Wikipedia

Budynek punicki w Żurrieq

Budynek punicki w Żurrieq – pozostałości niezidentyfikowanego budynku punickiego istnieją włączone w kilka posesji w Żurrieq na Malcie. Obejmują one dobrze zachowaną strukturę powszechnie znaną jako Punic Tower (Wieża punicka)[1] lub Żurrieq Tower (Wieża Żurrieq)[2], znajdującą się w prywatnym ogrodzie Domus Curialis, domu proboszcza, i która jest najbardziej znaczącym zachowanym przykładem architektury punickiej na wyspie.

Budynek punicki
Ilustracja
Budynek punicki z wieżą na obrazie Jean-Pierre Houëla (ok. 1770)
Państwo

 Malta

Miejscowość

Żurrieq

Położenie na mapie Morza Śródziemnego
Mapa konturowa Morza Śródziemnego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Budynek punicki”
Położenie na mapie Malty
Mapa konturowa Malty, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Budynek punicki”
Ziemia35°49′48,7″N 14°28′32,9″E/35,830194 14,475806
Multimedia w Wikimedia Commons

Opis

edytuj
 
Carmel Street, z domami zawierającymi pozostałości budynku punickiego (zwróć uwagę na większe rozmiary bloków wapiennych)

Na miejscu znajduje się dobrze zachowana, wysoka na 5,6 metra wieża o kwadratowym planie zwieńczona gzymsem cavetto(inne języki) ukazującym wpływy architektury starożytnego Egiptu, wraz z kilkoma przylegającymi ścianami, które, jak się uważa, pierwotnie stanowiły część większego budynku. Zarówno wieża, jak i mury są zbudowane z wapiennych kamieni ciosowych połączonych bez użycia zaprawy, przy czym każdy blok ma wymiary ok. 66 cm x 180 cm[3][4][5].

Wiek i przeznaczenie budynku nie są znane, ale może on pochodzić z końca VI wieku p.n.e.[2]. Architektura wieży sugeruje, że stanowiła ona część znaczącego budynku[6] i spekulowano, że mogła to być świątynia[7], prawdopodobnie Melkarta, o której wspomniał Klaudiusz Ptolemeusz[8]. Mógł to być też dom na wsi[8] albo monumentalny grobowiec[9]. Uważa się, że budynek nie był wieżą obronną i ma odmienną typologię niż inne punicko-rzymskie wieże, których szczątki znaleziono na Malcie[6].

Historia

edytuj

Istnienie budynku zostało po raz pierwszy odnotowane przez biskupa Miguela de Molinę w 1680[10]. Wierząc, że ruiny były greckiego pochodzenia, Jean-Pierre Houël odwiedził to miejsce i wykonał obrazy i plany, które znalazły się w jego dziele z 1785 Voyage Pittoresque de Sicile, Malte et Lipari[6][11].

 
Druga strona budynku narysowana w latach siedemdziesiątych XVIII w.

W swoim Report on the Phœnician and Roman Antiquities in the group of the islands of Malta (Raporcie o starożytnościach fenickich i rzymskich w grupie wysp maltańskich) z 1882 Antonio Annetto Caruana określił budynek jako „stary grecki dom”. Do tego czasu szczątki zostały włączone do domu proboszcza z Żurrieq, a wieża została „w całości zachowana”, podczas gdy gzyms przyległych murów, który został przedstawiony przez Houëla, już nie istniał[12]. Do dziś pozostałości budowli przetrwały w rezydencji proboszcza (znanej jako Domus Curialis) oraz w sąsiednich posesjach pod nr. 134–138, Carmel Street (malt. Triq il-Karmnu)[13], z wieżą znajdującą się w prywatnym ogrodzie tego pierwszego[6].

 
„Domus Curialis”

Budynek został odnotowany przez archeologów Alberta Mayra w 1909 i Thomasa Ashby’ego w 1915, przy czym ten ostatni określił go jako „pozostałości przedrzymskiego budynku, prawdopodobnie wiejskiego domu z okresu fenickiego”[8]. Pierwsze badania archeologiczne tego stanowiska przeprowadzili 13 czerwca 1938 R. V. Galea i Charles Zammit z Działu Archeologicznego Muzeum, któremu towarzyszył ksiądz z Żejtun Dun Ġwann Farrugia. Ustalili, że większość pozostałości przedstawionych przez Houëla nadal istnieje pomimo pewnych przeróbek, i zidentyfikowali pobliską piwnicę, która mogła być kamieniołomem, z którego wydobywano wapień użyty do budowy budynku[3].

