Brzydowo (powiat ostródzki)
Brzydowo (niem. Seubersdorf) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Ostróda.
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
475[2] |
| Strefa numeracyjna |
89 |
| Kod pocztowy |
14-100[3] |
| Tablice rejestracyjne |
NOS |
| SIMC |
0484908 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Ostróda  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ostródzkiego  | |
 53°38′03″N 19°57′22″E/53,634167 19,956111[1]
| |
Miejscowość leży w historycznym regionie Prus Górnych.[4]
We wsi znajduje się Ochotnicza Straż Pożarna (istnieje od 1950 r.) oraz Szkoła Podstawowa (jedna z najstarszych placówek w gminie Ostróda). Mieści się częściowo w starym, zabytkowym, lecz zmodernizowanym wewnątrz budynku oraz w dobudowanej w połowie lat dziewięćdziesiątych XX wieku nowej, obszernej części. W szkole znajduje się 12 sal lekcyjnych, pracownia komputerowa, sala gimnastyczna, gabinet pedagoga, świetlica, stołówka, sala do gimnastyki korekcyjnej, biblioteka, gabinet lekarski, szatnie. Na terenie szkoły jest też plac zabaw.
Historia
edytujWieś krzyżacka założona w 1332 roku, podlegająca komturii w Ostródzie. Wymieniana jest także w roku 1374 w odnowionym przywileju lokacyjnym dla Ornowa. W dokumentach z 1577 r. wieś miała osiemdziesiąt włók, z czego do sołtysa należało osiem włók, a 33 kmieci po dwie włóki. W tym czasie we wsi był także kowal, karczmarz, pięciu zagrodników oraz dwóch pasterzy. Obszar zajmowany przez wieś w stosunku do XV wieku powiększył się o 14 włók. W 1600 roku sołtysem był Abel Płośnicki (posiadał osiem włókach). W 1625 roku sołtys i znaczna liczba mieszkańców zmarła w wyniku epidemii. w rezultacie trzy lata później (1628 r.) w 38 gospodarstwach dziedzicznych większość ziemi leżała odłogiem. W czasie wojny szwedzkiej cztery gospodarstwa spłonęły. W 1636 r. we wsi były 24 gospodarstwa, w których część ziemi nadal nie była uprawiana. W 1681 roku nauczyciel z Kraplewa uczył dzieci w Brzydowie czytania, pisania oraz katechizmu. Kościół istniał tu już w XVII wieku – do 1727 roku był filią kościoła w Kraplewie. Pastor z Kraplewa co trzecią niedzielę odprawiał nabożeństwo. W połowie XVIII wieku kościół chylił się ku upadkowi. Mieszkańcy uczęszczali na nabożeństwa do Kraplewa. W wieku XVIII we wsi była szkoła i zatrudniony był jeden nauczyciel. W 1776 roku wieś liczyła 25 chłopów szarwarkowych i 366 mieszkańców. W 1861 r. do Brzydowa należało 4808 mórg ziemi. W tym czasie we wsi mieszkało 607 osób. W 1890 roku we wsi mieszkało 914 osób.
W 1939 r. w Brzydowie było 762 mieszkańców.
W 1967 r. parafia w Samborowie przekazała kaplicę mieszczącą się w dawnej plebanii na potrzeby szkoły, a w zamian Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Ostródzie zobowiązało się nie przeszkadzać w założeniu kaplicy w Brzydowie. Do tego czasu wieś należała do parafii Kraplewo. Nadzór nad budową sprawował ks. prałat Jan Rećko (administrator parafii w Durągu). Kaplica powstała w wyniku przebudowy stodoły, znajdującej się na terenie wydzierżawionego gospodarstwa. Za te działania ks. Rećko był w czasach PRL szykanowany. W 1971 roku kaplica stała się formalną własnością parafii w Durągu. Od września 1980 r. kaplica w Brzydowie jest siedzibą nowo powstałej parafii Trójcy Przenajświętszej. W późniejszych latach kaplice rozbudowano. W 1995 r. zmieniono dach (inicjator - ks. proboszcz Józef Bielawski). W 1999 wykonano gruntowny remont świątyni.
W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Brzydowo, po jej zniesieniu w gromadzie Kajkowo. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
Bibliografia
edytuj- Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976, 448 str.
- Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej, tom II, Mieczysław Wieliczko, Bronisław Magdziarz (red.), Janina Bosko, Olsztyn: Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, 1999, ISBN 83-912605-0-X, OCLC 831022246.
- Trochę historii - Brzydowo [1]
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 11948
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 102 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Marian Biskup Wojna pruska, str. 29: "Ukształtowanie terenowe Prus powodowało, że już w XV wieku dzielono je na tak zwane Prusy Górne (Oberland), sięgające od linii dolnej Wisły do Pasłęki, i Prusy Dolne (Niederland) obejmujące nizinne obszary na Wschód od Pregoły (...).