Wikipedia

Budynek szkoły przy ulicy Łukasza Górnickiego 20 we Wrocławiu

Budynek szkoły we Wrocławiu na osiedlu Ołbin

Budynek szkoły przy ulicy Łukasza Górnickiego 20 – budynek szkoły położony we Wrocławiu przy ulicy Łukasza Górnickiego 20 na osiedlu Ołbin. Budowa obiektu prowadzona była od 1958 r. do 1961 r. Była to trzecia w mieście szkoła tysiąclecia. Przeznaczono ją dla potrzeb szkoły podstawowej. Współcześnie w budynku mieści się Szkoła Podstawowa nr 84 imienia Ruchu Obrońców Pokoju. Obiekt został wpisany na listę wrocławskich dóbr kultury współczesnej.

Budynek szkolny
Ilustracja
Wejście główne
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miejscowość

Wrocław

Adres

ul. Łukasza Górnickiego 20

Typ budynku

budynek użyteczności publicznej (oświaty)

Styl architektoniczny

modernizm

Architekt

Zenon Prętczyński

Kondygnacje

4

Rozpoczęcie budowy

1958 r.

Ukończenie budowy

1961 r.

Ważniejsze przebudowy

2014-2017

Właściciel

Gmina Wrocław

Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Budynek szkolny”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Budynek szkolny”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Budynek szkolny”
51°07′02,611″N 17°03′18,585″E/51,117392 17,055163
Multimedia w Wikimedia Commons
Fasada
Elewacja tylna
Widok ogólny w l. 60. XX w.
Wejście główne w l. 60. XX w
Elewacja tylna w l. 60. XX w
Pasaż w l. 60. XX w
Fasada w l. 60. XX w

Położenie i otoczenie

edytuj

Szkoła położona jest we Wrocławiu na osiedlu Ołbin[1][2][3], przy ulicy Łukasza Górnickiego 20[4][5], w kwartale ulic: Łukasza Górnickiego, Henryka Sienkiewicza, Ukryta oraz Chemiczna. Teren szkoły zajmuje większą część obszaru wyznaczonego tymi ulicami[6][7]. Oprócz niego w północno-zachodniej jego części posadowione są dwie, zachowane, przedwojenne kamienice[8]. Pomiędzy szkołą a ruchliwą arterią jaką jest ulica Henryka Sienkiewicza, będąca drogą zbiorczą[9], położony jest niewielki teren zieleni[10][11] – zieleniec przy ul. Sienkiewicza[10].

Część miasta, w której leży budynek, zaliczana jest do obszarów zabudowy śródmiejskiej, z dużym stopniem wykorzystania terenu oraz z dużą gęstością zaludnienia. Charakterystycznymi cechami takiej zabudowy jest blok urbanistyczny w postaci kwartału zabudowy, z ciągłymi pierzejami wzdłuż ulic i placów. Występują tu także licznie ważne obiekty i obszary publiczne oraz komercyjne[12][13]. Teren ten charakteryzuje się także wyjątkowo korzystnym lub bardzo dobrym dostępem do infrastruktury komunikacyjnej[14], w sąsiedztwie zespołu zabudowy znajdują się przystanki tramwajowe dla linii komunikacyjnych w ramach wrocławskiej komunikacji miejskiej[14][15][16].

Historia

edytuj

Miejsce to przed II wojną światową stanowiło obszar o charakterze śródmiejskim gęsto zabudowany głównie kamienicami mieszkalnymi rozmieszczonymi w układzie pierzejowym, ewentualnie z oficynami i inną zabudową we wnętrzach międzyblokowych[17][18][19]. W wyniku prowadzenia działań wojennych podczas oblężenia Wrocławia z 1945 r. część zabudowy uległa zniszczeniu[1][17][20][21][22], choć zniszczenia w tej części miasta były w porównaniu choćby z dzielnicami południowymi i zachodnimi znacznie mniejsze[1][17]. Pośród zachowanej przedwojennej tkanki miejskiej powstały mniejsze lub większe wolne przestrzenie, w tym kwartał w którym obecnie znajduje się budynek szkoły[19][21].

