Burgrabice
Burgrabice (daw. Borkowice, niem. Borkendorf[5]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie nyskim, w gminie Głuchołazy[6][7]. Historycznie leży na Dolnym Śląsku, na ziemi nyskiej. Położona jest na terenie Przedgórza Paczkowskiego, będącego częścią Przedgórza Sudeckiego. Przepływa przez nią rzeka Mora.
| wieś | |
 Kościół parafialny pw. św. Bartłomieja | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
240–280[2] m n.p.m. |
| Liczba ludności (2011) |
690[3] |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
48-355[4] |
| Tablice rejestracyjne |
ONY |
| SIMC |
0494663 |
Położenie na mapie gminy Głuchołazy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nyskiego  | |
 50°21′12″N 17°16′27″E/50,353333 17,274167[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.
Do miejscowości był przypisany przysiółek Przesieki[6][7], jego lokalizacja nie była znana, nazwa została zniesiona w 2023 r.[8]).
Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 690 osób[3].
Geografia
edytujPołożenie
edytujWieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 2 km od granicy z Czechami, we wschodniej części Przedgórza Paczkowskiego. Należy do Euroregionu Pradziad[9]. Przez granice administracyjne wsi przepływa rzeka Mora.
Środowisko naturalne
edytujW Burgrabicach panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +7,9 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Burgrabic wynoszą 602 mm. Dominują wiatry zachodnie[10].
Nazwa
edytujW 1284 r. miejscowość została wymieniona pod nazwą Burgravici[5]. Dawna nazwa miejscowości to Borkowice, obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 12 listopada 1946[11].
Historia
edytuj
Miejscowość lokowana przed 1300 rokiem[2]. Jest przykładem kolonizacji w formie leśno-łanowej[12].
W 1945 przez Burgrabice wiodła trasa marszu śmierci więźniów obozu Auschwitz-Birkenau; w miejscowości zamordowano 86 więźniów[5].
Na podstawie dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 zostały utworzone miejsca odosobnienia, więzienia i ośrodki pracy przymusowej dla „hitlerowskich zbrodniarzy oraz zdrajców narodu polskiego”. Obóz pracy nr 10 Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło w Burgrabicach[13].
W latach 1945–1950 Burgrabice należały do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego.
W latach 1945–1954 siedziba gminy Burgrabice. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Burgrabice.
W Burgrabicach znajdowały się kamieniołomy marmuru. W okolicy przystanku PKS odsłonięto marmurowy pomnik Tysiąclecia Państwa Polskiego[2].
Zabytki
edytujNa listę zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa wpisane są[14]:
- kościół parafialny pw. św. Bartłomieja, wzmiankowany w 1442 roku[5], renesansowy z XVI wieku, przebudowany na barokowy ok. 1715 roku, rozbudowany w latach 1913–1914 przez dodanie w miejsce wieży neobarokowej części centralnej
- Budynek składa się z trzech części: gotyckiego prezbiterium, krótkiej nawy oraz centralnej nawy w stylu bizantyjskim, z latarnią. W południowej kruchcie znajduje się późnogotycki portal z 1562 roku. Od zachodu w niszy znajduje się drewniana rzeźba apostoła Bartłomieja z XV albo XVI wieku. Rzeźbiony ołtarz pochodzi z XVIII wieku. Wewnątrz kościoła znajdują się, oprócz głównego ołtarza także dwa barokowe ołtarze boczne, cztery obrazy rokokowe oraz rzeźby[2][5].
- spichrz z przełomu XVIII i XIX wieku.
Inne zabytki:
- dwór z przełomu XVI i XVII wieku, zbarokizowany w okresie późniejszym[2] (być może nieistniejący),
- kaplica pogrzebowa z 1830 roku, wcześniej grobowiec rodzinny właścicieli Burgrabic; na ścianie, obok wejścia, znajdują się dwa kamienne epitafia ludzi świeckich, które prawdopodobnie znajdowały się w kościele a zdjęto je podczas przebudowy:
- epitafium kobiety z rytą postacią zmarłej, z datą 1575,
- epitafium mężczyzny z napisem Hauptmann von Jesenik, z datą 1562
- plebania z początku XIX wieku,
- jedna ze starych mis podpompowych znajduje się w Lapidarium UAM w Poznaniu (marmur ze Sławniowic).
-
Kościół od strony ulicy -
Kaplica pogrzebowa
Turystyka
edytuj15 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Burgrabice prowadziła trasa „Szlakiem błogosławionej Marii Luizy Merkert”[15].
Ludzie urodzeni w Burgrabicach
edytuj
- Joseph Krautwald (1914–2003), rzeźbiarz
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 13696
- ↑ a b c d e Wycieczki dalsze. W: Zbygniew Martynowski, Krzysztof R. Mazurski: Głuchołazy i okolice. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i turystyka”, 1977, s. 51–52. (pol.).
- ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 109 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e Głuchołazy – Sołectwo Burgrabice – (240 – 280 m n.p.m.), niem. Borkendorf. Urząd Miejski w Głuchołazach. [dostęp 2015-09-30]. (pol.).
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2022 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2783)
- ↑ Mapa interaktywna [online], emapy.com [dostęp 2020-11-23].
- ↑ Klimat: Burgrabice: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org [online], pl.climate-data.org [dostęp 2020-11-23].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ trójpolówka. piastowie.kei.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]..
- ↑ Okupacja w imię sojuszu. Armia sowiecka w Polsce 1944-1956 (fragmenty), „forumemjot”, 9 maja 2012 [dostęp 2018-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-13] (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 62.
- ↑ Trasy rowerowe VI ETTR w Prudniku, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1019), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 lipca 2010, s. 20–21, ISSN 1231-904X.
Bibliografia
edytuj- Słownik Geografii Turystycznej Sudetów. Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie. Przedgórze Paczkowskie, tom 21 A-M, pod red. M. Staffy, Wydawnictwo I-BIS, Wrocław 2008, s. 159–164.