] Cyperus fuscus (Brown Flatsedge). [w:] Minnesota Wildflowers [on-line]. [dostęp 2017-08-24].

[rich-10] T.C.G. Rich. Conservation of Britain's biodiversity: Cyperus fuscus L. (Cyperaceae), Brown Galingale. „Watsonia”. 22, s. 397 - 403, 1999.

[rutkowski-11] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 618. ISBN 83-01-14342-8.

[12] Cyperus fuscus L. brown flatsedge. [w:] Go Botany [on-line]. New England Wild Flower Society. [dostęp 2017-08-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-25)].

[5]

[6]

[7]

[8]

[1]

[2]

[3]

[4]

[9]

[10]

[11]

[12]