Projekt szkoły powstał w 1958 r.[5][23]. Projektantem obiektu jest Zenon Prętczyński[5][23][24]. Za symboliczny początek budowy uznaje się dzień 3 maja 1958 roku. Wówczas to podczas zjazdu goście z Filipin i Indonezji, którzy wmurowali kamień węgielny pod budowę trzeciej we Wrocławiu szkoły tysiąclecia z okazji X rocznicy Kongresu Intelektualistów, który miał miejsce we Wrocławiu w 1948 r. Uroczyste otwarcie szkoły odbyło się w dniu 4 marca 1961 r. Wówczas to oficjalne nadano jej imię Ruchu Obrońców Pokoju[24][25], bowiem ta międzynarodowa organizacja miała swe początki między innymi właśnie we Wrocławiu na Światowym Kongresie Intelektualistów z 1948 roku, odbywającym się razem z Wystawą Ziem Odzyskanych[24]. W tym samym okresie po wschodniej stronie ulicy Łukasza Górnickiego realizowano osiedle budynków mieszkalno-usługowych dla Wrocławskiej Wspódzielni Mieszkaniowej[18][21][26] przeznaczone dla około 400 mieszkańców[27].

Spośród późniejszych wydarzeń związanych ze szkołą wymienia się między innymi pożegnanie wrocławskiej delegacji na Kongres w Obronie Pokojowej Przyszłości Świata, który odbył się w Warszawie w 1986 r. W XXI wieku zdecydowano o konieczności modernizacji i rozbudowy szkoły. Pierwsze działania w tym zakresie podjęto w 2008 r.[a]. Zadanie ułatwiło organizacyjne połączenie tej szkoły ze szkołą podstawową nr 60, która mieściła się przy ulicy Świętokrzyskiej 45-55[25]. W 2013 r. zdecydowano o tymczasowym przeniesieniu placówki do budynku przy ulicy Świętokrzyskiej, co umożliwiało prowadzenie robót budowlanych[25][28]. Budowa była prowadzona od 2014 r. W jej ramach przebudowano i nadbudowano starą część i równocześnie w ramach rozbudowy powstała nowa część szkoły. Nauka w obiekcie miała zostać przywrócona w 2015 r., ostatecznie jednak rozpoczęła się we wrześniu 2016 r. Inwestycja umożliwiła zwiększenie liczby uczniów w placówce z 300 do około 900-1.000. Na 2017 r. zaplanowano oddanie nowego bloku sportowego z basenem[b]. Jej koszt początkowo miał wynieść 25.344.000,00 zł, a ostatecznie zamknął się kwotą 29,9 mln zł (bez nowego bloku sportowego)[c][28][29][30]. W ten sposób przywrócono blask zaniedbanemu przez lata dziełu architektonicznemu[24]. W 2021 r. pilotażowo wprowadzono, kontynuowany w kolejnych latach, program Szkolna Ulica polegający na zamykaniu dla ruchu kołowego odcinka ulicy Łukasza Górnickiego przy szkole, w czasie poprzedzającym rozpoczęcie lekcji, kiedy dzieci przychodzą do szkoły, dla zwiększenia bezpieczeństwa w tym zakresie[31].