W 1964 przeprowadzono dalsze prace wykopaliskowe w celu datowania wieży[8]. Ujawniły one fundamenty budynku, a także znaleziono ceramikę pochodzącą od czasów punickich po czasy współczesne. Odpowiadało to przypisaniu budynku do okresu fenickiego/punickiego, jednak nie dowodziło tego jednoznacznie[9]. Technika konstrukcyjna zastosowana w gzymsie wieży jest typowa dla architektury punickiej[8].

Ochrona dziedzictwa kulturowego

edytuj

Pozostałości budynku, zwłaszcza dobrze zachowana wieża, są uważane za "najwybitniejszą zachowaną budowlę z okresu punickiego" na Wyspach Maltańskich[14]. Planning Authority w dniu 17 kwietnia 1998 oznaczyła pozostałości jako stanowisko archeologiczne klasy A, podczas gdy Domus Curialis i sąsiednie budynki, do których włączona została struktura punicka, zostały ujęte jako nieruchomości klasy 2[13]. Wieża nie jest normalnie otwarta dla publiczności i można się do niej dostać tylko po wcześniejszym umówieniu[10].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Archaeology. Żurrieq Local Council. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-20)]. (ang.).
  2. ↑ a b An overview of Punic Malta. [w:] Times of Malta [on-line]. 2014-03-16. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-03-26)]. (ang.).
  3. ↑ a b R. V. Galea: Report by the Hon. Professor R. V. Galea, O.B.E., A. & C.E., on the Archaeological Section from May to September, 1938. Reports on the working of Government Departments during the financial year 1938–1939 / Government of Malta, 1939. s. 150–155. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-03-26)]. (ang.).
  4. ↑ Anthony Bonanno: Malta: an Archaeological Paradise. Valletta: M. J. Publications Ltd, 1991, s. 53–54. (ang.).
  5. ↑ Anthony Bonanno: The Archaeology of Malta & Gozo (5000 BC–AD 1091). Heritage Malta, 2017, s. 94. ISBN 978-99932-57-47-9. (ang.).
  6. ↑ a b c d Il-wirt arkeoloġiku ta' Ħal Kirkop. W: Anthony Bonanno, Nicholas C. Vella, H. C. R. Vella (edytor): Ħal Kirkop u l-inħawi ta' madwaru. Malta: University of Malta Press, 2000, s. 1–12. (malt.).
  7. ↑ Anthony Bonanno. Quintinus and the location of the temple of Hercules at Marsaxlokk. „Melita Historica”. 8 (3), s. 190–204, 1982. [zarchiwizowane z adresu 2021-03-26]. 
  8. ↑ a b c d e Malta and the Phoenicians. W: Tancred C. Gouder: Annual Report 1991. Lombard Bank Malta Ltd, 1991, s. 3–20. (ang.).
  9. ↑ a b Phoenician Remains at Zurrieq. Culture Malta. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-09)]. (ang.).
  10. ↑ a b Nicholas C. Vella. Editorial. „Malta Archaeological Review”, s. 2–7, 2016-10-01. Valletta: Archaeological Society of Malta. ISSN 2224-8722. (ang.). 
  11. ↑ Alfie Guillaumier: Malta's Towns and Villages. San Ramon, CA, USA: Terry Asphar (tłumacz), 2003, s. 645. ISBN 0-9743821-0-8. (ang.).
  12. ↑ A. A. Caruana: Report on the Phœnician and Roman Antiquities in the group of the islands of Malta. Malta: Government Printing Office, 1882, s. 94. (ang.).
  13. ↑ a b G.N. 0313 of 1998 – Scheduling of Property – Section 46 of the Development Planning Act, 1992. [w:] Malta Government Gazette [on-line]. 1998-04-17. s. 2677–2691. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-03-26)]. (ang.).
  14. ↑ Anthony Bonanno: Malta: Phoenician, Punic, and Roman. Midsea Books, 2005, s. 91. ISBN 99932-7-034-2. (ang.).
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Budynek_punicki_w_Żurrieq&oldid=70318188”