Ogoniastek

Ogoniastek
	; Cercocarpus betuloides
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	różowate
Rodzaj	ogoniastek
	Nazwa systematyczna
	Cercocarpus Kunth in Humboldt; Bonpland et Kunth, Nova Gen. Sp. 6: ed. fol. 183; ed. qu. 232. 5 Jan 1824
	Typ nomenklatoryczny
	C. fothergilloides Kunth
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ogoniastek^[4] (Cercocarpus Kunth) – rodzaj roślin należący do rodziny różowatych. Obejmuje 8^[5]^[6] lub (według The Plants of the World) 12^[7] gatunków. Rośliny te występują w zachodniej i południowo-zachodniej Ameryce Północnej^[5], na południe od stanów: Waszyngton, Montana i Dakota Południowa, sięgając po południowy Meksyk (stan Oaxaca)^[7]. Rośliny te rosną zwykle na suchych siedliskach, najczęściej na obszarach górskich^[8]. Zasiedlanie ubogich siedlisk ułatwia im obecność na korzeniach brodawek korzeniowych, w których żyją promieniowce, mające zdolność asymilowania wolnego (atmosferycznego) azotu^[8].

Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne, przy czym ich walory dekoracyjne opisywane są jako niewielkie – poza okresem owocowania^[4]. Ponieważ to rośliny wrażliwe na mrozy, w warunkach Europy Środkowej uprawiane są tylko w zimnych szklarniach (nie owocują)^[4]. C. ledifolius wykorzystywany jest jako roślina lecznicza^[5]. Z twardego drewna tych roślin wykonuje się drobne elementy drewniane takie jak rączki i uchwyty^[5]^[8].

Naukowa nazwa rodzajowa pochodzi od greckich słów kerkos znaczącego „ogon” i karpos oznaczającego „owoc”^[6]. Polską nazwę zwyczajową zaproponował Włodzimierz Seneta^[4].

Morfologia

Cercocarpus intricatus

Pokrój: Zimozielone (z wyjątkiem C. montanus) krzewy i niskie drzewa osiągające zwykle od 1 do 8,5 m wysokości, rzadko nawet ponad 30 m^[6], z pędami zróżnicowanymi na długopędy i krótkopędy^[8], przy czym te pierwsze są proste i giętkie, a drugie bywają rozgałęzione lub nie, bardzo krótkie lub długie, te same pędy mogą mieć odcinki o budowie długopędu i odcinki o skróconym wzroście^[6].

Liście: Skrętoległe, przylistki wolne, u nasady ogonków liściowych, odpadające^[8], lancetowate do jajowatych, całobrzegie^[6]. Liście ogonkowe^[6], pojedyncze, skórzaste, całobrzegie lub wcinane na brzegu, o blaszce równowąskiej do szerokojajowatej lub zaokrąglonej, o długości zwykle od 0,5 do 5 cm, nagie lub w różnym stopniu owłosione^[6].

Kwiaty: Pojedyncze lub w pęczkach (zwykle do 3, rzadko do 18 kwiatów w pęczku) rozwijają się w kątach liści i są obupłciowe^[8]^[6]. Kwiaty osiągają średnicę od 6 do 15 mm. Hypancjum wąsko rurkowate w dolnej części (przypomina szypułkę), w górze rozszerzające się^[8]. Działki kielicha w liczbie 5, wyprostowane lub odgięte, wąsko lub szeroko trójkątne^[6]. Płatków korony brak^[6]^[8]. Pręcików jest od 10 do ok. 60^[6]. Zalążnia dolna, tworzona jest przez jeden, rzadziej dwa owocolistki, zwieńczona długą, owłosioną szyjką z równowąskim, bocznym znamieniem^[6]^[8].

Owoce: Niełupki rozwijające się pojedynczo w kwiecie i luźno zamknięte w trwałym hypancjum^[6], zwieńczone długim, skręcającym się i piórkowatym wyrostkiem (stylodium)^[8] osiągającym do 8 cm długości i przypominającym włochaty ogon, który zainspirował autorów nazwy rodzaju^[4].

Systematyka

Rodzaj klasyfikowany jest w obrębie rodziny różowatych Rosaceae do podrodziny Dryadoideae Juel^[2].

Wykaz gatunków^[7]

Cercocarpus betuloides Nutt. – ogoniastek brzozowaty
Cercocarpus breviflorus A.Gray
Cercocarpus douglasii Rydb.
Cercocarpus fothergilloide s Kunth
Cercocarpus intricatus S.Watson
Cercocarpus ledifolius Nutt. – ogoniastek bagnolistny
Cercocarpus mexicanus Henrard
Cercocarpus mojadensis C.K.Schneid.
Cercocarpus montanus Raf. – ogoniastek górski
Cercocarpus pringlei (C.K.Schneid.) Rydb.
Cercocarpus rotundifolius Rydb.
Cercocarpus rzedowskii Henrard

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-12-19] (ang.).
↑ ^a ^b Cercocarpus. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-12-19].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Włodzimierz Seneta: Drzewa i krzewy liściaste. Tom II. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 103-104. ISBN 83-01-11074-0.
↑ ^a ^b ^c ^d David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 183, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m James Henrickson, Brian D. Vanden Heuvel: Cercocarpus Kunth. [w:] Flora of North America [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2019-12-19].
↑ ^a ^b ^c Cercocarpus Kunth. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2019-12-19].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. VI. Flowering Plants. Dicotyledons. Celestrales, Oxalidales, Rosales, Cornales, Ericales. Berlin, Heidelberg: Springer, 2004, s. 360. ISBN 978-3-642-05714-4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-12-19] (ang.).

[ing-3] Cercocarpus. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-12-19].

[seneta-4] Włodzimierz Seneta: Drzewa i krzewy liściaste. Tom II. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 103-104. ISBN 83-01-11074-0.

[mabb-5] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 183, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[america-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m James Henrickson, Brian D. Vanden Heuvel: Cercocarpus Kunth. [w:] Flora of North America [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2019-12-19].

[pow-7] Cercocarpus Kunth. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2019-12-19].

[kubitzki-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. VI. Flowering Plants. Dicotyledons. Celestrales, Oxalidales, Rosales, Cornales, Ericales. Berlin, Heidelberg: Springer, 2004, s. 360. ISBN 978-3-642-05714-4.

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[1]

[2]

[3]