Nieruchomość i architektura

edytuj

Budynek położony jest na działkach gruntu o łącznym polu powierzchni wynoszącym 1,4891 ha[d][32][33], które stanowią własność Gminy Wrocław, ale pozostają w zarządzie, użytkowaniu[33]. Klasoużytek wszystkich tych działek określony jest jako Bi - inne tereny zabudowane[32]. Do największej z działek przypisane są następujące numery adresowe: ul. Łukasza Górnickiego 20[4][34], ulica Chemiczna 7[34][35], ul. Ukryta 3[34][36]. Działka ta ma przypisany identyfikator G5 026401_1.0005.AR_15.59 oraz identyfikator IIP PL.PZGiK.112.EGiB 36C80765-0E4D-4A2E-B57E-0C8AF043CCB1[34]. Powierzchnia zabudowy budynku wynosi 7.051 m²[37]. Budynek ma cztery kondygnacje nadziemne[b][c][37][38]. Według Klasyfikacji Środków Trwałych zaliczany jest do grupy k - budynki oświaty nauki i kultury oraz sportowe (107). Budynek ma przypisany identyfikator G5 026401_1.0005.AR_15.59.1_BUD oraz identyfikator IIP PL.PZGiK.112.EGiB C6C39661-30E7-4751-8D57-B1154149573C[37]. W budynku mieści się Szkoła Podstawowa nr 84 imienia Ruchu Obrońców Pokoju[27][39][40][41].

Sam projekt wyróżniał się, zarówno na tle ówczesnych realizacji, jak i we współczesnym kontekście. W szczególności docenia się układ funkcjonalny obiektu. Architekt zaprojektował bowiem niższą część przednią przy ulicy i wyższą część budynku w głębi działki budowlanej o różnym przeznaczeniu. W niższej części zaplanowano między innymi szatnie i świetlicę. Natomiast w części wyższej rozmieszczono sale lekcyjnej w strefach podzielonych ze względu na wiek uczniów[24]. Charakterystyczne były także klasy. Miały one w rzucie prostokątnym kształt kwadratu, a nie typowego prostokąta, co w założeniach miało skrócić dystans pomiędzy uczniami a nauczycielem i tworzyć przyjazną atmosferę. Sale te były doświetlone oknami rozmieszczonymi po obu stronach klasy[23][24]. W obiekcie przewidziano także sale sportowe[24], amfiteatr[23][24] i sale do rekreacji[23]. Uwagę zwracał także sposób wyeksponowania wejścia głównego do szkoły, przy pomocy konstrukcji wykonanej z betonu i ukształtowanej w ekspresyjnej formie[24].

Odbiór i ochrona

edytuj

Można spotykać opinię, iż szkoła wraz z modernistycznymi blokami mieszkalnymi przy ulicy Górnickiego należącymi wspominanego wyżej zespołu zabudowy mieszkalno-usługowej współtworzyła lśniący nowoczesnością obszar wśród poniemieckich i zaniedbanych kamienic[24]. Inne opinie wskazują także na niebanalną architekturę budynku nawiązującą do przedwojennego modernizmu i przemyślaną funkcjonalność, np. w wyżej wspominanym zakresie ukształtowania i doświetlenia klas, do tego stopnia, iż rozważana była możliwość wpisania obiektu do rejestru zabytków[42]. Ten projekt wymienia się także jako jedno z ważniejszych dokonań jego autora – Zenona Prętczyńskiego – cenionego architekta, wręcz określanego jako nestora wrocławskiej architektury i jednego z najbardziej aktywnych zawodowo architektów powojennego Wrocławia[43]. Dziedzictwo kulturowe, jakie niesie nowatorska w chwili powstawania architektura budynku oraz jego wysoka wartość artystyczna i historyczna sprawiły, że budynek ten został wpisany na listę wrocławskich dóbr kultury współczesnej, między innymi w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla Wrocławia z 2010 r. oraz z 2018 r.[44][45][46][47][48]. Pojawiają się jednak opinie, że nowy obiekt po przebudowie z lat 2014-2017, choć nawiązujący do pierwotnego, nie jest już tym samym obiektem i zakładana ochrona, która miała być realizowana na podstawie przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, nie spełniła właściwie swojej funkcji, szczególności wobec braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla tego obszaru, który określałby zakres wymaganej ochrony tego konkretnego obiektu[48][49].

