CHIPSat
CHIPSat (Cosmic Hot Interstellar Plasma Spectrometer satellite, również CHIPS, Explorer 82, UNEX 1) – sztuczny satelita astronomiczno-technologiczny agencji NASA należący do programu Explorer. Został wyniesiony na orbitę 13 stycznia 2003 roku z bazy Vandenberg Air Force Base na pokładzie rakiety Delta II razem z większym satelitą ICESat. Planowo misja miała trwać jeden rok. Satelita CHIPSat był pierwszym programem NASA klasy UNEX (University-Class Explorers). Wykonywał pomiary spektroskopowe w zakresie od 90 do 260 angstremów (od 9 do 26 nm), w paśmie skrajnego ultrafioletu[3].
 Wizja artystyczna satelity | |
| Inne nazwy |
Cosmic Hot Interstellar Plasma Spectrometer satellite, CHIPS, Explorer 82, UNEX 1 |
|---|---|
| Indeks COSPAR |
2003-002B |
| Indeks NORAD |
S27643 |
| Państwo | |
| Zaangażowani | |
| Rakieta nośna | |
| Miejsce startu | |
| Orbita (docelowa, początkowa) | |
| Perygeum |
578 km[1] |
| Apogeum |
594 km[1] |
| Okres obiegu |
96,4 min[1] |
| Nachylenie |
94°[1] |
| Mimośród |
0,00115[1] |
| Czas trwania | |
| Początek misji |
13 stycznia 2003 00:45 UTC |
| Koniec misji |
11 kwietnia 2008 |
| Wymiary | |
| Kształt |
nieregularny |
| Wymiary |
1 m × 1 m × 0,5 m[2] |
| Masa całkowita |
64 kg (całkowita), pusty – 40 kg |
Przebieg misji
edytujInstrument CHIP miał być pierwotnie drugorzędnym ładunkiem satelity łącznościowego FAISat. Projekt przekształcono jednak w małego, samodzielnego satelitę CHIPSat, który zgłoszono do programu UNEX. NASA wybrała CHIPSat do realizacji w 1998 roku[4].
Głównym celem zespołu naukowego misji, kierowanego przez Marka Hurwitza, było badanie rozgrzanego, nawet do temperatur rzędu milionów kelwinów[5], gazu wypełniającego przestrzeń międzygwiazdową. CHIPSat został zaprojektowany do przeprowadzenia pierwszych pomiarów spektrometrycznych (temperatura elektronów, jonizacja, badanie mechanizmów ochładzania) słabej poświaty w paśmie ultrafioletu, której oczekiwano jako wyniku emisji gorącego gazu międzygwiazdowego w odległości do 300 lat świetlnych od Słońca, z regionu określanego jako Bąbel Lokalny. Nieoczekiwanie pomiary nie wykazały żadnych rezultatów, wykryto jedynie bardzo słabą poświatę w paśmie EUV, mimo teoretycznych przewidywań znacznie wyższych wartości emisji.
We wrześniu 2005 pojazd został przekształcony w obserwatorium słoneczne[6]. Od 3 kwietnia 2006 do 5 kwietnia 2008 satelita CHIPSat wykonał 1458 obserwacji Słońca[7].
W kwietniu 2008 misja została zakończona poprzez wyłączenie satelity, z uwagi na brak dalszego finansowania misji przez NASA. Pierwotnie planowana była na 18 miesięcy[4].
Budowa i działanie
edytujFirma SpaceDev (aktualnie Sierra Nevada Corporation (SNC)) zbudowała satelitę w oparciu o platformę BD-II, z szerokim wykorzystaniem elementów dostępnych komercyjnie w systemach awioniki. Z tego też powodu była to pierwsza misja NASA[4] wykorzystująca protokół TCP/IP i FTP dla kontroli satelity, co przetestowano wcześniej na satelicie UoSAT-12.
Konstrukcja statku wykonana jest z aluminium[4]. Satelita nie posiadał własnego napędu. Zasilany był z dwuzłączowych ogniw słonecznych GaAs/InP/Ge (o mocy 106 W przy końcu misji)[2] i akumulatorów niklowo-kadmowych. Temperatura statku utrzymywana była w sposób pasywny[4].
Satelita był stabilizowany trójosiowo przy użyciu 4 kół zamachowych Dynacon MicroWheel 200 (w tym jedno zapasowe i z którego była konieczność skorzystania), trzech stabilizatorów magnetycznych, magnetometru, dwóch detektorów Słońca, detektora Księżyca i czujnika obrotu. Zapewniało to dokładność ustalania położenia na poziomie ±2º[4].
Komputer pokładowy wykorzystywał procesor Motorola Power PC 750[4]. Łączność odbywała się w paśmie S (modulacja FSK), poprzez dwie anteny zapewniające niemal dookólne nadawanie (4-9,6 kbps) i odbiór (38,4-115,2 kbps)[4].
Space Sciences Laboratory Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley było wykorzystywane jako główne centrum kontroli misji. Jako wspomagające, wykorzystywane były stacje Wallops Flight Facility oraz w Adelaide w Australii. Ze strony NASA projekt nadzorowany był przez Centrum Lotów Kosmicznych imienia Roberta H. Goddarda.
CHIPS
edytujJedynym instrumentem satelity był CHIPS (Cosmic Hot Interstellar Plasma Spectrometer) – spektrometr zbudowany przez Space Science Laboratory. Spektrometr posiadał sześć apertur o ogniskowej f/150. Pole widzenia wynosiło 5º × 26,7º[4].
Instrument ważył około 35 kg, w tym 10 kg urządzeń elektronicznych, i zużywał średnio 21,2 W energii elektrycznej (szczytowo 30 W). Filtry światła wykonane były z poliimidu, boru, aluminium i węgla[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e CHIPS. [w:] NSSDC Master Catalog [on-line]. NASA. [dostęp 2015-01-07]. (ang.).
- ↑ a b 2003-002B CHIPS. [w:] Antonín Vítek [on-line]. Space 40. [dostęp 2015-01-07]. (cz.).
- ↑ Cosmic Hot Interstellar Plasma Spectrometer. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-21)].
- ↑ a b c d e f g h i j CHIPSat. eoPortal. [dostęp 2015-01-07]. (ang.).
- ↑ Overview of CHIPS Science. SSL Berkeley. [dostęp 2015-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-22)]. (ang.).
- ↑ CHIPS Latest News. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-18)]. (ang.).
- ↑ CHIPS Solar Science Archive. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-13)]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- CHIPSat. Gunter's Space Page. [dostęp 2015-01-08]. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Mark Wade: CHIPSat. [w:] Encyclopedia Astronautica [on-line]. [dostęp 2015-01-07]. (ang.).