Drobnoporek łzawiący
Drobnoporek łzawiący, białak łzawiący (Calcipostia guttulata (Sacc.) Jülich) – gatunek grzybów z rzędu żagwiowców (Polyporales)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
drobnoporek łzawiący |
| Nazwa systematyczna | |
| Calcipostia guttulata (Sacc.) Jülich Persoonia 42: 112 (2018) [2019] | |
.JPG)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji: Calcipostia, Incertae sedis, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1888 r. Pier Andrea Saccardo nadając mu nazwę Polyporus guttulatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 2019 r.B.K. Cui, L.L. Shen & Y.C. Dai przenosząc go do rodzaju Calcipostia. Jest to takson monotypowy[1].
Ma 12 synonimów. Niektóre z nich:
- Oligoporus guttulatus (Sacc.) Gilb. & Ryvarden 1985
- Polyporus substipitatus (Murrill) Murrill 1912
- Polyporus tiliophilus (Murrill) Sacc. & Trotter 1912
- Postia guttulata (Sacc.) Jülich 1982
- Spongiporus guttulatus (Sacc.) A. David 1980
- Tyromyces guttulatus (Sacc.) Murrill 1907
- Tyromyces substipitatus Murrill 1912
- Tyromyces tiliophilus Murrill 1907[2].
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. (dla synonimu Oligoporus guttulatus). Przez S. Domańskiego gatunek ten opisywany był jako białak gorzki, forma łzawiąca[3]. W atlasach grzybów opisywany jest jako białak łzawiący[4]. Wszystkie te nazwy są niespójne z aktualną nazwą naukową[1].
Morfologia
edytujJednoroczny. Do podłoża przyrasta bokiem lub wyraźnie zwężona nasadą. Owocniki wyrastają pojedynczo lub w nielicznych skupiskach, dachówkowato. Pojedynczy ma średnicę 3–12 cm i grubość 4–8 cm. Kształt półkolisty, nerkowaty, wachlarzowaty lub konsolowaty. Brzeg u młodych owocników ostry, czasami nieco wcinany, u starszych obły, pogrubiony i ciemniejszy. Czasami (rzadko) owocnik jest rozpostarto-odgięty. Górna powierzchnia owocnika jest gładka lub omszona, przy nasadzie zazwyczaj nierówna, pagórkowata lub brodawkowana. U młodych owocników jest biała, potem kremowa, u starszych bladożółtobrunatna z ciemniejszymi plamami i jamkami. Powstają one w miejscach, w których owocnik wydziela krople cieczy[4].
Rurkowaty, znajduje się na dolnej stronie owocnika. Rurki mają długość 3–7 mm, barwę od białej do kremowej i tworzą jedną tylko warstwę ukośnie zbiegającą w dół. Pory o kształcie od okrągłego do labiryntowatego. Na 1 mm mieszczą się 3–4. Podczas wilgotnej pogody rurki wydzielają krople bezbarwnej lub białej cieczy[4].
Biały, o grubości 5–15 mm. U młodych owocników mięsisty i soczysty, u starszych włóknisty i łykowaty. Po wysuszeniu staje się twardy i łamliwy. W smaku początkowo jest słabo kwaskowaty, później piekący i gorzki. Zapach ostry i nieprzyjemny[4].
- Cechy mikroskopowe
System strzępkowy monomityczny. Strzępki w miąższu ze sprzążkami, bardzo grubościenne z wąskim światłem. Mają szerokość 4–8(12) μm, na ich przegrodach sporadycznie występują guzki. Tuż za przegrodą strzępki zazwyczaj rozgałęziają się. Strzępki tramy są głównie cienkościenne. Cystyd brak, występują natomiast cystydiole o rozmiarach 13–18 × 4–5 μm. Nie wystają ponad powierzchnię hymenium. Podstawki zgrubiałe, 4–sterygmowe, o rozmiarach 15–20 × 5–6 μm, ze sprzążkami w nasadzie. Zarodniki podłużnie elipsoidalne, bezbarwne, gładkie, nieamyloidalne, o rozmiarach 4–5 × 2–2,5 μm[5].
Występowanie i siedlisko
edytujNotowany jest w Ameryce Północnej, Europie, Azji, Australii i na Nowej Zelandii. Najwięcej stanowisk podano w Europie[6]. Jego zasięg geograficzny mniej więcej pokrywa się z zasięgiem świerka[5]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek zagrożony wymarciem, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[7].
Występuje w lasach iglastych i mieszanych. Rozwija się na martwym drewnie drzew iglastych, głównie na świerkach, sosnach i jodłach, rzadko na brzozach i grabach. Zazwyczaj pojawia się na martwych, leżących na ziemi pniach oraz na pniakach, czasami jednak atakuje również drzewa żywe – wnika do nich przez uszkodzenia. Zdarza się również na drewnie użytkowym, np. w kopalniach. Na opanowanym drewnie rozwija się przez kilka lat, co roku wytwarzając nowe owocniki[4].
Znaczenie
edytujGrzyb niejadalny. Jest grzybem saprotroficznym, rzadziej pasożytem. Powoduje bardzo intensywną brunatną zgniliznę drewna[4].
Gatunki podobne
edytujJest wiele gatunków drobnoporków, drobnoporka łzawiącego łatwo jednak odróżnić po kilku charakterystycznych cechach:
- podczas wilgotnej pogody wydziela białą lub bezbarwną ciecz, zarówno z hymenoforu, jak i na powierzchni kapelusza[4],
- kapelusz ma nierówną, guzkowatą powierzchnię, na której występują jamki po wyschnięciu cieczy[5],
- ma charakterystyczny zapach podobny do zapachu korzeniowca[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 2022-11-15] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-11-15] (ang.).
- ↑ Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g h Piotr Łakomy, Atlas hub, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008, ISBN 978-83-7073-650-7.
- ↑ a b c Oligoporus guttulatus [online], Mycobank [dostęp 2015-01-12].
- ↑ Calcipostia guttulata [online], gbif.orgdata dostępu = 2022-11-15.
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.