Należy także wskazać, że cały obszar, w ramach którego leży przedmiotowa szkoła, chroniony jest wpisem do gminnej ewidencji zabytków, jako historyczny układ urbanistyczny Przedmieścia Piaskowego, stanowiący część Śródmieścia we Wrocławiu[8][50][51][52][53]. W tym przypadku ochronie podlega założenie przestrzenne kształtowane począwszy od XVIII wieku do 1945 r.[8][52]. Rodzaj ochrony określono jako inny[8]. Założenie to widnieje pod identyfikatorem INSPIRE_ID[e]: PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_UU.4375[53]. Stan zachowania określa się jako 4 – dobry / 5 – bardzo dobry[52].

Zobacz też

edytuj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Już 23.06.2009 r. wydano decyzję Prezydenta Wrocławia nr 1117/2009 (z późniejszymi zmianami) o udzieleniu pozwolenia na budowę dotyczącą realizacji inwestycji pod nazwą „Rozbudowa i przebudowy istniejącej szkoły wraz z budową bloku sportowego z infrastrukturą”[54].
  2. ↑ a b Na wrocławskim geoportalu dla tej inwestycji podane są następujące parametry: data rozpoczęcia – 05.08.2015 r., data zakończenia – 31.12.2018 r., wartość inwestycji – 22.302.150,00 zł, opis zadania – budowa bloku sportowego wraz z łącznikiem i zagospodarowaniem terenu przy Szkole Podstawowej nr 84 przy ul. Łukasza Górnickiego 20, tj.: rozbiórka istniejącego budynku bloku sportowego z łącznikiem, budowa budynku bloku sportowego zawierającego część basenową i wielofunkcyjną salę gimnastyczną wraz z infrastrukturą, budowa łącznika pomiędzy budynkiem dydaktycznym a blokiem sportowym, budowa parkingu podziemnego oraz boiska wielofunkcyjnego na dachu parkingu, zagospodarowanie terenu, w tym: bieżnia, zieleń projektowana i kompensująca wycinki, mała architektura (stojaki na rowery, ławki, kosze, pomieszczenie na odpady), ciągi piesze i pieszo-jezdne, ogrodzenie, rodzaj inwestycji – budowa[56].
  3. ↑ a b Na wrocławskim geoportalu dla tej inwestycji podane są następujące parametry: data rozpoczęcia – 11.06.2013 r., data zakończenia – 16.02.2016 r., wartość inwestycji – 30.272.479,52 zł, opis zadania – rozbudowa SP nr 84, w zakresie: przebudowy istniejącego budynku dydaktycznego z jego częściową zabudową i nadbudową, rozbudowy budynku dydaktycznego o nowe, 4-kondygnacyjne skrzydło, częściowe zagospodarowanie przyległego terenu; powierzchnia użytkowa łączna bloku dydaktycznego (bez bloku sportowego i łącznika), w tym: część dobudowana – 4.084 m², część istniejąca – 3.336 m², rodzaj inwestycji – budowa i przebudowa[55].
  4. ↑ Pola powierzchni poszczególnych działek ewidencyjnych wynoszą odpowiednio: 1,4458 ha[34][57], 0,0428 ha[58][59], 0,0005 ha[60][61], co łącznie daje 1,4891 ha[32][33].
  5. ↑ INSPIRE_ID - identyfikator zaimplementowany w ramach Infrastructure for Spatial Information in the European Community.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c Harasimowicz 2006 ↓, s. 621 (Ołbin).
  2. ↑ UMWr SIP Mapy 2023 ↓, Osiedla Wrocławia.
  3. ↑ UMWr SIP Studium 2018 ↓, s. 20, 235-236, 341, 343, 355-356 (k.j.u. A6).
  4. ↑ a b UMWr SIP EMUiA 2023 ↓, /poi/pt/5325/ul.Górnickiego/20.
  5. ↑ a b c Zabłocka-Kos, Duda, Gabiś i b.d. ↓, s. 2 (poz. A.10).
  6. ↑ UMWr SIP Mapy 2023 ↓, Mapa podstawowa.
