Cerkiew św. Jana Złotoustego w Polanach

Cerkiew św. Jana Złotoustego; Kościół Matki Bożej Częstochowskiej
	cerkiew parafialna, kościół parafialny
	; Elewacja boczna
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Miejscowość	Polany
Wyznanie	katolickie
Kościół	greckokatolicki; rzymskokatolicki
Parafia	św. Jana Chryzostoma; Matki Bożej Częstochowskiej
Wezwanie	Jana Złotoustego; Matki Bożej Częstochowskiej
Historia
Data zakończenia budowy	1914
	Położenie na mapie gminy Krempna Polany, cerkiew
	Położenie na mapie Polski Polany, cerkiew
	Położenie na mapie województwa podkarpackiego Polany, cerkiew
	Położenie na mapie powiatu jasielskiego Polany, cerkiew
	49°29′31,2″N 21°34′09,1″E/49,492000 21,569194
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cerkiew św. Jana Złotoustego - dawna cerkiew greckokatolicka zbudowana w 1914, znajdująca się w Polanach.

Po 1949 przejęta i użytkowana przez kościół rzymskokatolicki. Od 1969 roku pełni funkcję kościoła parafialnego pw. Matki Bożej Częstochowskiej parafii w Polanach. Współużytkowana także przez grekokatolików, od 1991 pełniąc funkcję kościoła parafialnego dla tego obrządku.

Historia

Została zbudowana w miejscu starszej drewnianej cerkwi (odnotowanej już w 1826), która już w roku 1899 była opisana jako bardzo stara i w bardzo złej kondycji^[1].

W 1927, podczas schizmy tylawskiej, około połowy parafii greckokatolickiej przeszło na prawosławie. W 1934 parafia została włączona do Apostolskiej Administracji Łemkowszczyzny. W 1944 w czasie walk o Przełęcz Dukielską cerkiew została częściowo zburzona^[1].

Po wojnie greckokatolickich parafian wysiedlono, a cerkiew zamieniono na magazyn. W 1949 cerkiew przekazano dla obrządku rzymskokatolickiego^[2]. W 1956 część wysiedlonych powróciła, i wskutek ich starań 24 lutego 1966 władze przekazały im ruiny cerkwi, którą remontowano do 1971. Dnia 28 listopada 1971 rzymscy katolicy z Polan i okolicznych wsi, rozbijając zamki i wyrąbując drzwi od zakrystii, wdarli się do cerkwi i zawładnęli nią. Rozpoczęła się seria walk o cerkiew najpierw na miejscu, a potem w sądzie. Spory trwały do listopada 1992, od kiedy to cerkiew jest współużytkowana przez grekokatolików i rzymskich katolików, a wyznawcy prawosławia korzystają z cerkwi w innych miejscowościach^[3]. Dnia 19 listopada 1972 dokonano poświęcenia świątyni pw. Matki Bożej Częstochowskiej^[2].

Architektura i wyposażenie

Cerkiew została zbudowana na planie krzyża greckiego i nakryta centralnie położoną dużą kopułą. Bryłę wzorowano na cerkwiach kijowskich. Budowa była w dużej mierze finansowana dzięki wsparciu łemkowskich emigrantów ze Stanów Zjednoczonych. Projektantem obiektu był Rudnicki ze Lwowa^[1].

Elewacja frontowa
Wnętrze
Widok od strony prezbiterium

Osobne artykuły: Parafia Matki Bożej Częstochowskiej w Polanach i Parafia Greckokatolicka św. Jana Chryzostoma w Polanach.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Polany, historia. Tablica informacyjna w świątyni, dostęp: 2013-08-24.
↑ ^a ^b Polany. strona diecezji rzeszowskiej. [dostęp 2018-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-10)].
↑ Witold Grzesik, Tomasz Graczyk, Bartłomiej Wadas: Beskid Niski. Od Komańczy do Wysowej. Sklep Poróżnika, Warszawa 2012, s. 175,176. ISBN 978-83-7136-087-9.

Bibliografia

Dmytro Błażejowśkyj - "Istorycznyj szematyzm Peremyskoji Eparchiji z wkluczennjam Apostolśkoji Administratury Łemkiwszczyny (1828-1939)", Lwów 1995, ISBN 5-7745-0672-X

Linki zewnętrzne

Historia sporu o cerkiew

[tablica-1] Polany, historia. Tablica informacyjna w świątyni, dostęp: 2013-08-24.

[diecezja-2] Polany. strona diecezji rzeszowskiej. [dostęp 2018-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-10)].

[BN-3] Witold Grzesik, Tomasz Graczyk, Bartłomiej Wadas: Beskid Niski. Od Komańczy do Wysowej. Sklep Poróżnika, Warszawa 2012, s. 175,176. ISBN 978-83-7136-087-9.

[1]

[2]

[3]