Cathaya argyrophylla

*Cathaya argyrophylla*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	nagonasienne
Klasa	iglaste
Rząd	sosnowce
Rodzina	sosnowate
Podrodzina	sosnowe
Rodzaj	Cathaya
Gatunek	Cathaya argyrophylla
	Nazwa systematyczna
	Cathaya argyrophylla Chun & Kuang; Acta Bot. Sin. 10(3): 246. 1962
Synonimy
	Cathaya nanchuensis Chun & Kuang; Pseudotsuga argyrophylla (Chun & Kuang) Greguss; Tsuga argyrophylla (Chun & Kuang) de Laubenfels & Silba;
	Cathaya nanchuensis Chun & Kuang; Pseudotsuga argyrophylla (Chun & Kuang) Greguss; Tsuga argyrophylla (Chun & Kuang) de Laubenfels & Silba;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cathaya argyrophylla (Chun & Kuang) – gatunek jednopiennych, zimozielonych drzew należących do rodziny sosnowatych. Jedyny współczesny przedstawiciel monotypowego rodzaju Cathaya W.-Y. Chun et K.-Z. Kuang, 1962^[6]. Występuje w Chinach, w górach na wysokości od 900 do 1900 m n.p.m. w południowo-wschodnim Syczuanie, północnym Kuejczou, południowym Henanie i północno-wschodnim Kuangsi^[4]. Łączne zasoby populacji dziko rosnących nie przekraczają tysiąca roślin^[5]. Jest rzadko rosnącym składnikiem zimozielonych, liściastych lasów z dominacją przedstawicieli bukowatych. Gatunek nie ma znaczenia ekonomicznego. Uprawiany jest rzadko w kolekcjach botanicznych^[5].

Morfologia

Pokrój: Drzewo o prostym pniu^[7], osiągające do 20 m wysokości i 40 cm średnicy pnia^[4]. Kora ciemnoszara, nieregularnie łuszcząca się^[4]. Pędy za młodu silnie omszone, z wiekiem łysiejące, początkowo żółtobrązowe, później ciemnożółte^[4]. Poza długopędami występują tzw. fałszywe krótkopędy o osi skróconej, ale liściach skrętoległych, pojedynczych, choć gęsto skupionych^[7].

Liście: Na długopędach ułożone spiralnie, przy czym z powodu przemiennie szybszego i wolniejszego wzrostu – wyrastają odcinkami na zmianę gęsto i rzadko. Na pozornych krótkopędach wyrastają gęsto skupione na podobieństwo pęczków^[7]. Liście są równowąsko-lancetowate, spłaszczone^[7] o długości 4–6 cm na długopędach i zwykle nie dłuższe niż 3 cm na krótkopędach. Od góry ciemnozielone^[4], od spodu jaśniejsze, z 2 białymi paskami aparatów szparkowych^[7]. Na szczycie zaokrąglone^[7].

Kwiaty i szyszki: Kwiaty męskie w niewielkich szyszkowatych kwiatostanach wyrastających po 1–3 z bocznych pąków na pędzie. Kwiaty żeńskie w szyszkowatych, zielonych i początkowo wzniesionych kwiatostanach. Podczas dojrzewania nasion drewnieją i zwisają. Dojrzewają w ciągu roku, ale pozostają na gałęziach przez wiele lat. Mają jajowaty kształt^[7], kolor ciemnobrązowy i osiągają 3–5 cm długości. Składają się z 13-16 zaokrąglonych na brzegu i omszonych łusek nasiennych. Łuski wspierające są ukryte – osiągają do 1/3 długości łusek nasiennych^[4]. Nasiona owalne, zielone, długości do 5–6 mm i szerokości do 3–4 mm z jajowatym, żółtobrązowym skrzydełkiem o długości do 1,5 cm.

