Cerkiew św. Jerzego w Topoli
Cerkiew św. Jerzego w Topoli (serb. Црква Светог Ђорђа на Опленцу, Crkva Svetog Đorđa na Oplencu) – cerkiew na wzgórzu Oplenac w pobliżu Topoli w regionie Szumadia w Serbii, pełniąca funkcję mauzoleum dynastii Karadziordziewiciów[1].
_Serbien.jpg) Cerkiew w 2010 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Wyznanie |
prawosławne |
| Wezwanie | |
| Historia | |
| Data budowy |
1910–1912, 1923–1930 |
| Data poświęcenia |
23 września 1912 |
| Dane świątyni | |
| Architekt |
Kosta Jovanović |
| Styl |
serbsko-bizantyjski |
| Budulec |
biały marmur |
Położenie na mapie Serbii  | |
 44°14′50″N 20°41′01″E/44,247222 20,683611
| |
| Strona internetowa | |
Historia
edytuj_1.JPG)
Cerkiew została ufundowana w 1910 roku przez Piotra I i zaprojektowana przez architekta Kostę Jovanovicia w stylu serbsko-bizantyjskim. W 1912 roku budynek został praktycznie ukończony, jednakże dekorację wnętrza uniemożliwiły wojny bałkańskie oraz wybuch I wojny światowej[2]. Mimo to 23 września 1912 kościół został poświęcony przez patriarchę Dymitra[3]. Wnętrze świątyni wypełniono mozaiką w latach 1923–1930 z prywatnych funduszy Aleksandra I[2], prace nad kryptą zakończono natomiast w 1932 roku[4]. Łącznie w cerkwi znajduje się 725 kompozycji mozaik, z czego 513 w samej świątyni i 212 w krypcie, stworzonych z około 40 mln elementów. Są to głównie reprodukcje fresków z ponad 60 średniowiecznych monasterów i cerkwi, wyjątek stanowi wizerunek króla Piotra I autorstwa Pai Jovanovicia. Większość mozaik przedstawia historie biblijne, z wyjątkiem portretów średniowiecznych władców serbskich w chórze południowym oraz świętych wojowników, symbolizujących strażników grobowca, w chórze północnym[2]. 8 września 1930 patriarcha Barnaba ponownie poświęcił, tym razem już w pełni ukończoną, świątynię[3]. 22 czerwca 1982 cerkiew została wpisana do serbskiego rejestru zabytków, na listę dziedzictwa narodowego o wyjątkowym znaczeniu (serb. културна добра од изузетног значаја, kulturna dobra od izuzetnog značaja)[5][6]. Jest położona na wysokości 337 m n.p.m.[2][3]
Architektura
edytuj
Cerkiew jest budowlą pięciokopułową. Kopuła centralna ma wysokość 30 metrów, a pozostałe po 27 metrów[2]. Świątynia została zbudowana z białego marmuru wydobytego z góry Venčac[4]. W centralnej nawie powieszony jest żyrandol z odwróconym do góry nogami krzyżem, symbolizującym żałobę narodu serbskiego po upadku Carstwa Serbskiego w wyniku bitwy na Kosowym Polu[2].
Mauzoleum
edytujW cerkwi zostało pochowanych 29 członków dynastii Karadziordziewiciów. W południowym chórze spoczywa założyciel dynastii, Jerzy Czarny, w północnym chórze – Piotr I, natomiast pozostałe 27 osób pochowano w krypcie, gdzie znajduje się 12 pustych grobowców bez inskrypcji, w których mogą zostać pochowani wyłącznie kolejni członkowie rodu[2].
W październiku 2012 roku pochowano tam Pawła Karadziordziewicia[7], a w maju 2013 roku – Piotra II wraz z matką i żoną[8][9]. Trzy lata później w mauzoleum odbył się pogrzeb księcia Aleksandra Karadziordziewicia[10].
Przypisy
edytuj- ↑ Tomasz Stryjek: Współczesna Serbia i Chorwacja wobec własnej historii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2020, s. 405. ISBN 978-83-65390-77-6.
- ↑ a b c d e f g Grozdana Pašin: Crkva Svetog Đorđa na Oplencu. Udruženje turističkih novinara Vojvodine, 2014-12-21. [dostęp 2024-01-09]. (serb.).
- ↑ a b c Crkva Sv. Đorđa. Oplenac. [dostęp 2024-01-09]. (serb.).
- ↑ a b Ljubica D. Trajković (red.): Jugoslavija: turistička enciklopedija. T. 1. Beograd: Turistička štampa, 1958, s. 209. (serb.).
- ↑ Карађорђева Топола са Опленцом. Споменици културе у Србији. [dostęp 2024-01-09]. (serb.).
- ↑ Црква-маузолеј на Опленцу. [w:] Информациони систем непокретних културних добара [on-line]. Републички завод за заштиту споменика културе. [dostęp 2024-01-09]. (serb.).
- ↑ Ostaci Karađorđevića na Oplencu. B92, 2012-10-05. [dostęp 2024-01-09]. (serb.).
- ↑ Sahrana kralja Petra Drugog 26 maja. Radio-Televizija Srbije, 2013-04-23. [dostęp 2024-01-09]. (serb.).
- ↑ Serbia: W mauzoleum w Oplenacu pochowano ostatniego króla Jugosławii. Interia, 2013-05-26. [dostęp 2024-01-09].
- ↑ Danas sahrana kneza Aleksandra Karađorđevića. B92, 2016-05-20. [dostęp 2024-01-09]. (serb.).