Chubsuguł
Chubsuguł (mong. Хөвсгөл нуур, Chöwsgöl nuur; zwane potocznie Małym Bajkałem, w przeszłości w j. polskim używano także nazwy Koso-Goł[1]) – słodkowodne jezioro tektoniczne w północnej części Mongolii, w pobliżu granicy z Rosją[2].
 Widok na wschodni brzeg | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Wysokość lustra |
1645 m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
2760 km² |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Objętość |
380,7 km³ |
| Hydrologia | |
| Rzeki wypływające | |
Położenie na mapie Mongolii  | |
 51°06′N 100°30′E/51,100000 100,500000
| |
Jest to drugie co do wielkości jezioro Mongolii i zarazem najgłębsze jezioro tego kraju[3]. Chubsuguł jest 16. co do wielkości zbiornikiem słodkiej wody na świecie, ma blisko 70% mongolskich zasobów wody słodkiej[4] i 2% światowych[5]. Należy do jezior ultraoligotroficznych[6]. Powierzchnia jeziora wynosi 2760 km², objętość 380,7 km³, długość 136 km, szerokość do 36,5 km, głębokość maksymalna 262 m, a głębokość średnia 138 m. Lustro wody leży na wysokości 1645 m n.p.m.[3] Chubsuguł jest od grudnia do maja zamarznięty[2]. Do jeziora wpływa 96 rzek i strumieni (34 stałych), a wypływa tylko jedna – Egijn gol[5].
Chubsuguł pod wieloma względami przypomina Bajkał. Jest wydłużone, bardzo głębokie i leży w tym samym co Bajkał rowie tektonicznym. Łączy się z nim poprzez wspomniany odpływ Egijn gol i Selengę. Ma też wiele elementów fauny i flory spokrewnionej z bajkalską[7]. Zachodnie i wschodnie brzegi jeziora są bardzo strome[2].
Od 1913 roku latem na jeziorze odbywa się regularna żegluga między portami na południowym i północnym brzegu.
Pierwsze kompleksowe badania jeziora i okolicy przeprowadziła w pierwszej połowie lat 70. XX w. radziecko-mongolska ekspedycja naukowa. W otoczeniu jeziora znaleziono m.in. pokłady rud aluminium i manganu[7]. W górach otaczających jezioro udokumentowano duże złoża fosforytu i grafitu[8]. Na jeziorze rozwinęło się rybołówstwo[2]. Rejon jeziora w 1992 został ustanowiony parkiem narodowym[6].
Przypisy
edytuj- ↑ Wielka encyklopedia powszechna PWN. red. Bogdan Suchodolski. T. 6. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1965.
- ↑ a b c d Chubsuguł, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-03-27].
- ↑ a b Монгол орны усны нөөц. mne.mn. [dostęp 2011-11-03]. (mong.).
- ↑ Hövsgöl. Academy of Natural Sciences. [dostęp 2011-11-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-18)]. (ang.).
- ↑ a b Hovsgol (Khuvsgul). World Lakes. [dostęp 2011-11-03]. (ang.).
- ↑ a b About Lake Hövsgöl. Academy of Natural Sciences. [dostęp 2011-11-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-05)]. (ang.).
- ↑ a b pmm: Ekspedycja "Chubsuguł", w: "Poznaj Świat" R. XXII, nr 2 (255), luty 1974, s. 39
- ↑ Bałdangijn Gungaadasz: Mongolska Republika Ludowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986, s. 36. ISBN 83-01-05616-9.