Systematyka

Współcześnie Cathaya to rodzaj monotypowy z jednym gatunkiem. Znajdowane na różnych obszarach (m.in. w Europie – w Niemczech i Polsce oraz na Syberii) skamieniałości szyszek i pyłku zaliczane do tego rodzaju i opisywane jako różne gatunki wymarłe przeniesione zostały do rodzaju Abietineaepollenites R.Potonie, 1955^[8]. Rodzaj należy do szeroko ujmowanej podrodziny sosnowych Pinioideae^[9] lub wyodrębnianej z niej podrodziny modrzewiowych Laricoideae^[10]. Ustalenie pozycji systematycznej i relacji filogenetycznych Cathaya było problematyczne ze względu na podobieństwa do kilku różnych rodzajów z rodziny sosnowatych. Na podstawie cech budowy morfologicznej i anatomicznej pewna była przynależność do szeroko ujmowanej grupy sosnowych obejmującej poza tym rodzajem także: Larix, Picea, Pinus i Pseudotsuga. Pewne cechy budowy wskazywały na siostrzaną pozycję tego rodzaju w stosunku do rodzajów Larix i Pseudotsuga (stąd klasyfikowanie do Laricoideae)^[11]. Późniejsze analizy molekularne sytuują ten rodzaj jednak jako siostrzany w stosunku do Picea i Pinus^[9] lub siostrzany tylko dla Picea, wobec to której pary rodzaj Pinus jest bazalny^[12].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-09-17] (ang.).
↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Cathaya argyrophylla Chun & Kuang. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-09-17].
↑ ^a ^b ^c Y.Y. Yang Y.Y., W.W. Liao W.W., Cathaya argyrophylla, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2019-09-17] (ang.).
↑ Cathaya. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-09-17].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Cathaya Chun & Kuang. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-09-17].
↑ Doweld, A. B.. On Cathaya, living and fossil (Pinaceae). „Taxon”. 67, 1, s. 196–202, 2018. DOI: 10.12705/671.14.
↑ ^a ^b Lockwood, J. D., Aleksić, J. M., Zou, J., Wang, J., Liu, J., & Renner, S. S.. A new phylogeny for the genus Picea from plastid, mitochondrial, and nuclear sequences.. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 69, 3, s. 717–727, 2013. DOI: 10.1016/j.ympev.2013.07.004.
↑ Christopher J. Earle: Cathaya argyrophylla. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2019-09-17].
↑ Xiao-Quan Wang, David C. Tank, Tao Sang. Phylogeny and Divergence Times in Pinaceae: Evidence from Three Genomes. „Molecular Biology and Evolution”. 17, 5, s. 773–781, 2000. DOI: 10.1093/oxfordjournals.molbev.a026356.
↑ Ying Lu, Jin-Hua Ran, Dong-Mei Guo, Zu-Yu Yang, Xiao-Quan Wang. Phylogeny and Divergence Times of Gymnosperms Inferred from Single-Copy Nuclear Genes. „PLoS ONE”. 9, 9: e107679, 2014. DOI: 10.1371/journal.pone.0107679.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-09-17] (ang.).

[christenhusz2011-3] M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).

[china_gat-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Cathaya argyrophylla Chun & Kuang. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-09-17].

[iucn-5] Y.Y. Yang Y.Y., W.W. Liao W.W., Cathaya argyrophylla, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2019-09-17] (ang.).

[ing-6] Cathaya. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-09-17].

[china_rodz-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Cathaya Chun & Kuang. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-09-17].

[8] Doweld, A. B.. On Cathaya, living and fossil (Pinaceae). „Taxon”. 67, 1, s. 196–202, 2018. DOI: 10.12705/671.14.

[Lockwood-9] Lockwood, J. D., Aleksić, J. M., Zou, J., Wang, J., Liu, J., & Renner, S. S.. A new phylogeny for the genus Picea from plastid, mitochondrial, and nuclear sequences.. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 69, 3, s. 717–727, 2013. DOI: 10.1016/j.ympev.2013.07.004.

[database-10] Christopher J. Earle: Cathaya argyrophylla. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2019-09-17].

[xiao-11] Xiao-Quan Wang, David C. Tank, Tao Sang. Phylogeny and Divergence Times in Pinaceae: Evidence from Three Genomes. „Molecular Biology and Evolution”. 17, 5, s. 773–781, 2000. DOI: 10.1093/oxfordjournals.molbev.a026356.

[12] Ying Lu, Jin-Hua Ran, Dong-Mei Guo, Zu-Yu Yang, Xiao-Quan Wang. Phylogeny and Divergence Times of Gymnosperms Inferred from Single-Copy Nuclear Genes. „PLoS ONE”. 9, 9: e107679, 2014. DOI: 10.1371/journal.pone.0107679.

[6]

[4]

[5]

[1]

[2]

[3]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]