Ramienicowce
Ramienicowce, ramienice właściwe (Charales) – rząd glonów należący do gromady ramienic (Charophyta). Współcześnie jest to takson monotypowy zawierający jedną rodzinę ramienicowatych (Characeae), jednak zaliczana jest do niego również wymarła rodzina Aclistocharaceae[1], a wyróżniano również inne wymarłe rodziny Palaeocharaceae i Clavatoraceae[2]. Kosmopolityczny, liczy ok. 400 gatunków. W Polsce stwierdzono 34 gatunki, z czego dwa obecnie uważane są za wymarłe[3].
 Ramienica krucha | |
| Systematyka[1] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Gromada | |
| Klasa | |
| Rząd |
ramienicowce |
| Nazwa systematyczna | |
| Charales Dumort. 1829: 76. | |
Charakterystyka
edytujPrzedstawiciele ramienicowców mają, tak jak rośliny zielone, chlorofil a i b, celulozową ścianę komórkową, a jako materiał zapasowy – skrobię[4].
Systematyka
edytujSystematyka ramienic wzbudza kontrowersje. Ze względu na dużą odmienność od pozostałych glonów i jednocześnie małe zróżnicowanie wewnętrzne, tej samej grupie (temu samemu kladowi) odpowiadać może kilka taksonów o różnej randze – rodzina Characeae, rząd Charales, klasa Charophyceae i gromada Charophyta, które po polsku albo wszystkie określa się jako ramienice, albo różnicuje końcówki – odpowiednio: ramienicowate, ramienicowce, ramienicowe, ramienice[4]. Jeżeli nie uwzględnia się przedstawicieli kopalnych (patrz niżej), rząd jest monotypowy. Z kolei w systemach, w których rząd Charales jest grupą siostrzaną wobec rzędów Klebsormidiales i Zygnematales (oraz kilku innych), monotypowy przestaje być takson Charophyceae. Ten ostatni takson bywa ponadto uważany za równorzędny zielenicom (bądź w randze klasy, gdy taksony te nazywane są Charophyceae i Chlorophyceae, bądź w randze gromady, odpowiednio – Charophyta i Chlorophyta) albo też im podrzędny (wówczas Charophyceae należą do Chlorophyta, podobnie jak Chlorophyceae obejmujące wtedy tylko tzw. zielenice właściwe). Ponadto ramienice, zielenice i rośliny telomowe mogą być łączone albo ze względu na podobieństwo morfologiczne (zielenice z ramienicami jako tzw. glony zielone Chlorophytina, a rośliny telomowe są wydzielane osobno), albo ze względu na pokrewieństwo (ramienice z roślinami telomowymi jako Streptophyta lub nawet Charophyta, a reszta zielenic jest wówczas wydzielana odrębnie).
