Bystrzyca Dolna

Bystrzyca Dolna
	wieś
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	świdnicki
Gmina	Świdnica
Liczba ludności (2022)	692
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	58-100
Tablice rejestracyjne	DSW
SIMC	0856014
	Położenie na mapie gminy wiejskiej Świdnica Bystrzyca Dolna
	Położenie na mapie Polski Bystrzyca Dolna
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Bystrzyca Dolna
	Położenie na mapie powiatu świdnickiego Bystrzyca Dolna
	50°48′34″N 16°28′30″E/50,809444 16,475000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Bystrzyca Dolna (pol. hist. Bystrzyca, niem. Nieder Weistritz, do 1898 Polnisch Weistricz^[4]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie świdnickim, w gminie Świdnica.

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego. Wieś położona na lewym brzegu Bystrzycy.

Nazwa

Pieczęć gminna z nazwą Polnisch Weistritz z 1850 roku.

Nazwa miejscowości wywodzi się od bystrego, szybkiego nurtu rzeki Bystrzycy, nad którą leży wieś^[5]. Niemiecki nauczyciel Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako najstarszą nazwę miejscowości wymienia zlatynizowaną nazwę Bistritz podając jej znaczenie "Dorf am reissenden Gebirgsbach" czyli "Wieś nad rwącym potokiem górskim"^[5]

Pierwsze zapisy historyczne o wsi pochodzą już z wieku XII. Wzmiankowana jest po raz pierwszy w łacińskim dokumencie z 1250 roku wydanym przez papieża Innocentego IV w Lyonie gdzie zanotowana została w zlatynizowanej, staropolskiej formie „Bistricie”^[6].

Miejscowość ta w okresie 9 stuleci miała 13 nazw: Bistritcza - 1149/1150 r., Wystricza - 1300 r., Polnisch Weistritz - 1318 r., Wistricz - 1330 r., Wistricz - 1334 r., Wistricia polonicalis - 1340 r., Polnisschen Weissericz - 1362 r., Polnisch Weistritz - 1372 r., Polnischweistric - 1666 r., Pohl (nisch) Weiseritz - 1743 r., Weistriz Polnisch - 1785 r., Bystrzyca Polska^[4] - 1887 r., Nieder Weistritz - 1898 r.^[7], Bystrzyca Dolna - od 1945 r.

Historia

Położenie u boku Świdnicy powodowało, że podczas wszystkich wojen wojska niszczyły wieś.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[8]:

zespół pałacowo-parkowy:
- pałac, rezydencja powstała najpewniej w XVI w. jako zamek wodny, rozebrany w 1830 r. Dzisiejszy neorenesansowy charakter pochodzi z lat 1886-1887 - XIX w. i jest efektem rozbudowy leśniczówki. Założenie powstało na rzucie prostokąta, jest dwukondygnacjowe, kryte dachem mansardowym z lukarnami. Dobudowane skrzydło, gdzie mieści się rozległy taras pochodzi najpewniej z początku XX w. Pałac pełni funkcje budynku mieszkalnego
- piękny park ze stawem oraz około 200-letnimi dębami; do parku prowadzi wybudowana w 1870 roku monumentalna brama, z drugiej połowy XIX w.
  - cmentarz kościelny, na terenie parku
    - aleja, na cmentarzu kościelnym, z pierwszej połowy XIX w.
- aleja topolowa, przy drodze wzdłuż zabudowań folwarcznych, z pierwszej połowy XIX w.
- aleja dębowa jednorzędowa, przy głównej drodze wiejskiej, z początku XIX w.

inne zabytki:

stary kamienny mur, zachował się od strony północno-wschodniej pałacu
kościół pw. św. Józefa; pochodzący z końca XIX wieku, ale nie posiada on istotnej wartości historycznej

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 14150
↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-03] .
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 132 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ ^a ^b Bystrzyca Polska w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich Tom VIII, str. 599
↑ ^a ^b HeinrichH. Adamy HeinrichH., Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 8, OCLC 456751858 (niem.).
↑ Grünhagen 1866 ↓, s. 280.
↑ Zmiana nazwy z Polnisch Weistritz na Nieder Weistritz nastąpiła 24 XI 1898 r. Zob. Dzieje Świdnicy w datach, Świdnica 2009, s. 98.
↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 165. [dostęp 2012-10-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].

Bibliografia

ColmarC. Grünhagen ColmarC., Regesten zur Schlesischen Geschichte, Breslau: Josef Max & KOMP., 1866 (niem.).
Rezydencje ziemi świdnickiej, zespół redakcyjny: W. Rośkowicz, S. Nowotny, R. Skowron, Świdnica 1997, s. 11.

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 14150

[2] NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-03] .

[3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 132 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[autonazwa1-4] Bystrzyca Polska w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich Tom VIII, str. 599

[Adamy-5] HeinrichH. Adamy HeinrichH., Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 8, OCLC 456751858 (niem.).

[CITEREFGrünhagen1866280-6] Grünhagen 1866 ↓, s. 280.

[7] Zmiana nazwy z Polnisch Weistritz na Nieder Weistritz nastąpiła 24 XI 1898 r. Zob. Dzieje Świdnicy w datach, Świdnica 2009, s. 98.

[8] Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 165. [dostęp 2012-10-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].

[4]

[2]

[3]

[1]

[5]

[6]

[7]

[8]