Brzozdowce
Brzozdowce (ukr. Берездівці, trb. Berezdiwci) – wieś na Ukrainie, dawniej miasteczko, w rejonie mikołajowskim obwodu lwowskiego. Obecnie wieś liczy 1658 mieszkańców.
 Kościół w Brzozdowcach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Powierzchnia |
2.347 km² |
| Populacja (2001) • liczba ludności • gęstość |
|
| Kod pocztowy |
81657 |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
Położenie na mapie obwodu lwowskiego  | |
 49°27′21″N 24°08′57″E/49,455833 24,149167
| |
Historia
edytujZostała założona w 1410 przez Mikołaja Beńko. W tym samym roku erygowano parafię rzymskokatolicką. Wcześniej wzniesiono tu drewniany kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny, który w 20. latach XVII w. zniszczyli Turcy i Tatarzy, a na początku XVIII w. Szwedzi[1].
W 1880 wieś liczyła 1920 mieszkańców (wyznania rzymskokatolickiego 628, greckokatolickiego 652, Żydów 640).
W II Rzeczpospolitej wieś położona w powiecie bóbreckim województwa lwowskiego. Siedziba gminy Brzozdowice. W 1931 r. wieś liczyła 1672 mieszkańców, z których Polacy stanowili większość. Do sołectwa należała kolonia Laski.W czasie II wojny światowej działała tu polska samoobrona. W różnych okolicznościach nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali 25 Polaków[2].
Zabytki
edytujKościół
edytujW 1769 Franciszka Rzewuska, żona Michała, właścicielka Podniestrzan, ufundowała miejscowy kościół. W kościele znajdował się od 1746 obraz Chrystusa ukrzyżowanego nieznanego autora, uważany za cudowny. Opis cudów został wydany drukiem w 1886 nakładem proboszcza ks. Joachima Motykiewicza. 16 września 1945 proboszcz Michał Kaspruk opuścił wraz z parafianami Brzozdowce zabierając między innymi obraz Chrystusa ukrzyżowanego, który obecnie znajduje się w Konkatedrze św. Jana Chrzciciela w Kamieniu Pomorskim. Od 1949 kościół służył jako kołchozowy skład materiałów chemicznych. W 1992 kościół zwrócono, a 23 stycznia 1993 bp Marcjan Trofimiak dokonał jego poświęcenia i rozpoczął się okres licznych remontów zniszczonego kościoła. 17 września 1995 podczas odpustu umieszczono w kościele kopię obrazu Chrystusa ukrzyżowanego[3]. 14 września 2005 kard. Marian Jaworski erygował w Brzozdowcach sanktuarium Krzyża Świętego[4]. Obecnie rzymskokatolicka parafia pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego prowadzona przez salwatorianów.
Cerkiew
edytujWe wsi znajduje się również prawosławna cerkiew pod wezwaniem Narodzenia Pana Jezusa (Narodzenia Pańskiego). Świątynia jako greckokatolicka została zbudowana według projektu architekta lwowskiego Wasyla Nahirnego.
Osoby związane z Brzozdowcami
edytuj- ppor. Bronisław Gawrecki – polski oficer, kawaler orderu Virtuti Militari
- ks. Kazimierz Kozłowski – polski nauczyciel religii, w 1931 przeniesiony do 7-klasowej szkoły żeńskiej w Buczaczu[5]
- Wiktor Jan Wołodkowicz h. Radwan – dzierżawca dóbr Brzozdowce i Zawałów[6]
Przypisy
edytuj- ↑ BRZOZDOWCE. Kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego (1769 - 1777). Lwowski obw., Stryjski r-n (Mikołajowski r-n) | Kościoły i kaplice Ukrainy [online], rkc.in.ua [dostęp 2023-04-16].
- ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 17, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
- ↑ Kościół. [dostęp 2016-11-11].
- ↑ Sanktuarium KRZYŻA ŚWIĘTEGO. [dostęp 2016-11-11].
- ↑ Szkolnictwo powszechne. „Dziennik Urzędowy Kuratorjum Okręgu Szkolnego Lwowskiego”. IX, s. 496, 1931, R. 35.
- ↑ Jerzy Sewer Dunin Borkowski: Rocznik Szlachty Polskiej. T. 2. Lwów: Nakładem księgarni K. Łukaszewicza, 1883, s. 739.
Bibliografia
edytuj- J. Burlikowski: Moje miasteczko Brzozdowce. Krótka historia parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Brzozdowcach w Archidiecezji lwowskiej. Kraków: Czuwajmy, 2003.
- Stanisław Horyń: Historia i losy miasteczka Brzozdowce. Kraków: Salwator, 2015, s. 158. ISBN 978-83-7580-449-2.
- Piotr Krasny, Marek Wójcik: Kościół parafialny p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego w Brzozdowcach [w:] Kościoły i klasztory rzymskokatolickie w dawnym województwie ruskim, t. XI, red. J.K.Ostrowski, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, s. 45-72, 2003.
- Piotr Zawada SAC: Rany Zbawiciela, Ząbki: Apostolicum, 2011.
Linki zewnętrzne
edytuj- Brzozdowce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 423.
- Pyszki, albo ''Pyszczek'', młyn na obszar. Brzozdowiec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 330.
- Historia miasteczka Brzozdowce
- Historia Żydów w Brzozdowcach na portalu Wirtualny Sztetl
- Brzozdowce na stronie Rady Najwyższej Ukrainy (ukr.)