  7. ↑ UMWr SIP EMUiA 2023 ↓, /poi/poi/3193.
  8. ↑ a b c d UMWr SIP Mapy 2023 ↓, Gminna Ewidencja Zabytków.
  9. ↑ UMWr SIP Mapy 2023 ↓, Studium 2018: Rys. 6, 14.
  10. ↑ a b UMWr SIP Mapy 2023 ↓, Mapa przyrodnicza.
  11. ↑ UMWr SIP Mapy 2023 ↓, Studium 2018: Rys. 2, 9.
  12. ↑ UMWr SIP Studium 2018 ↓, s. 341, 343, 355-356 (k.j.u. A6).
  13. ↑ Mironowicz 2016 ↓, s. 33 (Ryc. 13), 34-35.
  14. ↑ a b UMWr SIP Mapy 2023 ↓, Dostęp do infrastruktury komunikacyjnej miasta.
  15. ↑ UMWr SIP Mapy 2023 ↓, Komunikacja i transport.
  16. ↑ UMWr SKM 2023 ↓, Schematy.
  17. ↑ a b c Gabiś 2009 ↓, s. 2.
  18. ↑ a b Duda, Gabiś i Jara 2019 ↓, /obiekt/kolonia-wsm/.
  19. ↑ a b UMWD 2023 ↓, Mapy historyczne: Wrocław 1901, 1926-37.
  20. ↑ Antkowiak 1970 ↓, s. 215 (Reja).
  21. ↑ a b c Antkowiak 1970 ↓, s. 56-57 (Górnickiego).
  22. ↑ Antkowiak 1970 ↓, s. 232-233 (Sienkiewicza).
  23. ↑ a b c d e Augustyn 2014 ↓, lists_historia_48-6607.
  24. ↑ a b c d e f g h i j Pacholak i b.d. ↓, wiedza,obiekty,1496.
  25. ↑ a b c SP84 i b.d. ↓, /historia-szkoly.
  26. ↑ Gabiś 2009 ↓, s. 2, Załącznik 7: c.d. pkt 13 ppkt 1-5.
  27. ↑ a b Bińkowska i in. 2013 ↓, s. s. 707-708 (poz. 695).
  28. ↑ a b Hołubowicz 2014 ↓, /ar/3546039.
  29. ↑ Gadawa 2016 ↓, /ar/9355138.
  30. ↑ Redakcja 2016 ↓, Szkoła podstawowa przy Górnickiego rusza od września.
  31. ↑ Wołodko 2023 ↓, Szkolna Ulica przy Górnickiego.
  32. ↑ a b c ZGKiKM 2023 ↓, EGiB G5 026401_1.0005.AR_15.59, .61/4, .62/4.
  33. ↑ a b c UMWr SIP Mapy 2023 ↓, Mapa własności: dz. Plac Grunwaldzki, AR_15, 59, 61/4, 62/4.
  34. ↑ a b c d e ZGKiKM 2023 ↓, EGiB G5 026401_1.0005.AR_15.59.
  35. ↑ UMWr SIP EMUiA 2023 ↓, /poi/pt/3397/ul.Chemiczna/7.
  36. ↑ UMWr SIP EMUiA 2023 ↓, /poi/pt/4993/ul.Ukryta/3.
  37. ↑ a b c ZGKiKM 2023 ↓, EGiB G5 026401_1.0005.AR_15.59.1_BUD.
  38. ↑ UMWD 2023 ↓, BDOT10k.
  39. ↑ SP84 i b.d. ↓, /kontakt.
  40. ↑ UMWr SIP EMUiA 2023 ↓, /poi/poi/15736.
  41. ↑ UMWr SIP Mapy 2023 ↓, Edukacja: SP84.
  42. ↑ Torz 2009 ↓, /ar/104880.
  43. ↑ Czyż 2015 ↓, Zenon Prętczyński.
  44. ↑ UMWr SIP Mapy 2023 ↓, Studium 2018: Rys. 3, 12.
  45. ↑ UMWr SIP Studium 2010 ↓, s. 253 (pkt 10 ppkt 20), 259 (pkt 19 ppkt 20).
  46. ↑ UMWr SIP Studium 2018 ↓, s. 32 (pkt 4.2 lit. n).
  47. ↑ UMWr SIP Studium 2018 ↓, s. 255 (pkt 10.6 lit. v).
  48. ↑ a b Duda 2021 ↓, s. 197.
  49. ↑ Białkiewicz, Stelmach, Żychowska 2020 ↓, s. 152-154, 159-161.
  50. ↑ UMWr ZW 2023 ↓, identyfikator obiektu: 50.
  51. ↑ WUOZ 2023 ↓, wiersz: 10409.
  52. ↑ a b c WUOZ 2018 ↓, Przedmieście Piaskowe.
  53. ↑ a b NID geoportal 2023 ↓, INSPIRE_ID: PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_02_UU.4375.
  54. ↑ UMWr SIP Mapy 2023 ↓, Decyzje architektoniczne: dec. nr 1117/2009 z 23.06.2009 r..
  55. ↑ UMWr SIP Mapy 2023 ↓, Inwestycje miejskie: ID 1521.
  56. ↑ UMWr SIP Mapy 2023 ↓, Inwestycje miejskie: ID 1902.
  57. ↑ UMWr SIP Mapy 2023 ↓, Mapa własności: dz. Plac Grunwaldzki, AR_15, 59.
  58. ↑ ZGKiKM 2023 ↓, EGiB G5 026401_1.0005.AR_15.61/4.
  59. ↑ UMWr SIP Mapy 2023 ↓, Mapa własności: dz. Plac Grunwaldzki, AR_15, 61/4.
  60. ↑ ZGKiKM 2023 ↓, EGiB G5 026401_1.0005.AR_15.62/4.
  61. ↑ UMWr SIP Mapy 2023 ↓, Mapa własności: dz. Plac Grunwaldzki, AR_15, 62/4.

