Wikipedia

Brzozowa Gać

wieś w województwie lubelskim

Brzozowa Gać – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie puławskim, w gminie Kurów[5][6]. Przez miejscowość przepływa rzeka Kurówka. Brzozowa Gać jest wytypowana do włączenia do Kurowa jako dzielnica.

Brzozowa Gać
wieś
Ilustracja
Droga biegnąca przez Brzozową Gać
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

puławski

Gmina

Kurów

Wysokość

154 m n.p.m.

Liczba ludności (2022)

524[2][3]

Strefa numeracyjna

81

Kod pocztowy

24-170[4]

Tablice rejestracyjne

LPU

SIMC

0384354[5]

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej znajduje się punkt z opisem „Brzozowa Gać”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Brzozowa Gać”
Położenie na mapie powiatu puławskiego
Mapa konturowa powiatu puławskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Brzozowa Gać”
Położenie na mapie gminy Kurów
Mapa konturowa gminy Kurów, w centrum znajduje się punkt z opisem „Brzozowa Gać”
Ziemia51°23′36″N 22°10′45″E/51,393333 22,179167[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa lubelskiego.

Wieś stanowi sołectwo gminy Kurów[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 544 mieszkańców[8].

Historia

edytuj

Brzozowa Gać – osada wczesnośredniowieczna z X-XIII wieku[9], w dokumentach występuje od 1380 roku[10]. Powiat lubelski; parafia Klementowice, następnie Kurów.

Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie lubelskim województwa lubelskiego[11]. Własność szlachecka rodziny Zbąskich, następnie Potockich.

Dziesięcina należy do klasztoru świętokrzyskiego i bpa krakowskiego od 1712 r. w części należy do plebana z Kurowa.

Kalendarium wydarzeń i własności wsi od XV do XIX wieku

edytuj

Własność szlachecka w roku 1380 - Bochotnica zamek.

  • 1408 Mikołaj z Kurowa arcybiskup gnieźnieński odstępuje Janowi [z Łąkoszyna] kasztelanowi łęczyckiemu 2 kmieci w Brzozowej Gaci[12]
  • 1442 – sąd polubowny postanawia, że dziesięciną z 3 łanów starych w Brzozowej Gaci powinna należeć do klasztoru świętokrzyskiego, a z pozostałych łanów do biskupa krakowskiego[13];
  • 1470–80 – z części łanów kmiecych dziesięciną snopową i konopną wartości do 8 grzywien dowożą biskupowi krakowskiemu, z 2 lub 4 łanów kmiecych dowożą ją klasztoru świętokrzyskiego (Długosz L.B.. II 571; III 254).
  • 1529 – dziesięcina snopową wartości 4 grzywien należy do stołu konwentu świętokrzyskiego[14]
  • 1551 – dziedzic Stanisław Zbąski kasztelan lubelski bezprawnie zabiera należące do klasztoru świętokrzyskiego dziesięciną z wsi Brzozowa Gać, Klementowice i Płonki, chcąc nimi uposażyć plebana Klementowic[15];
  • 1554 – pleban Klementowic skarżony przez klasztoru świętokrzyskiego, oświadcza przed oficjałem lubelski, że nie przyjął dziesięciny z wyżej wymienionej wsi.
  • 1610 – klasztor skarży Abrama Zbąskiego z Kurowa o przywłaszczanie sobie dziesięciną z wsi od 10 lat
  • 1621 – Abram Zbąski zobowiązuje się płacić klasztorowi za dziesięciną z tych wsi corocznie na św. Michała [29 IX] 20 grz. za pokwitowaniem przeora, pod karą 20 grzywien.
  • 1635 – Jan Zbąski ze Zbąszynia płaci klasztorowi za dziesięciną z ww. wsi 40 grzywien rocznie
  • 1652 – Zbąska z Konar Borkowska płaci konwentowi świętokrzyskiemu, za dziesięciną ze wsi Brzozowa Gać, Klementowice i Płonki 64 zł[10];
  • 1671 – Bogusław Jan Zbąski chorąży lubelski i jego żona Konstancja z Babina Zbąska wydzierżawili dożywotnio od klasztoru dziesięcinę z ww. wsi za 70 zł rocznie[15];
  • 1685 – klasztor pozywa przed sąd oficjała lubelski Anną Konstancję Zbąska z Babina, wd. po Janie Bogusławie Zbąskim pkom. lubelski, o niepłacenie od 10 lat wyżej wwymienionej sumy[10].
  • 1712 – początek procesu, toczonego przez klasztor o dziesięciną z Brzozowej Gaci i Płonek zagarnięte przez plebana z Kurowa oraz dziesięciną z Klementowic zagarnięte przez plebana Klementowic, przed sądami duchownymi w Kielcach i Krakowie (ib. 296).
  • 1719 – Szymon Woliński, pleban Klementowic, odwołuje się do nuncjatury, a kolejni nuncjusze rozpatrują sprawę w Lublinie.
  • 1725 – 1741 – poprzez delegatów papieskich spór ten rozstrzygnięty jest na korzyść klasztoru świętokrzyskiego.
  • 1741 – Maria z Kątskich i jej mąż Eustachy Potocki, starosta tłumacki i dubieński. uznali wyrok nuncjusza, wypłacili klasztorowi odszkodowanie oraz zgodzili się, aby zakonnicy pobierali z ww. wsi dziesięciną snopową
  • 1816 – pod naciskiem ministra Stanisława Potockiego klasztor rezygnuje na rzecz Wincentego Pieńkowskiego, plebana z Kurowa, z dziesięciną z 8 ról w Brzozowej Gaci, które przy nowym pomiarze zostały zamienione na wspólne pastwisko m. Kurowa.
  • 1819 – dziesięcina z Brzozowej Gaci i Płonek należą do stołu konwentu, gromada kupuje je za 120 zł.[10].

Urodzeni w Brzozowej Gaci

edytuj

W Brzozowej Gaci urodzili się: Stanisław Pękala - poseł na Sejm Ustawodawczy oraz Henryk Pękala - grafik.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 11649
  2. ↑ Wieś Brzozowa Gać w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-10-03], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-10-03].
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 100 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  5. ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  6. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. ↑ Strona gminy, sołectwa
  8. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  9. ↑ J.GURBA, Z problematyki osadnictwa wczesnośredniowiecznego na Wyżynie Lubelskiej, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska", Sectio F., „Nauki filozoficzne i humanistyczne" 20, Lublin 1965, s. 51—54.
  10. ↑ a b c d Brzozowa Gać, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
  11. ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
  12. ↑ Słownik historyczo-geograficzny lubelszczyzny - wydanie elektroniczne
  13. ↑ Zbiór dokumentów katedry i diecezji krakowskiej, wyd. S. KURAŚ, t. I—II, Lublin 1965—1973.
  14. ↑ Księga dochodów beneficjów diecezji krakowskiej z roku 1529 (tzw. Liber retaxationum), wyd. Z. LESZCZYŃSKA-SKRĘTOWA, Wr. 1968.
  15. ↑ a b J. GACKI, Benedyktyński klasztor na Łysej Górze, W. 1873.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Brzozowa_Gać&oldid=74362731”