Wikipedia

Cerkiew św. Pokrowy w Buczaczu

Cerkiew Świętej Pokrowy (Opieki Najświętszej Bogurodzicy) – zabytkowa greckokatolicka cerkiew parafialna w kształcie greckiego krzyża w Buczaczu, w obwodzie tarnopolskim.

Cerkiew Świętej Pokrowy (Opieki Najświętszej Bogurodzicy)
Церква Святої Покрови
Zabytek: nr rej. 61-212-0007[1]
cerkiew parafialna
Ilustracja
Państwo

 Ukraina

Obwód

 tarnopolski

Miejscowość

Buczacz

Adres

ul. Halicka 33

Wyznanie

katolickie

Kościół

greckokatolicki

Wezwanie

Święta Pokrowa

Położenie na mapie Buczacza
Mapa konturowa Buczacza, u góry znajduje się punkt z opisem „Cerkiew Świętej Pokrowy (Opieki Najświętszej Bogurodzicy)”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po lewej znajduje się punkt z opisem „Cerkiew Świętej Pokrowy (Opieki Najświętszej Bogurodzicy)”
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego
Mapa konturowa obwodu tarnopolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Cerkiew Świętej Pokrowy (Opieki Najświętszej Bogurodzicy)”
Ziemia49°04′17,42″N 25°22′35,00″E/49,071506 25,376389
Multimedia w Wikimedia Commons

Historia

edytuj

5 września 1755 r. właściciel Buczacza Mikołaj Bazyli Potocki zapisał fundusz dla cerkwi[2]. Jego fundację 5 września 1784 r. pomnożył kolejny właściciel Buczacza Jan Potocki, starosta kaniowski[3].

Obecna, murowana świątynia powstała ok. 1755 lub 1764 r. z fundacji Mikołaja Bazylego Potockiego. Zbudowana obok starej drewnianej cerkwi (istniała już w 1708[4]) na byłym przedmieściu buczackim.

26[5] lub 29 lipca[6] 1865 cerkiew została zniszczona przez pożar[7].

Polski naukowiec, dr. hab. Jan K. Ostrowski (obecnie dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu) twierdził, że jej architektem był Szilcer[8], według ks. Sadoka Barącza, komendant fortecy stanisławowskiej, budowniczy kościołów ormiańskich w Iwano-Frankiwsku[9] i Tyśmienice[10]. Ukraiński naukowiec Mychajło Stankewycz sugerował, że mógł być jej architektem Bernard Meretyn[11].

Jan K. Ostrowski uważał, iż autorem figur w cerkwi był artysta – jeden z członków warsztatu buczackiego, który wykonał figury w ołtarzach bocznych kościoła w Buczaczu oraz, być może, drzwi (wrota) diakońskie ikonostasu cerkwi[12]. Także ten badacz przypuszczał, że, prawdopodobnie, Antoni Sztyl mógł być autorem figur ołtarza głównego w cerkwi[13].

Ukraiński badacz i rzeźbiarz Dmytro Krwawycz (Дмитро Крвавич) uważał, iż autorem figur w ołtarze głównym w cerkwi był Michał Filewicz. Także ten badacz zgodził się z atrybucią, że Franciszka Olędzkiego należy uznać za autora rzeźb na wrotach diakońskich ikonostasu cerkwi. Równocześnie Krwawycz uważał, że Olędzki zrealizował projekt Jana Jerzego Pinzla, który nadzorował za jego zrealizowaniem[14].

Ołtarz główny ma dwie zmienne ikony.

W 1990 podczas prac wykopaliskowych mających na celu wydobycie dzwonów z piwnicy cerkwi, znaleziono w niej szczątki 148 osób (w tym dzieci) – ofiar NKWD. Ofiary zostały pochowane w grobowcu obok cerkwi.

Parochowie

edytuj

ks. Jakiw Borysykewycz, Mychajło Kuryłowycz (moskalofił), Wołodymyr Szafran (ob.)

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Państwowy Rejestr Zabytków Nieruchomych Ukrainy
  2. ↑ Sadok Barącz, Pamiątki buczackie, s. 142-143.
  3. ↑ Sadok Barącz, Pamiątki buczackie, s. 143-144.
  4. ↑ Ihor Skoczylas. Недатований реєстр духовенства, церков і монастирів Львівської єпархії за владицтва Йосифа Шумлянського. 2000, s. 536, 565.
  5. ↑ Роман Лукань ЧСВВ, Причинки до історії Бучацьких шкіл. [W:] Записки Чину Святого Василія Великого, T. IV. Wyp. 3—4, s. 755—772. (ukr.) [dostęp 2016-12-28]
  6. ↑ Sadok Barącz, Pamiątki buczackie, s. 37.
  7. ↑ Sadok Barącz, Pamiątki buczackie, s. 144.
  8. ↑ Jan K. Ostrowski, Kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii w Monasterzyskach w: Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego. Praca zbiorowa. T. IV. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury, Drukarnia narodowa 1996, 402 il., s. 92. seria Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Cz. I. ISBN 83-85739-34-3
  9. ↑ S. Barącz, Pamiętnik dziejów Polski, Lwów, 1855, s. 243.
  10. ↑ S. Barącz, Rys dziejów ormiańskich, Tarnopol : Nakł. Komitetu budowy Kościoła ormiańskiego w Czerniowcach 1869, s. 173–174.
  11. ↑ Михайло Станкевич, Бучач та околиці, s. 76.
  12. ↑ Jan K. Ostrowski, Z problematyki warsztatowej i atrybucyjnej rzeźby lwowskiej w. XVIII [W:] Sztuka Kresów Wschodnich: materiały sesji naukowej, 1994, nr 1, s. 86. [dostęp 2016-12-28].
  13. ↑ Jan K. Ostrowski, Z problematyki warsztatowej i atrybucyjnej rzeźby lwowskiej w. XVIII, 1994, nr 1, s. 87. [dostęp 2016-12-28].
  14. ↑ Дмитро Крвавич, Українська скульптура періоду рококо [w:] Записки Наукового товариства імені Шевченка. Праці Комісії образотворчого та ужиткового мистецтва. T. 236 (CCXXXVI). Львів, 1998, s. 151. (ukr.) [dostęp 2016-12-13].

Bibliografia

edytuj
  • Sadok Barącz: Pamiątki buczackie. Lwów: Drukarnia Gazety Narodowej, 1882, 168 s., s. 140-144. [dostęp 2016-12-13]
  • Anna Sylvia Czyż, Bartłomiej Gutowski: Cmentarz miejski w Buczaczu. Warszawa: drukarnia Franczak (Bydgoszcz), 2009, 208 s., 118 il., seria: Zabytki kultury polskiej poza granicami kraju seria C, zeszyt 3. ISBN 978-83-60976-45-6.
  • Adolf Władysław Inlender: Illustrirter Führer auf den k.k. Österr. Staatsbahnen für die Strecken... (niem.)
  • Михайло Станкевич: Бучач та околиці. Lwów: СКІМ, 2010, 256 s., іl. ISBN 966-95709-0-4. (ukr.)
  • Оксана Чорній. 250-літній ювілей Покровецької святині. „Нова доба”, Buczacz, 27 (8545), 5 lipca 2013, s. 1, 4. (ukr.)

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Cerkiew_św._Pokrowy_w_Buczaczu&oldid=69649205”