Według systemu przyjętego w serwisie AlgaeBase systematyka ramienicowców przedstawia się następująco[1]:
- cesarstwo (domena): eukarionty
- królestwo: rośliny
- podkrólestwo: rośliny zielone
- infrakrólestwo: Streptophyta
- gromada: Charophyta
- klasa: Charophyceae (w tym systemie monotypowa, siostrzana wobec: Coleochaetophyceae, Klebsormidiophyceae, Mesostigmatophyceae i Zygnematophyceae)
- rząd: Charales
- rodzina: Characeae
- rodzaj: Aclistochara †
- rodzaj: Amblyochara †
- rodzaj: Amphorochara †
- rodzaj: Chara (ramienica), syn.: Charopsis, Protochara
- rodzaj: Charites †
- rodzaj: Clavatoraxis †
- rodzaj: Croftiella †
- rodzaj: Euaclistochara (rodzaj niepewny)
- rodzaj: Gobichara †
- rodzaj: Grambastichara †
- rodzaj: Grovesichara †
- rodzaj: Gyrogona †
- rodzaj: Harrisichara †
- rodzaj: Hornichara †
- rodzaj: Lamprothamnium, syn. Lamprothamnium
- rodzaj: Latochara †
- rodzaj: Lychnothamnus lichnotamnus
- rodzaj: Maedleriella †
- rodzaj: Maedlerisphaera †
- rodzaj: Mesochara †
- rodzaj: Microchara †
- rodzaj: Multispirochara †
- rodzaj: Nemegtichara †
- rodzaj: Neochara †
- rodzaj: Nitella (krynicznik), syn.: Acinaria (prawdopodobnie), Charina
- rodzaj: Nitellites †
- rodzaj: Nitellopsis (krynicznica)
- rodzaj: Nodosochara †
- rodzaj: Obtusochara †
- rodzaj: Neochara †
- rodzaj: Peckichara †
- rodzaj: Peckisphaera †
- rodzaj: Priformchara †
- rodzaj: Platychara †
- rodzaj: Raskyaechara †
- rodzaj: Sphaerochara
- rodzaj: Stephanochara †
- rodzaj: Tectochara †
- rodzaj: Tolypella (rozsocha)
- rodzina: Aclistocharaceae †
- rodzaj: Qinghaichara †
- rodzina: Characeae
- rząd: Charales
- klasa: Charophyceae (w tym systemie monotypowa, siostrzana wobec: Coleochaetophyceae, Klebsormidiophyceae, Mesostigmatophyceae i Zygnematophyceae)
- gromada: Charophyta
- infrakrólestwo: Streptophyta
- podkrólestwo: rośliny zielone
- królestwo: rośliny
† oznacza takson wymarły.
Formy kopalne
edytujZapis kopalny Charales to przede wszystkim gyrogonity. Najstarsi przedstawiciele rzędu znani są z dewonu. W obrębie Charales wyróżnia się następujące rodziny:
- Eocharaceae, znane od dewonu do triasu;
- Palaeocharaceae Pia, znane z karbonu i permu;
- Porocharaceae Grambast, znane od karbonu do paleogenu;
- Clavatoraceae Pia, znane z jury i kredy;
- Raskyellaceae L. Grambast & N. Grambast, znane od kredy do miocenu;
- Characeae Agardh, znane od triasu do dziś[5].
Characeae, jedyna rodzina znana w dzisiejszej florze, dominuje w zespołach ramienic co najmniej od paleogenu[5], a być może już od górnej kredy[6].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c M.D. Guiry, G.M. Guiry: Taxonomy Browser, Order: Charales. AlgaeBase. [dostęp 2012-01-17]. (ang.).
- ↑ Bohuslav Fott: Sinice a řasy. Praga: Academia , nakladatelství Československé akademie věd, 1967, s. 350. (cz.).
- ↑ Mariusz Pełechaty, Andrzej Pukacz: Klucz do oznaczania gatunków ramienic (Characeae) w rzekach i jeziorach. Warszawa: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska / Wydawnictwo Naukowe Gabriel Borowski, 2008, s. 5, seria: Biblioteka Monitoringu Środowiska. ISBN 978-83-7217-200-5.
- ↑ a b Ramienicowe. W: Słownik botaniczny. Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.). Warszawa: Wydawnictwo "Wiedza Powszechna", 1993, s. 523–524, 763. ISBN 83-214-0140-6. (pol.).
- ↑ a b Monique Feist i inni, Treatise on Invertebrate Paleontology, Part B: Protoctista 1, Volume 1: Charophyta, Boulder, Colorado–Lawrence, Kansas: Geological Society of America–University of Kansas, 2005, ISBN 0-8137-3002-3, LCCN 53-12913.
- ↑ Sha Li i inni, Filling a gap in the evolution of charophytes during the Turonian to Santonian: Implications for modern physiognomy, „Review of Palaeobotany and Palynology”, 274, 2020, s. 104154, DOI: 10.1016/j.revpalbo.2019.104154.