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
  • Fotomapy ukośne 2015 [online], geoportal.wroclaw.pl; Urząd Miejski Wrocławia [dostęp 2023-11-03] (pol.).
  • Szkoła Podstawowa nr 84 im. Ruchu Obrońców Pokoju, [w:] Polska / woj. dolnośląskie / Wrocław / Ołbin / ul. Górnickiego Łukasza 20; Polska / Wydarzenia historyczne / 1958-1965 - Akcja „1000 szkół na Tysiąclecie Państwa Polskiego” [online], fotopolska.eu, ID: b9207 [dostęp 2023-11-03] (pol.).
  • Szkoła Podstawowa nr 84 im. Ruchu Obrońców Pokoju, [w:] Polska / Województwo dolnośląskie / Wrocław / Ołbin / ul. Górnickiego Łukasza 20; Polska / Województwo dolnośląskie / Wrocław / Ołbin / ul. Sienkiewicza Henryka; Polska / Województwo dolnośląskie / Wrocław / Ołbin / ul. Ukryta; Polska / Województwo dolnośląskie / Wrocław / Architektura i urbanistyka / Architektura PRL (Wrocław); Polska / Szkoły Tysiąclecia (tzw. tysiąclatki) 150; Polska / Architekci i ich realizacje P / Zenon Prętczyński [online], polska-org.pl (Wratislaviae Amici), ID: 531207 [dostęp 2023-11-03] (pol.).
  • Wikimapia [online], wikimapia.org [dostęp 2023-11-03] (pol.).
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Budynek_szkoły_przy_ulicy_Łukasza_Górnickiego_20_we_Wrocławiu&oldid=75102086”