Bugarowate
Bugarowate (Bittacidae) – rodzina owadów z rzędu wojsiłek obejmująca około 160 gatunków występujących na wszystkich kontynentach, najliczniej na półkuli południowej. Większość z nich zasiedla krzewy i gęstą roślinność zielną w pobliżu rzek. W Europie (i w Polsce) rodzina bugarowatych jest reprezentowana przez dwa[2] z najliczniejszego w gatunki (a zarazem typowego) rodzaju Bittacus[3].
| Bittacidae[1] | |
| Handlirsch, 1906 | |
| Okres istnienia: jura środkowa–dziś | |
 Bittacus strigosus | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Rodzina |
bugarowate |
Są to owady średnich i dużych rozmiarów[2]. Głowę mają wyposażoną w parę oczu złożonych, trzy przyoczka i nitkowate czułki, zbudowane z 14–20 członów. Wydłużony nadustek formuje rostrum. Żuwaczki są smukłe, spłaszczone i każda jest zwieńczona pojedynczym ząbkiem. Zwykle mają dwie pary podobnie zbudowanych i użyłkowanych skrzydeł, ale rodzaj Anomalobittacus utracił zdolność do lotu, a Apterobittacus jest całkiem bezskrzydły. Cienkie i długie odnóża zakończone są pięcioczłonowymi stopami. Każda stopa ma jeden pazurek na wierzchołku, który wraz z czwartym jej członem tworzy aparat chwytający ofiarę. Taka budowa uniemożliwia bugarowatym stawanie i kroczenie na odnóżach, w związku z czym mogą się jedynie zawieszać na roślinach[4]. Stąd charakterystyczna dla nich jest pozycja w jakiej polują. Przednimi nogami zawieszają się na roślinach i czatują na drobne stawonogi, który chwytają środkową i tylną parą nóg. Żywią się drobnymi owadami i pająkami, także martwymi[2]. Samce mają między VI i VII oraz między VII i VIII sklerytami odwłoka pęcherzyki wytwarzające feromony[4].
Bugarowate stanowią prawdopodobnie grupę siostrzaną dla Cimbrophlebiidae, z którymi łączy się je w infrarząd Raptipeda[5]. Przedstawiciele rodziny znani są w zapisie kopalnym od jury środkowej[6]. Zalicza się doń rodzaje[3]:
- Anabittacus Kimmins, 1929
- Anomalobittacus Kimmins, 1928
- †Antiquanabittacus Petrulevičius et Jarzembowski, 2004[5]
- Apterobittacus MacLachlan, 1893
- Austrobittacus Riek, 1954
- †Baissobittacus Novokshonov 1997[7]
- Bittacus Latreille, 1805 – bugar
- †Burmobittacus Zhao et al., 2016[7]
- †Composibittacus Liu et al., 2016[7]
- †Cretobittacus Novokshonov, 1993[7]
- †Decoribittacus Li et Ren, 2009[7]
- Edriobittacus Byers, 1974
- †Exilibittacus Yang, Ren et Shih, 2012[5]
- †Formosibittacus Li, Ren & Shih, 2008[6]
- Harpobittacus Gerstaecker, 1885
- Hylobittacus Byers, 1979
- Issikiella Byers, 1972
- †Juracimbrophlebia Wang et al. 2012[8]
- †Jurahylobittacus Li, Ren & Shih, 2008[6]
- Kalobittacus Esben-Petersen, 1914
- †Karattacus Novokshonov, 1997[7]
- †Liaobittacus Ren, 1993[5]
- †Megabittacus Ren, 1997[5]
- †Mongolbittacus Petrulevicius, Huang & Ren, 2007[9]
- Nannobittacus Esben-Petersen, 1927
- Neobittacus Esben-Petersen, 1914
- Orobittacus Villegas & Byers, 1982
- †Orthobittacus Willmann, 1989[7]
- Pazius Navás, 1913
- †Palaeobittacus Carpenter 1928[7]
- †Preanabittacus Novokshonov, 1993[7]
- †Probittacus Martynov, 1927[7]
- †Prohylobittacus Novokshonov, 1993[7]
- †Scharabittacus Novokshonov, 1993[7]
- Sibirobittacus Sukacheva, 1990[5]
- Symbittacus Byers, 1986
- †Thyridates Navas, 1908[7]
- Tytthobittacus Smithers, 1973
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Bittacidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Fauna Polski - charakterystyka i wykaz gatunków. Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). T. II. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2007. ISBN 978-83-881470-7-4.
- ↑ a b Norman D. Penny: Bittacidae. [w:] World Checklist of Extant Mecoptera Species [on-line]. California Academy of Science, 1997-10-31. [dostęp 2017-05-13].
- ↑ a b Jimmie W. Griffiths: An Overview and Dichotomous Key to the Bittacidae (Insecta: Mecoptera) of Illinois. University of Florida, Institute of Food and Agricultural Sciences, Entomology and Nematology Department, 2008. [dostęp 2017-05-13].
- ↑ a b c d e f Yang X.-G., Ren D., Shih C.-K.. New fossil hangingflies (Mecoptera, Raptipeda, Bit - tacidae) from the Middle Jurassic to Early Cretaceous of Northeastern China. „Geodiversitas”. 34 (4), s. 785-799, 2012. DOI: 10.5252/g2012n4a4.
- ↑ a b c Li Y-L., Ren D., Shih C-K.. Two Middle Jurassic hanging-flies (Insecta: Mecoptera: Bittacidae) from Northeast China. „Zootaxa”. 1929, s. 38–46, 2008. ISSN 1175-5334.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Bittacidae. [w:] Fossilworks. Gateway to the Paleobiology Database [on-line]. [dostęp 2017-05-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-26)].
- ↑ Wang Y., Labandeira C.C., Shih C., Ding Q., Wang C., Zhao Y., Ren D.. Jurassic mimicry between a hangingfly and a ginkgo from China. „Proc. Natl. Acad. Sci. USA”. 109 (50), s. 20514–20519, 2012. DOI: 10.1073/pnas.1205517109.
- ↑ J.F. Petrulevicius, Huang D-Y., Ren D.. A new hangingfly (Insecta: Mecoptera: Bittacidae) from the Middle Jurassic of Inner Mongolia, China. „African Invertebrates”. 48 (1), s. 145–152, 2007.